ТҮРКІСТАНДА САЛЫҚ САЯСАТЫНДАҒЫ ЖАҢА ТӘСІЛДЕР ТАЛҚЫЛАНДЫ

Қазақстанда 2026 жылдан бастап қолданысқа енетін жаңа Салық кодексі ел экономикасына елеулі өзгерістер әкелмек. Қаржы министрлігі осыған байланысты түсіндіру жұмыстарын жүйелі түрде жүргізіп келеді. Негізгі мақсат – бизнестің де, халықтың да салықтық реформаның мазмұны мен артықшылықтарын алдын ала түсінуі, жаңа талаптарға бейімделуі. Осы ретте Түркістан облысында «Атамекен» Ұлттық кәсіпкерлер палатасының қолдауымен көшпелі семинар өтіп, онда кәсіпкерлерге жаңа Салық кодексінің ережелері таныстырылды. Іс-шараға ҚР ҚМ Мемлекеттік кірістер комитеті төрағасының орынбасары Жәнібек Нұржанов пен комитет қызметкерлері арнайы қатысты.

Экономикалық серпін және салық реформасының қажеттілігі

Семинар барысында тек заңнамалық өзгерістер ғана емес, аймақтың әлеуметтік-экономикалық даму қарқыны да сөз болды. Статистикалық деректерге сүйенсек, Түркістан облысында соңғы жылдары тұрақты өсім байқалады. 2025 жылдың қаңтар-шілде айларының қорытындысы бойынша өңірдің өнеркәсіп өндірісінің көлемі 852 млрд теңгеден асып, өткен жылдың сәйкес кезеңімен салыстырғанда 12,3%-ға артқан. Ал өңірлік жалпы өнім 1 трлн 53 млрд теңгеге жетіп, нақты өсім 9,1% деңгейінде тіркелді. Бұл көрсеткіштер жаңа салық саясатын тиімді енгізудің қаншалықты маңызды екенін көрсетеді. Себебі экономикадағы өсім салық базасын ұлғайтып, мемлекеттік бюджетке түсетін түсімдердің тұрақтылығын қамтамасыз етеді.

ҚҚС әкімшілендіруін жетілдіру

Кәсіпкерлер үшін ең маңызды жаңалықтардың бірі – қосылған құн салығын (ҚҚС) әкімшілендіру ісін жетілдіру. Қазіргі таңда бизнес өкілдері салық рәсімдерінің күрделілігі мен артық есептіліктің көптігіне жиі шағымданады. Жаңа кодекс бұл процестерді жеңілдетуге бағытталған.

• Ең алдымен, электронды жүйелер арқылы артық құжат айналымын азайту көзделуде.

• Екіншіден, ҚҚС қайтару тетігі жетілдіріліп, кәсіпкерлердің қаражаты ұзақ уақыт «қатып қалмай», айналымға тезірек түсуіне мүмкіндік жасалады.

• Үшіншіден, бизнес пен салық органдары арасындағы даулы жағдайларды азайту үшін жаңа құқықтық тетіктер енгізілмек.

Мұндай өзгерістер кәсіпкерлерге уақыт пен қаржыны үнемдеуге, ал мемлекетке көлеңкелі экономиканы азайтуға жол ашады.

Корпоративті табыс салығындағы сараланған мөлшерлемелер

Жаңа кодекстегі тағы бір маңызды жаңалық – корпоративті табыс салығы (КТС) мен ҚҚС бойынша сараланған мөлшерлемелерге көшу. Бұған дейін барлық кәсіпорындарға ортақ мөлшерлеме қолданылып келсе, енді салалардың ерекшелігі, компаниялардың табыс деңгейі ескерілетін болады. Бұл әділ әрі икемді жүйені қалыптастыруға мүмкіндік береді.

Жәнібек Нұржанов атап өткендей, сараланған мөлшерлемелер шағын және орта бизнеске жеңілдік беріп, олардың дамуына қолдау көрсетеді. Ал ірі кәсіпорындар табысына сай салық төлеп, экономиканың басым секторларына көбірек үлес қосады.

Бизнес қауымдастығы үшін артықшылықтар

Көшпелі семинарға қатысқан 400-ге жуық кәсіпкер ұсынылған реформалардың бизнеске берер пайдасын талқылады. Қатысушылардың айтуынша, жаңа Салық кодексі бірқатар мәселелерді шешуге көмектеседі:

• әкімшілік шығындарды азайтады;

• салық төлеу жүйесін айқындайды және түсінікті етеді;

• кәсіпорындарға қаржылық тұрақтылық береді;

• инвестициялық ахуалды жақсартады.

Бизнес өкілдері әсіресе ҚҚС қайтару механизмін жетілдіруді оң қабылдады. Себебі айналымдағы қаражаттың «қатып қалуы» көптеген шағын және орта кәсіпорындарға үлкен қиындық тудырып келген.

Түркістан облысы үшін маңызы

Түркістан облысы – еліміздегі халық ең тығыз орналасқан аймақтардың бірі. Соңғы жылдары мұнда шағын және орта бизнес жылдам дамып келеді. Қызмет көрсету саласы мен ауыл шаруашылығы аймақ экономикасының негізгі тірегіне айналып отыр. Жаңа салық саясаты осы салаларға қосымша серпін беріп, олардың табысын арттыруға ықпал етеді. Сараланған мөлшерлемелер ауыл шаруашылығы өнімдерін өндірушілерге де тиімді болмақ. Бұл ауылдағы кәсіпкерлердің салықтық жүктемесін азайтып, ауыл экономикасын жандандырады.

Салық мәдениетін қалыптастыру

Семинарда салық саясатының тағы бір қыры – салық мәдениетін қалыптастыру мәселесі қозғалды. Қаржы министрлігі өкілдерінің айтуынша, жаңа кодекс тек техникалық өзгерістерді ғана емес, қоғамда адал салық төлеу дәстүрін орнықтыруды көздейді. Ол үшін ақпараттық жүйелер жетілдіріледі, ашықтық артады. Бұл өз кезегінде салық төлеушілердің сенімін нығайтып, көлеңкелі айналымды азайтады.

Түркістанда өткен көшпелі семинар – жаңа Салық кодексінің бизнес пен қоғамға түсінікті әрі қолжетімді болуын қамтамасыз етуге бағытталған маңызды шаралардың бірі. Жаңа кодекс 2026 жылдан бастап күшіне енгенде, кәсіпкерлер дайын болуы үшін қазірден бастап ақпараттық-түсіндіру жұмыстары кең көлемде жүргізілуде. Сарапшылардың пікірінше, ұсынылған реформалар еліміздің салық жүйесін әділ, ашық және тиімді етуге мүмкіндік береді. Бұл Қазақстан экономикасының тұрақты дамуына, шағын және орта бизнестің өркендеуіне, инвестициялық климаттың жақсаруына жол ашады.