НАШАҚОРЛЫҚПЕН КҮРЕС – ҰРПАҚ БОЛАШАҒЫНЫҢ ҚАМЫ

Қазіргі жаһандану заманында нашақорлық мәселесі әлем елдері үшін аса өзекті әрі күрделі қауіптердің бірі болып отыр. Аталған әлеуметтік індеттің салдары жеке адамның тағдырын бұзып қана қоймай, тұтас ұлттың болашағына көлеңке түсіруде. Есірткіге тәуелділік адамның физикалық және психологиялық саулығына, отбасы құрылымына, білім мен еңбек нарығына, құқықтық жүйеге орасан зор зиян келтіреді. Осыған орай, мемлекеттер мен қоғамдық ұйымдар бұл қатерге қарсы күресте жүйелі әрі кешенді шараларды қолға алуда.

Қазақстан Республикасы да бұл күреске ерекше мән беріп келеді. Мемлекеттік деңгейде түрлі бағдарламалар қабылданып, құқық қорғау органдары мен білім беру мекемелері нашақорлықпен күреске атсалысып келеді. Түркістан қаласында өткен соңғы рейдтік іс-шара – осы бағыттағы нақты қадамдардың бірі. Мұндай іс-шаралар қоғамға, әсіресе жастарға елеулі ықпал етіп, қауіп-қатерден сақтануға көмектеседі.

РЕЙДТІК ШАРАНЫҢ МАҚСАТЫ МЕН МІНДЕТТЕРІ

Түркістан қаласында есірткі құралдарының заңсыз айналымына тосқауыл қою және нашақорлықты насихаттайтын жарнамаларды жою мақсатында кең көлемді рейд ұйымдастырылды. Шараны қалалық әкімдік пен прокуратура бірігіп іске асырды. Бұл бір реттік акция емес, жүйелі түрде жалғасын табатын кешенді бастама ретінде қарастырылуда. Оның басты мақсаты – жастар арасында есірткінің таралуын тежеу, қоғамдық орындарда заңсыз ақпарат көздерін жою және тұрғындарды ақпараттандыру арқылы нашақорлықтың алдын алу.

Шара барысында қала үш негізгі аумаққа бөлініп, әр секторға арнайы жұмыс топтары тағайындалды. Бұл топтарға құқық қорғау органдарының өкілдері, әкімдік қызметкерлері, ерікті жастар мен үкіметтік емес ұйым мүшелері кірді. Барлығы жұмыла отырып, қала аумағындағы ғимарат қабырғаларына жазылған, граффити түрінде берілген және түрлі кодтар арқылы есірткіге үгіттейтін жазбаларды анықтады.

ЗАҢСЫЗ ЖАРНАМАЛАРДЫ ЖОЮ: НАҚТЫ ӘРЕКЕТ ПЕН ЖАУАПКЕРШІЛІК

Рейд барысында анықталған жазбалар фото және бейнематериал ретінде тіркеліп, дерек ретінде прокуратураға жолданды. Мұндай жазбалар көбіне QR-кодтар немесе жасырын интернет сілтемелер түрінде беріледі. Олар мектеп оқушылары мен студенттер үшін қызықты әрі тартымды етіп жасалған. Бұл – қылмыстық топтардың жастарды өз торына түсірудің айла-шарғысы.

Жұмыс топтары әрбір осындай жазбаны жойып, олардың орнына салауатты өмір салтын насихаттайтын парақшалар, ұрандар орналастырды. Бұл тек жазбаларды өшірумен шектелмей, олардың қайта пайда болмауына ықпал ететін нақты әрекет болды. Қоғамдық тәртіпке қауіп төндіретін элементтерге нөлдік төзімділік қағидасы қатаң түрде сақталды.

ЕРІКТІЛЕРДІҢ РӨЛІ МЕН ҚОҒАМДЫҚ БЕЛСЕНДІЛІКТІҢ МАҢЫЗЫ

Шара барысында еріктілердің белсенділігі ерекше байқалды. Түркістан жастары бұл бастаманы қызу қолдап, өз еріктерімен қатысып, құқық қорғау органдарына нақты көмек көрсетті. Олардың қатысуы қоғамда азаматтық жауапкершіліктің жоғарылағанын, жастардың ел тағдырына бейжай қарамайтынын көрсетеді. Сондай-ақ, бұл – жас буынға өз ортасын қорғауға, ортақ жауапкершілікті сезінуге үйрететін керемет мүмкіндік.

Еріктілермен қатар, мұғалімдер мен әлеуметтік қызметкерлер де тұрғындармен түсіндіру жұмысын жүргізді. Әсіресе көпқабатты үйлер мен жатақханаларда тұратын жастармен әңгіме өрбітіп, нашақорлықтың адам өміріне әкелетін зияндарын ашық түсіндірді. Бұл түсіндіру шарасы жазбаларды жоюдан да маңыздырақ болды.

ХАЛЫҚПЕН КЕРІ БАЙЛАНЫС ЖӘНЕ ҚҰҚЫҚТЫҚ САУАТТЫЛЫҚТЫ АРТТЫРУ

Іс-шара кезінде тұрғындардан келіп түскен ұсыныстар мен шағымдар да ескерілді. Көптеген ата-аналар мен белсенді тұрғындар қаладағы кейбір аумақтарда белгісіз кодтар мен күмәнді жазбалардың бар екенін хабарлап отырды. Мұндай ақпараттар рейд барысында нақты тексеріліп, расталған жағдайда дереу шара қолданылды.

Сонымен қатар, құқықтық түсіндіру жұмыстары да жүргізілді. Тұрғындарға нашақорлыққа байланысты Қазақстан Республикасының заңнамасы бойынша қандай жауапкершіліктер көзделгені, жазалаудың түрлері мен салдары түсіндірілді. Бұл – құқықтық сауаттылықты арттырумен қатар, болашақ құқықбұзушылықтардың алдын алуға бағытталған маңызды әрекет.

АҚПАРАТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІК ЖӘНЕ ИНТЕРНЕТ КЕҢІСТІГІН БАҚЫЛАУ

Кейінгі жылдары есірткі саудагерлері интернет желісін белсенді түрде пайдалануда. Әлеуметтік желілер мен мессенджерлер арқылы есірткі өнімдерінің жарнамасы жасырын түрде жүргізіледі. Түркістандағы рейд барысында бұл мәселеге де ерекше назар аударылды. Қала аумағындағы кейбір ғимарат қабырғаларында белгісіз кодтар мен Telegram сілтемелері табылды. Бұл – нашақорлықтың жаңа түрдегі «жарнамасы».

Сондықтан рейд ұйымдастырушылары ақпараттық қауіпсіздік мәселесін көтеріп, интернет кеңістігіндегі заңсыз контентті анықтау бойынша тиісті органдармен бірлесіп жұмыс істеуді жоспарлап отыр. Бұл — болашақта күрестің жаңа сатысы болмақ.

АЛДЫН АЛУ- КҮРЕСТЕН ДЕ МАҢЫЗДЫ

Нашақорлықпен күресте алдын алу шараларының маңызы зор. Бұл — қылмыстық әрекетке тап болмас бұрын, азаматты, әсіресе жасты, саналы түрде қателіктен сақтандыру. Түркістан қаласындағы рейд осы принципке сүйене отырып ұйымдастырылды. Жастармен әңгімелесу, бейнежазбалар көрсету, оқушылармен пікірталас өткізу сияқты интерактивті тәсілдер қолданылды. Бұл – болашақта олардың бойында есірткіге деген жиіркеніш сезімін қалыптастырудың тиімді жолы.

Мектептер мен колледждерде алдағы уақытта арнайы тренингтер мен дәрістер өткізу де жоспарланып отыр. Рейдтік шара нәтижесінде білім беру мекемелерімен жаңа серіктестік тетіктері құрылды.

ҚОҒАМДЫҚ ҰЙЫМДАР МЕН ҮКІМЕТТІК ЕМЕС СЕКТОРДЫҢ ҮЛЕСІ

Нашақорлықпен күрес тек мемлекеттік органдардың жұмысы ғана емес, үкіметтік емес ұйымдардың (ҮЕҰ) да белсенді араласуын қажет етеді. Түркістан қаласында өткен рейд барысында жергілікті ҮЕҰ өкілдері елеулі рөл атқарды. Олар өздерінің тәжірибесі, сенімділігі мен кәсіби дайындықтарының арқасында жастармен тікелей диалог құрып, ашық әңгіме өрбітуге мүмкіндік берді. Әсіресе тәуелділіктен арылған азаматтармен жұмыс істейтін орталықтар, психологиялық көмек көрсететін ұйымдар мен жастар кеңестері белсенділік танытты.

Қоғамдық ұйымдар тек алдын алу мен түсіндіру жұмыстарымен шектелмейді. Олар сондай-ақ тәуелділікке шалдыққан адамдарды оңалту, емдеу, еңбекке бейімдеу бағытында да кешенді көмек ұсынады. Осы ұйымдардың күшімен Түркістанда бірнеше әлеуметтік бейімдеу бағдарламалары жүзеге асып жатыр. Сонымен қатар, ҮЕҰ өкілдері рейд барысында анықталған жазбалар бойынша деректерді саралап, оның түпкілікті авторларын табуға жәрдемдесіп отыр.

БІЛІМ БЕРУ МЕКЕМЕЛЕРІНІҢ ЖАУАПКЕРШІЛІГІ МЕН ЖАСТАРМЕН ЖҰМЫС

Мектеп пен колледж – жасөспірімнің тұлғалық қалыптасу кезеңіндегі басты орта. Сондықтан нашақорлықтың алдын алу жұмысы ең алдымен білім беру орындарында басталуы тиіс. Түркістан қаласында өткен рейд осы қажеттілікке ерекше назар аударды. Қаладағы бірқатар мектеп пен колледждерден арнайы ұстаздар мен психологтар іс-шараға қатысып, оқушылар мен студенттерге ақпараттық-насихаттық жұмыс жүргізді.

Білім беру мекемелерінде есірткіге қарсы күрестің жүйелі формасы құрылуы қажет. Мысалы, апталық тақырыптық тәрбие сағаттары, рөлдік ойындар, әңгімелесу форматындағы пікірталастар, бейнефильмдер көру, ата-аналармен бірлескен семинарлар сияқты әдістер тиімді болып отыр. Сонымен қатар, рейдтік шара аясында мектеп инспекторларының жұмысы қайта қаралып, олардың құқықтық түсіндіру жұмыстарының сапасы арттырылды. Болашақта әр оқу орнында арнайы «есірткіге қарсы бұрыш» ашу, психологиялық кеңес алу мүмкіндігін күшейту жоспарлануда.

ТҰРҒЫН ҮЙ АУЛАЛАРЫ МЕН КӨШЕ ҚАБЫРҒАЛАРЫН ҚАДАҒАЛАУДАҒЫ МАҢЫЗДЫЛЫҚ

Қазіргі таңда есірткі жарнамалары көбіне көзден таса, бірақ жастар жиі баратын жерлерде орналасады. Түркістан қаласындағы рейд барысында көпқабатты үйлердің аулалары, жертөлелер, көлік тұрақтары, электр трансформаторлары және қабырға беттері мұқият тексерілді. Мұндай орындарда QR-кодтар, белгісіз сөз тіркестері мен сайт сілтемелері түрінде ұсынылатын граффити жазбалар жиі кездесіп жатады. Бұл — есірткі саудасын жасырын түрде жүргізудің ең қауіпті тәсілі.

Жергілікті тұрғындардың хабарлауы арқылы бірқатар күмәнді жазбалар табылып, жойылды. Бұл тұрғыда тұрғындардың белсенділігі мен бейжай қарамауы аса маңызды болды. Көптеген тұрғындар рейд кезінде арнайы топ мүшелеріне өз үйлерінің маңында байқалған күмәнді кодтар туралы хабар беріп отырды. Осылайша, қауіпсіз орта қалыптастыру — тек полицияның емес, әрбір тұрғынның да азаматтық міндеті екені тағы дәлелденді.

ЕСІРТКІНІҢ АДАМ ӨМІРІНЕ ӘКЕЛЕТІН ҚАУІПІ: ПСИХОЛОГИЯЛЫҚ ЖӘНЕ ФИЗИКАЛЫҚ САЛДАРЛАР

Нашақорлық – тек құқық бұзушылық немесе әлеуметтік мәселе ғана емес, бұл – ең алдымен адамның психологиялық және физикалық күйреуіне әкелетін дерт. Түркістан қаласында өткізілген рейд барысында жастармен жүргізілген түсіндіру жұмыстары дәл осы қырларға ерекше назар аудартты. Дәрігерлер мен психологтар қатысқан кездесулерде есірткінің адам миына, жүйке жүйесіне, жүрек-қан тамырларына және бауырға тигізетін зиянды әсері нақты мысалдармен түсіндірілді.

Сонымен қатар, психологиялық тәуелділік – нашақорлықтың ең қауіпті тұстарының бірі. Бір рет қолдану адамның жүйкесін әлсіретіп, тәуелділікке жетелейді. Бұл туралы айтылған кезде бұрынғы нашақорлықтан арылған жастардың шынайы оқиғалары пайдаланылды. Осындай тәжірибелік әңгімелер жасөспірімдердің санасына есірткінің нағыз бет-бейнесін жеткізуде әсерлі құрал болды. Жастар нашақорлықтың тек бір адамның емес, бүкіл отбасының, тіпті қоғамның қасіреті екенін терең сезінді.

ЖАСТАР АРАСЫНДАҒЫ НАШАҚОРЛЫҚҚА ҚАРСЫ ИММУНИТЕТ ҚАЛЫПТАСТЫРУ: ИДЕОЛОГИЯ МЕН ӨЗІН-ӨЗІ ТАНУДЫҢ РӨЛІ

Бүгінгі жастар – ертеңгі елдің тұтқасы. Сондықтан нашақорлықпен күрестің ең басты нысаны да, үміт артар күші де – жастар. Түркістан қаласында өткен рейдтік іс-шара барысында ұйымдастырушылар жастардың ішкі сенімін нығайтуға, оларда нашақорлыққа қарсы иммунитет қалыптастыруға ерекше назар аударды. Бұл – тек жазалау арқылы емес, тәрбие, идеология, ұлттық құндылықтар мен рухани сананы арттыру арқылы іске асады.

Жастардың бос уақытының мазмұнды өтуі, шығармашылықпен айналысуы, қоғамдық жұмыстарға араласуы – нашақорлыққа қарсы қорған бола алады. Осы мақсатта рейд шеңберінде түрлі мәдени-көпшілік, спорттық және мотивациялық іс-шаралар ұйымдастыру жоспарға енді. Бұл бастама жастардың бойында жауапкершілік, патриоттық сезім мен салауатты өмір салтына ұмтылыс қалыптастыруға бағытталған.

Сонымен қатар, өзін-өзі тану пәні мен тәрбие сабақтарында нашақорлық мәселесін ашық қозғау, жасөспірімдердің ішкі жан дүниесімен жұмыс істеу де маңызды. Баланың өзін-өзі бағалауы, психологиялық тұрақтылығы – оны сыртқы теріс ықпалдардан сақтайтын қалқан. Түркістанда басталған бұл бағыттағы жұмыстар жастармен ұзақ мерзімді серіктестікке негізделген жаңа әдістемелік тәсілдер арқылы жүзеге асырылуда. Бұл — болашақта бүкіл қоғам үшін орнықты иммунитет қалыптастырудың алғышарты болмақ.

ҚОҒАМ БОЛЫП КҮРЕСЕЙІК

Нашақорлықпен күрес тек мемлекет немесе полиция қызметкерлерінің ғана емес, барша қоғамның ортақ міндеті екенін түсінуіміз қажет. Бұл — отбасының, мектептің, көшенің, жұмыс орнының мәселесі. Түркістан қаласында өткен рейд – осы түсінікті нығайтқан нақты іс болды. Жастардың белсенділігі, құқық қорғау органдарының үйлесімді жұмысы, тұрғындардың қолдауы – бәрі осы күрестің нәтижелілігін арттырып отыр.

Ең бастысы – бұл шара бір күндік емес, тұрақты жүйеге айналып, болашақта да жалғасын табатын үдеріс болуы тиіс. Әрбір азамат өз ауласын, көшесін, қоғамын таза ұстап, қауіпсіз орта қалыптастыруға үлес қосса — біздің қоғам нашақорлықтан аман болады.