ӨРТ ЖӘНЕ ОНЫҢ ТҮРЛЕРІ

Әрине, тұрғындардың өмiрi және оның қауiпсiздiгi осы жүйелердiң қызметiне де байланысты. Қазiргi заманғы құрылысты көптеп салу жүйесi баспананың сапасын ылғи да қамтамасыз ете бермейдi: панелдердiң, есiктер мен терезелердiң қиылысында жылу кететiн, кемiргiштер кiретiн саңылаулар болуы мүмкiн. Квартиралар бiр-бiрiмен ұштасып жатқандықтан бiр жерден шыққан
өрт екiншi жерге таралып кету қаупi әр уақытта да бар. Улы түтін желдеткіштер арқылы көп қабатты үйдің көбіне тарап кетуі де ғажап емес және т.с.с. Сондықтан кішкене төтенше жағдай бүкіл көп қабатты үйдің мәселесіне айналып, зардап шегушілердің қатары көбеюі мүмкін. Баспана үшiн әрi зардабы зор ең қауiптiсi — өрт. Баспанадағы өрт Үйлерде өрт өндiрiс орындарына қарағанда жиi болады. Өрттiң себебi барлық уақытта бiрдей-ақ:

— отты, оның барлық түрлерінде, дұрыс пайдаланбау;

— тұрмыста қолданылатын қыздыру приборларының бұзылуы;

— электр сымдарын және электр жүйесiн пайдаланудағы өрт қауiпсiздiгiнiң ережесiн бұзу;

— теледидарлардың, радиоапаратуралардың жануы; — пештiң, оның құбырының дұрыс салынбауы және бұзылғандығы;

— балалардың отпен ойнауы.

Осы ретте темекi шегудiң зардабына ерекше тоқтап кету керек. Темекi шегушiлер әзiрге өте көп, сондықтан өрт болуға себеп те жеткiлiктi, сонымен қатар, оны себеп ретiнде дөп басу ажырату қиын. Кейбiр темекi шегетiн адамдар сiрiңкелерiн, темекiнiң тұқылын қалай болса солай лақтыра салады, рұқсат етiлмейтiн жерлерде темекi шегедi, темекiнiң тұқылын ағаштан жасалған заттардың үстiне, тез
тұтанатын заттардың қасына қоя салады. Негiзiнде өшпей қалған темекiнiң тұқылынан шыққан өрт ең көп таралған өрттiң түрi болып саналады.

Орман өрттері
Орман өрттері құрғақ ауа райы мен жел кездерінде айтарлықтай үлкен территорияғатаралып кетеді. Ыстық ауа райы кездерінде, егер жауын-шашын болмаса ормандар құрғап, кез келген абайсыз жанған оттың әсерінен өрт тез таралып кетуі мүмкін. Ең өртке қауіпті орман өсімдіктеріне қарағайлы, жапырақты ағаштар, қыналар, ит бүлдіргендер, аршалар т.б. жатады. Құрғақ құмды топырақты жерлердегі ағаштарға өрт ең жиі әрі тез таралады, бірақ оларды өшіру оңайырақ келеді. Қылқан жапырақты ормандардағы түскен жапырақтар, бұталар және құрғақ шөптер қауіпті өрт тудырады. Олар үлкен зардап шектіреді.

Өндіріс орындарындағы өрт
Өндірістегі өрттердің негізгі себептеріне құрал-жабдықтардың технологиялық
жұмыс тәртібінің бұзылуы, электр жабдықтарының ақаулылығы, жабдықтардың
жөндеу жұмыстарына нашар дайындалығы, әртүрлі материалдардың өздігінен
жануы және т.б. жатады.
Жарылыс кезінде өртті болдырмау үшін ыстық жанғыш, жарылысқа қауіпті ортаның пайда болуына мүмкіндік бермей, оталдыру көзінің пайда болуына кедергі жасау керек.

Өрттің алдын-алуға арналған ақпараттық бағдарламалар

Осындай жағдайда келесi мәлiметтерге аса көңiл аудару қажет:
Өрт туралы хабарлама беру. Өрттi байқаған сәтте ғимараттағы адамдарға тез
хабар беру керек, өрттiң көлемiне, жану қуатына қарамай өрт сөндiрушiлердi 101 телефоны арқылы хабардар еткен жөн. Әдетте өрт туралы хабар телефонмен берiледi. Сондықтан әр отбасы мүшесi телефонның тұрған орнын жақсы бiлгені дұрыс. Өрт сөндiрушiлердiң келу жылдамдығына көп нәрсе байланысты, тез келсе, өрт тез сөндіріліп, оның зардабының көлемі аз болады, қауіпті аймақтардағы
адамдарға тез арада көмек көрсетіліп, құтқаруға мүмкіндік туады. Өрт туралы телефонмен хабар бергенде, келесi тәртiптi сақтаған жөн: — өрт туралы хабар беру; өрт болып жатқан ғимараттың нөмiрiн, қабатын, көшенiң атын анық және дұрыс айту; — өртке қысқаша сипаттама беру: не жанып жатыр, қай жерде жанып жатыр және т.с.с. — өрттiң сыртқы көрiнiсiнен хабардар ету; — адамдарға төнген қауiптiң
белгілерінен хабардар ету; — өрт машинасы қалай кiре алатындығы жайлы айту.

Өрт байланысы және дабыл беру

Дабыл беру және өрт байланысы өртті автоматты анықтауға, ол туралы өрт сөндіру
құрылымындарына дер кезінде хабарлауға арналған. Оған телефон, радиобайланыс, автоматты және қолмен басқаратын өрт дабыл беру құрылғысы, электр сиренасы, қоңырау, т.б. жатады. Өртке қауіпті объектілерде өрт хабарлаушы датчиктер орналастырылады. Олар өрт болған кезде сым арқылы (немесе сымсыз) қабылдаушы аппараттарға дабыл береді. Бұл автоматты өрт дабыл беру құрылғысы деп аталады. Автоматты өрт дабыл беру құрылғысы сәулелік және шеңберлі сұлбалар бойынша орналастырылады. Қолданылатын датчиктерге байланысты олар жылулық, түтіндік, күзетілмелі және аралас болып бөлінеді. Өртке қарсы дабыл беру құрылғылары өртке қарсы және өртке қарсы күзетілмелі болып екіге бөлінеді. Күзетілмелі өртке қарсы дабыл беру құнды заттар сақталатын қоймаларда, адам көп жиналатын ғимараттарда және тұрғын үйлерде кеңінен қолданылады.

Өрт байланысы және дабыл беру

Негізгі өрт элементтері мен өрт бақылаушы дабыл беруге өрт хабарлаушы,
қабылдағыш станция, байланыс сызығы, қор жинау көздері жатады. Сигналды өрт
жылу құрылғысы СТПУ-1 СТ-5 деп аталатын 5 сәулелік қабылдағыш станциядан
және 25 ПТИМ-1 хабарлағыштан тұрады. Станцияға 220 В айналмалы ток беріліп
тұрады. Ол -100С мен +350С температурада жұмыс істейді. Ал ауа ылғалдылығы 80 % дейін. Бақыланған аймақ 750 м2 жоғары болмауы керек. Дабылды түтінді өрт
СДПУ-1 құрылғысы өртті анықтауға, автоматты дабыл беруге (ол өрт туралы
мәлемет береді) арналған. Ол СДПУ-1 өрт сөндіру құралдарының автоматты
қосылуына арналған және әр бір сәулеге параллельді 10 өрт сөндіргіш аралас КИ-1
типті хабар берушілермен ДИ-1 типті түтіндік хабар берушілерге есептелген.
Құрылғы 220 В кернеулі айналмалы токтың келуімен немесе 24 В аккумулятордан
қоректенеді. Құрылғы –100С мен +350С температуралы диапазонда салыстырмалы
ылғалдылықтың 80 % -ға жеткеннен кейін жұмыс істейді. Кешенді СКПУ-1 дабыл
беру құрылғы түтін, жылу, ашық өртті анықтауға арналған және СИ-1, КИ-1, ИО-1
инфрақызыл хабарлағышпен хабарлайды. Өртке қарсы дабыл беру көлемі 50
сәуледен тұрады (әр бір блок 10 хабар берушіден құралған). Өнеркәсіп өртті
хабарлағыштардан тәуелсіз қабылдағыш аппараттарды шығаруда. Олар
хабарлағыштардың күйін автоматты бақылап отырады және сәулелікпен дыбысты
дабыл берумен бірге оларды белгіленген жеріне жеткізеді. Өрт хабарлаушы құрылғы хабарлағышпен жұмыс істейді, ол жоғары температураға әсер етеді.