ГИДРОТЕХНИКАЛЫҚ САЛЫНЫМДАРДЫ ҚАЙТА ҚҰРУ, КОНСЕРВАЦИЯЛАУ ЖӘНЕ ЖОЮ ТӘРТІБІ

• негізі гидротехникалық салынымдарды нығайту және салынымдарды салғаны үшін апаттылық қауіпін арттыруын көтеру кезіндегі оның негізі және сыртқы ортаның әсерінің артуы немесе негізі, сондай-ақ мүмкін болатын апаттың экономикалық, экологиялық және әлеуметтік салдарының көлемінің өсуі;
• негізгі гидротехикалық    салынымдардың су өткізгіш мүмкіндігін (арттыру) қамтамасыз ету;
• электроэнергияны өндіруін арттыру;
• сұйық қоқысты сақтайтын орынның сиымдығын арттыру;
• ескіруіне байланысты құрылғыны ауыстыру;
• суарту жүйесінің сумен қамтамасыз етілуін арттыру, суаратын немесе құрғататын массивтерде және оған жақын жатқан аумақтарда, арна бойында топырақ суының режимін жақсарту;
• стапельді немесе түсіріп көтеретін салынымдардың жұмысын интенсификацилау;
• гидроузелге ықпал ету аумағының экологиялық жағдайын жақсарту.

Гидротехникалық салынымдардың қайта құрылуы нормативтік талаптардың өзгеруі, пайдалану жағдайының өзгеруі (ауданның сейсмисиялығын көтеру, есептегіш шығынын өзгерту, қайта құрылған объектілерінің кешеніндегі салынымдардың жұмысын арттыру және т.б.) кезінде жүргізіледі. Қайта құру кезінде дұрыс пайдалану жағдайында болған салынымдардың бар элементтерін максималды түрде қарастыру керек. Негізі салынымдарды қайта құру олардың негізгі қызметін тоқтатпай жүргізу керек. Қайта құру кезінде бар салынымдардың максималды түрде пайдалануын қарастыру қажет.

Қайта құрылған салынымдардың және олардың элементтерінің техникалық жағдайы қайта құруды жоспарлау үшін қабылданған құрылыс материалдарының және топырақ негізінің нақты сипаттамасы негізіндегі еспетремен және арнайы зерттеулермен анықтау керек.

Гидротехникалық салынымдардың концсервациялау және жою бойынша механизмі Қазақстан Республикасының Су Кодексіне, Қазақстан Республикасының Азаметтық кодексіне, Қазақстан Республикасының ауыл шаруашылығы  министрінің  2008  жылдың  5  желтоқсанындағы  №  746 бұйрығымен бекітілген су шаруашылық салынымдарын пайдалану ережесіне сәйкес жүзеге асырылады.

ГТС пайдаланудан шығу тәртібі кейін консервацияланады немесе жойылады.

Гидротехникалық салынымдарды консервациялау және жою кезіне меншік иесі (пайдаланатын ұйым) Қазақстан Республикасының Су Кодексін басшылыққа алу керек.

Су Кодексіне сәйкес гидротехникалық салынымдарды консервациялау және жою бойынша іс-шаралар төтенше жағдайлармен, санитарлы- эпидемиологиялық және экологиялық сәйкес келуіне міндетті түрде мемлекеттік сараптамадан өту керек.

Гидротехникалық салынымдарды консервациялау және жою бойынша жоспар алды және жоспарлы құжаттардың мемлекеттік сараптамасы бастапқы деректерге, техникалық жағдайына және архитектура, қала құрылысы және құрылыс істері бойынша өкілетті мемлекеттік органдармен, тұрғындардың санитарлы-эпидемиологиялық жағдайы саласындағы өкілетті органмен бекітілген нормативтік құжаттарға сәйкес келуін тексеру мақсатында жүзеге асырылады.

Гидротехникалық салынымдарды консервациялау және жою қоршаған ортаны күзету саласында өкілетті мемлекеттік органның, қазынаны пайдалану және зерттеу бойынша өкілетті органның, тұрғындардың санитарлы- эпидемиологиялық жағдайы саласындағы өкілетті органының және өндірістік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның оң қорытындысы болған кезде жүзеге асырылады.

Пайдаланатын гидротехникалық салынымдарды концервациялау келесі жағдайларда болуы мүмкін:

− түрлі себептер кезінде жіберу кешенін аяқтағаннан кейін әрі қарай салынымның құрылысын тоқтату (мемлекеттік бақылау органының жазбаша өкімі, қаржыландырудың жетпеуі, аумақта әлеуметтік-экономикалық жағдайдың өзгеруі және т.б.);

− осы уақытта салынымдардағы қажеттіліктің жоқтығы, бірақ олардың алдағы уақыттағы қажеттілігі.

Консервирленген салынымдар бақылау органдарымен келісіп, бағдарлама бойынша (пайдаланатын ұйым) меншік иесінің тарапынан ұстауға және техникалық бақылауға жатады.

Гидротехникалық салынымдарды консервациялау кезінде мықтылығы, тұрақтылығы және өткізгіс мүмкіндігі бойынша жоспарыл қауіпсіздік нормасын қанағаттандыру қажет.

Гидротехникалық салынымдарды консервациялау келесі тәртіпте жүзеге асырылуы қажет:

− ГТС консервациялау жобасы әзірленеді;

− мемлекеттік органына консервациялау жоспарын ұсына отырып, гидротехникалқ салынымдарды консервациялау қажеттілігіне сұраныс беру қажет (табиғы ықпал етуден қосымша жасырыну, қауіпсіздікті қамтамасыз ету бойынша іс-шара және т.б.);

− бақылау органдарымен гидротехникалық салынымдардың қауіпсіздігін қамтамасыз ету бойынша ұсынылған іс-шаралардың жеткіліктігіне тексеріс жүзеге асырылуы керек;

− берілген құжаттар жергілікті орындаушы органдармен келісуі керек;

− архитектура, қала құрылысы және құрылыс істері бойынша өкілетті органының, тұрғындардың санитарлы-эпидемиологиялық жағдайы саласындағы өкілетті органының, қазынаны пайдалану және зерттеу бойынша өкілетті органның, ауыл шарушылығы саласындағы өкілетті органдарының, су қорын пайдалану және күзету саласындағы өкілетті органдарының, қоршаған ортаны күзету саласындағы өкілетті мемлекеттік органның, Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдай саласындағы өкілеттік органның, өндірістік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның және қаланың (ауданның) төтенше жағдайлары бойынша комиссия төрағасының қатысуымен гидротехникалық салынымдарға, консервациялауға даындығы туралы актіні құрастымен комиссиялық тексеріс жүргізіледі.

Салынымдарды жою, ГТС жою жоспарына сәйкес, осыған ұқсас тәртіпте, су тасқыны кезінде (өзегінен тыс шығудың жоқтығы) қауіпсіздік нормасын сақтау кезінде жүзеге асырылады.

Салынымдардың жекелеген элементтері жою жоспарына сәйкес сақтала және пайдалана алады және басқа мақсатта, көпір тіректері, жағалары, фундаментері (негіздері) өндірістік және басқа ғимараттарға және салынымдарға пайдалана алады.

Салынымдарды жойғаннан кейін архитектура, қала құрылысы және құрылыс істері бойынша өкілетті органының, тұрғындардың санитарлы- эпидемиологиялық жағдайы саласындағы өкілетті органының, қазынаны пайдалану және зерттеу бойынша өкілетті органның, ауыл шарушылығы саласындағы өкілетті органдарының, су қорын пайдалану және күзету саласындағы өкілетті органдарының, қоршаған ортаны күзету саласындағы өкілетті мемлекеттік органның, Азаматтық қорғаныс және төтенше жағдай саласындағы өкілеттік органның, өндірістік қауіпсіздік саласындағы өкілетті органның және қаланың (ауданның) төтенше жағдайлары бойынша комиссия төрағасының қатысуымен келісілген және бекітілген жою жоспарына сәйкес орындалған жұмыс туралы тиісті акті ресімделу керек.

Кейін консервациялаумен немесе жоюмен ГТС пайдаланудан шығуы келісілген және бекітілген жою жоспарына сәйкес (консервациялау) ГТС меншік иесімен немесе пайдаланатын ұйыммен жүргізілуі мүмкін. Мекен иесі анықталмаған гидротехникалық салынымдар Қазақстан Республикасының Азаматтық кодексінің 242 бабымен қарастырылған оның тиістілігін анықтау бойынша іс-шараларды өткізгенге дейін жойылуы мүмкін емес.