ОРДАБАСЫДА ШЕШЕНДІК ӨНЕРДІ ДАМЫТУҒА БАҒЫТТАЛҒАН «ДІЛМАР» БАЙҚАУЫ ӨТТІ
Ордабасы ауданы білім беру жүйесінде ұлттық құндылықтарды дәріптеу, оқушылардың сөз мәдениеті мен ойлау қабілетін дамытуға бағытталған жұмыс жүйелі түрде жүргізіліп келеді.
Соның маңызды бағыттарының бірі – шешендік өнерді насихаттау. Қазақ халқының даналыққа, сөзге тоқтау дәстүріне негізделген шешендік өнер оқушының дүниетанымын кеңейтіп, өмірлік ұстанымын қалыптастыруда үлкен рөл атқарады. Осы мақсатта аудан оқушылары арасында «Ділмар» шешендік өнер байқауы ұйымдастырылып, мектептер арасындағы талантты жастар өз қабілетін ортаға салды.
БАЙҚАУДЫҢ МАҢЫЗЫ ЖӘНЕ МАҚСАТЫ
«Ділмар» байқауының негізгі мақсаты – жас ұрпаққа жүйелі, сауатты әрі мәнерлі сөйлеу мәдениетін қалыптастыру. Қазіргі ақпараттық қоғамда ойды анық жеткізу, дәлелді пікір айту, сөз саптаудың тазалығы кез келген салада маңызды дағдыға айналып отыр. Сондықтан байқау жастарға ұлттық шешендік өнердің қыр-сырын меңгеруге, сөздің қадірін түсінуге, логикалық ойлау қабілетін дамытуға мүмкіндік берді. Байқаудың мазмұны оқушылардың тіл байлығын арттыруға, өз ойын еркін жеткізуге, қоғамдық мәселеге қатысты көзқарасын ашық білдіруге бағытталды. Ұйымдастырушылардың айтуынша, мұндай байқаулар жасөспірімдердің өзіндік пікір қалыптастыруына, мәдени сөйлеу дағдысын нығайтуға үлкен серпін береді.
ҚАТЫСУШЫЛАРДЫҢ ОЙ ҚОРЫТУ ШЕБЕРЛІГІ
Байқау барысында қатысушыларға сұрақ түрінде ұсынылған тақырыптар беріліп, сол тақырыпқа байланысты өз көзқарастарын жеткізу міндеттелді. Әр оқушы мәселені жан-жақты ой елегінен өткізіп, өз пікірін қисынды уәждермен негіздеуге тырысты. Мәселен, қоғамдағы өзекті жайттар, жастардың рөлі, адамгершілік, білімнің құндылығы сияқты тақырыптар қозғалды. Қатысушылардың ой өрбіту шеберлігі, сұраққа тез бейімделуі, дәлел келтіру дағдылары қазылар алқасының назарын аудартты. Көптеген оқушылар жеке ұстанымын нақты айта отырып, сөз саптаудағы жинақылық пен көркемдікті көрсетті. Бұл кезең олардың логикалық ойлау мен шешендік қабілеттерінің деңгейін айқын аңғартты.
ӨЗЕКТІ ТАҚЫРЫПТЫ ҚОРЫТЫНДЫЛАП, КЕСІМДІ СӨЗ АЙТУ ҚАБІЛЕТІ
Екінші айналымда оқушылар белгілі бір өзекті тақырыпты жан-жақты ашып, оның шешу жолдарын ұсынды. Бұл бөлімде жас ділмарлар мәселені талдау, ой тұжырымдау және негізгі пікірін көркем де ұтымды жеткізу қабілеттерін көрсетті. Әр қатысушы берілген уақыт ішінде өз көзқарасын дәлелдеп, тыңдаушыға әсер етуге тырысты. Шешендік өнердің негізгі талабы – ойдың жүйелілігі мен сөздің орнықты болуы. Осы талаптар байқау барысында басты өлшем ретінде алынып, қатысушылардың сөйлеу мәнері, сөз байлығы, логикалық құрылымы бағаланды. Қазылар алқасы балалардың сұхбаттасу мәдениетінің жоғары екенін, пікір айту кезіндегі еркіндігін атап өтті.
АБАЙ ШЫҒАРМАЛАРЫМЕН БАЙЛАНЫСТЫ ШЫҒАРМАШЫЛЫҚ ТАПСЫРМА
Байқаудың келесі кезеңі хакім Абай Құнанбайұлының 180 жылдығына арналды. Қатысушылар ақынның қарасөздері мен өлеңдерінен берілген үзінділерді оқып, олардың бүгінгі күнмен байланысын түсіндірді. Бұл тапсырма жасөспірімдердің әдеби талдау дағдысын, рухани құндылықтарды түсіну деңгейін бағалауға мүмкіндік берді. Әр оқушы Абай шығармаларындағы адамгершілік, әділдік, білім, еңбек сынды тақырыптарды қазіргі заманмен байланыстырып, өз ойын жеткізді. Көптеген қатысушылар ақын мұрасының мәңгілік екенін, оның өсиеттерінің бүгінгі жастарға берер үлгісі зор екенін атап өтті. Бұл кезең балалардың әдеби дүниетанымын көрсеткен маңызды бөлік болды.
ҚАЗЫЛАРДЫҢ БАҒАСЫ ЖӘНЕ ЕРЕКШЕ АТАЛҒАН ОҚУШЫЛАР
Байқау соңында аудандық білім бөлімінің қазақ тілі мен әдебиеті пәні әдіскері Гүлназ Омарова қатысушылардың жұмысына жалпы баға берді. Ол шешендік өнердің қазақ халқы үшін ерекше мәнге ие екенін айтып, байқауға белсенді қатысқан оқушыларды атап өтті. Әдіскер С.Мұқанов атындағы мектеп, Амангелді Иманов атындағы мектеп, Қ.Бектаев және Е.Ерназаров атындағы жалпы білім беретін мектеп оқушыларының дайындық деңгейін жоғары бағалап, олардың ой жүйесі мен сөз саптауындағы ерекшеліктерін атап көрсетті. Әсіресе уақытқа бағыну, ойды жинақтап жеткізу және тақырыпты ашу қабілеттері ерекше позитивті пікірге ие болды. Байқауға қатысқан барлық оқушыларға алғыс білдіріліп, белсенділік танытқан мектептерге ризашылық айтылды.
ОБЛЫСТЫҚ КЕЗЕҢГЕ ЖОЛДАМА АЛҒАН ОҚУШЫЛАР
Байқау нәтижесінде облыстық кезеңге жолдама алған оқушылар анықталып, оларды алда үлкен дайындық күтіп тұрғаны айтылды. Келесі кезеңде аудан намысын қорғайтын қатысушыларға әдіскер Гүлназ Омарова сәттілік тілеп, олардың облыстық деңгейде де жоғары нәтиже көрсететініне сенім білдірді. Облыстық кезеңге өтетін байқау талаптары күрделі болғандықтан, оқушылардың сөйлеу дағдысын жетілдіру, әдеби-көркем талдау жүргізу, тақырыпты заманауи тұрғыдан байланыстыра білу бағытында қосымша семинарлар мен дайындық жұмыстары ұйымдастырылмақ. Бұл аудан оқушыларына өз қабілетін облыс көлемінде танытуға үлкен мүмкіндік бермек.
ЖАС ДІЛМАРЛАРДЫ ҚОЛДАУ – МӘДЕНИЕТТІ ҰРПАҚ ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ЖОЛЫ
Ордабасы ауданында шешендік өнерді қолдау – ұлттық мәдениетті дәріптеу ғана емес, оқушылардың интеллектуалдық әлеуетін арттыруға бағытталған маңызды жұмыс. Мұндай байқаулар балалардың шынайы ой айту қабілетін күшейтіп, еркін сөйлеуге, көпшілік алдында сөйлеуден қорықпауға дағдыландырады. Жүйелі сөйлеу дағдысын меңгерген жас буын болашақта қоғамда белсенді азаматқа айналып, пікірталас мәдениетін қалыптастыруға үлес қосатыны сөзсіз. Аудандық деңгейде басталған бұл бастама келешекте жаңа форматтарда жалғасын тауып, шешендік өнер клубтары, әдеби үйірмелер, пікірсайыс орталықтары арқылы одан әрі дамиды деген сенім бар.
