ҚАЗАҚСТАН ГАЛЛИЙ ӨНДІРІСІН БАСТАМАҚ: ЕЛ ЭКОНОМИКАСЫНА ЖАҢА МҮМКІНДІК

2026 жылдан бастап Eurasian Resources Group (ERG) компаниясы Қазақстан аумағында сирек және стратегиялық маңызды элементтердің бірі — галлий өндірісін іске қоспақ. Аталған жобаға салынатын инвестиция көлемі шамамен 20 миллион долларды құрайды. Бұл бастама Қазақстанды Қытайдан кейінгі галлий өндіруші елдер қатарында екінші орынға шығарады деп күтілуде. Галлий – технологиялық тұрғыда аса бағалы элементтердің бірі. Ол, әсіресе, жартылай өткізгіштер, күн батареялары, 5G желілері, әскери техника және жасанды интеллектке арналған құрылғыларда кеңінен қолданылады.

Неліктен галлий – стратегиялық минерал?

Галлий – электроника мен жоғары технологиялар саласының дамуы үшін аса қажет металл. Оның ерекшелігі – жоғары температураға төзімділігі және жоғары өткізгіштік қасиеті. Әлемде галлийдің басым бөлігі алюминий мен мысты өндіру кезінде қосымша өнім ретінде алынады. Бірақ оны өндіру процесі өте күрделі және экономикалық тұрғыда тек бірнеше елдің ғана мүмкіндігіне сай келеді. Осыған дейін әлемдік галлий нарығының 90%-дан астамын Қытай қамтамасыз етіп келген болатын. Ал Қазақстанның бұл нарыққа қосылуы – әлемдегі технологиялық шикізатқа деген тәуелділікті әртараптандырудың нақты қадамы болмақ.

ERG жобасының ауқымы және ерекшелігі

ERG-нің бұл бастамасы Қазақстанның Қостанай облысындағы өндірістік кешенінде жүзеге асады. Компания алюминий өндірісінің қосалқы өнімі ретінде алынатын галлийді бөліп шығару технологиясын енгізуді жоспарлап отыр. Бұл тек жаңа өндіріс қана емес, сонымен қатар экологиялық және экономикалық тұрғыда тиімді шешім. Себебі бұрын елеусіз қалған немесе пайдаланылмай келген қосалқы шикізатты қайта өңдеу арқылы табыс көзіне айналдыруға мүмкіндік туады. Алынған галлий таза күйінде халықаралық стандарттарға сай өңделіп, экспортқа шығарылады. Бұл жобаның тағы бір артықшылығы – өндіріс процесінде заманауи, энергия үнемдейтін технологиялар қолданылатын болады.

Экспорттық әлеует және жаһандық нарықтағы орны

Қазақстандық галлийдің негізгі экспорттық бағыты – Еуропа, АҚШ және Оңтүстік Корея сияқты технологиялық держава елдер болады деп күтілуде. Бұл мемлекеттер соңғы жылдары Қытайға деген шикізат тәуелділіктен арылу жолында балама жеткізушілерді белсенді түрде іздестіріп жатыр. Осы тұрғыдан алғанда, Қазақстан – сенімді және геосаяси тұрғыда тұрақты серіктес ретінде жоғары бағалануы мүмкін. Галлиийдің 1 граммының нарықтағы бағасы бірнеше ондаған долларды құрауы – бұл жобаның еліміздің экспорттық табысындағы үлесін арттырады.

Ғылым мен технологиядағы серпін

Галлиий өндірісінің Қазақстанда дамуы тек экономикалық емес, ғылыми және технологиялық маңызға да ие. Бұл жоба аясында отандық ғалымдар мен инженерлерге зертханалық және өндірістік тәжірибе жинақтауға мүмкіндік туады. Университеттермен ынтымақтастық негізінде жаңа мамандықтар, ғылыми жобалар мен зерттеу бағыттары пайда болады. Сонымен қатар, жергілікті кадрларды даярлау арқылы өндіріс технологиясы Қазақстан ішінде орнығып, сыртқы тәуелділік төмендейді.

Экология мен тұрақты даму талаптары

ERG компаниясы бұл жобаны іске асыру барысында экологиялық стандарттарды басты назарда ұстайтынын мәлімдеді. Галлиий өндіру процесі дәстүрлі тау-кен өндірісінен өзгеше, ол қоршаған ортаға аз зиян келтіреді. Сонымен қатар, өндірісте пайдаланылған сулар мен қалдықтар заманауи сүзгі жүйелері арқылы қайта өңделіп, қалдықсыз технологияға жақындау көзделуде. Бұл бастама «жасыл экономика» қағидаларына толық сәйкес келеді және Қазақстанның тұрақты даму мақсатына сай келеді.

Қазақстан үшін жаңа экономикалық мүмкіндіктер

Галлиий өндірісі – Қазақстан үшін шикізатқа негізделген экономикадан жоғары технологиялық индустрияға көшу жолындағы маңызды қадам. Бұл бастама еліміздің экспорт құрылымын әртараптандыруға, жаңа жұмыс орындарын ашуға, өңірлік даму мен өнеркәсіптік қуатты арттыруға ықпал етеді. Сонымен қатар, Қазақстан өзінің стратегиялық ресурстарын дұрыс бағытта қолдана отырып, жаһандық ойыншылармен тең дәрежеде бәсекелесе алатынын көрсетеді.

ERG-нің галлий өндірісін іске қосу жөніндегі жоспары – Қазақстан экономикасының жаңа дәуірге қадам басуының нақты дәлелі. Бұл тек бір жоба емес, елдің индустриалды-инновациялық дамуының, ғылым мен технологияны өркендетудің, және халықаралық нарықта орнығудың символы болмақ. Қазақстан осындай бастамалар арқылы әлемнің сирек кездесетін, бірақ аса қажетті элементтерін жеткізуші сенімді серіктесіне айналуға мүмкіндігі бар.