ТҮРКІСТАН – SMART CITY: ҚАЛАЛЫҚ ҚЫЗМЕТТЕРДІ ЦИФРЛАНДЫРУ
Соңғы жылдары Түркістан қаласы тек тарихи және мәдени орталық ретінде ғана емес, заманауи инфрақұрылым мен цифрлы технологияларды үйлестіре дамып келе жатқан «ақылды қала» (Smart City) үлгісіне айналуда.

Ел Президенті Қасым-Жомарт Тоқаев атап өткендей, Түркістан – болашақтың қаласы, сондықтан да мұнда басқару жүйесінің тиімділігін арттыру, халыққа сапалы әрі жылдам қызмет көрсету, экологияны қорғау және қауіпсіздікті қамтамасыз ету сынды бағыттарда цифрландыру саясаты қарқынды жүзеге асырылып жатыр.
Бұл мақалада Түркістанды Smart City деңгейіне көтеруге бағытталған бастамалар, олардың артықшылықтары, нақты жобалар мен болашақ перспективалар қамтылады.
SMART CITY ТҰЖЫРЫМДАМАСЫ НЕГІЗІНДЕГІ ТҮРКІСТАННЫҢ ДАМУЫ
НЕГІЗГІ МАҚСАТТАР
Түркістан қаласын ақылды қалаға айналдырудың басты мақсаты — халықтың тұрмыс сапасын жақсарту, мемлекеттік қызметтерді автоматтандыру және инфрақұрылымды тиімді басқару. Осы мақсатқа жету үшін келесі салалар цифрлық негізге көшірілуде:
• Қалалық көлік және жол қозғалысы
• Қоғамдық қауіпсіздік
• Коммуналдық қызметтер
• Білім және денсаулық сақтау
• Тұрғын үй және құрылыс
• Экология және энергия тиімділігі
• Smart басқару жүйелері
ЦИФРЛЫ ИНФРАҚҰРЫЛЫМ: ҚАЛАНЫҢ ЖҮРЕГІ
«ЦИФРЛЫ ТҮРКІСТАН» ПЛАТФОРМАСЫ
Түркістан қаласында «Цифрлы Түркістан» атты бірыңғай ақпараттық басқару жүйесі құрылуда. Бұл жүйе:
• Қаланың барлық салаларын біріктіретін орталықтандырылған платформа
• Азамат пен әкімдік арасындағы тікелей байланысты қамтамасыз етеді
• Қоғамдық көлік, жол қозғалысы, қалалық жарықтандыру, коммуналдық қызметтерге бір терезе қағидаты бойынша қол жеткізуге мүмкіндік береді
SMART INFRASTRUCTURE
Қаланың басты көшелері мен ғимараттары келесі цифрлы шешімдермен жабдықталуда:
• Бейнебақылау камералары (AI талдау мүмкіндігімен)
• Smart-жол шамдары – энергия үнемдейтін, қозғалысқа сәйкес жұмыс істейтін
• Ақылды бағдаршамдар – көлік ағынын автоматты реттейді
• Қалалық Wi-Fi аймақтары – тегін және қолжетімді
ҚАУІПСІЗ ҚАЛА: SMART SECURITY ЖҮЙЕСІ
«СЕРГЕК» ЖОБАСЫ
2023 жылдан бастап Түркістанда «Сергек» интеллектуалды бақылау жүйесі енгізіле бастады. Оның артықшылықтары:
• Қоғамдық орындарда бейнебақылау орнату арқылы қылмыстың алдын алу
• Жол қозғалысы ережелерін бұзуды автоматты тіркеу
• Қалалық Жедел басқару орталығына тікелей мәлімет беру
• Қоғамдық көліктегі қауіпсіздікті арттыру
Нәтижесінде, 2024 жылы қаладағы құқық бұзушылықтар 18%-ға төмендегені тіркелді.
SMART TRANSPORT: ҚОҒАМДЫҚ КӨЛІК ЖӘНЕ ЖОЛ ҚОЗҒАЛЫСЫ
ЭЛЕКТРОНДЫ БИЛЕТ ЖҮЙЕСІ
2025 жылдан бастап Түркістандағы барлық қоғамдық көлік құралдарында электронды билет жүйесі толық енгізілмек. Бұл жүйе:
• QR-код және банктік карта арқылы төлем жасау
• Көліктердің жүру бағыты мен уақыты туралы мобильді қосымша арқылы бақылау
• Жолаушылар ағынын талдау, тиімді маршрут жасау
SMART ТОҚТАМАЛАР
Қалада біртіндеп ақылды аялдамалар орнатылуда. Олар:
• Көлеңкелі және жылыту жүйесімен жабдықталған
• Электронды ақпарат тақтасы – келесі көліктің келу уақыты
• Тегін Wi-Fi және зарядтау құрылғылары бар
КОММУНАЛДЫҚ ҚЫЗМЕТТЕРДІ ЦИФРЛАНДЫРУ
«E-QYZMET» ПЛАТФОРМАСЫ
Түркістан тұрғындары су, жарық, газ, қоқыс шығару сияқты коммуналдық қызметтерге e-Qyzmet платформасы арқылы:
• Шағым қалдыру
• Онлайн төлем жасау
• Ақауларды тіркеу
• Қызмет көрсету уақытын бақылау мүмкіндігіне ие
SMART СУ ЕСЕПТЕУ ҚҰРАЛДАРЫ
Бірнеше ауданда ақылды су есептеу құралдары орнатылды. Бұл құрылғылар:
• Тұтынуды нақты өлшейді
• Су ысырабын азайтады
• Ақау немесе ағып кетуді автоматты анықтайды
SMART БІЛІМ ЖӘНЕ ДЕНСАУЛЫҚ САҚТАУ
ЦИФРЛЫ МЕКТЕПТЕР
Түркістандағы жаңа мектептерде:
• Интерактивті тақталар
• Цифрлы күнделік пен бағалау жүйесі
• Онлайн оқыту платформалары (KazEdu, Kundelik.kz)
• Wi-Fi желісімен жабдықталған сыныптар енгізілуде
E-HEALTH
Қаладағы емханалар мен ауруханаларда:
• Пациент карталары толық электронды жүйеге көшірілді
• Тұрғындар еGov арқылы онлайн жазыла алады
• Лабораториялық нәтижелер мобильді қосымша арқылы беріледі
• Телемедицина қызметтері тестілік режимде жұмыс істеп тұр
SMART ЭКОЛОГИЯ: ҚОРШАҒАН ОРТАНЫ БАҚЫЛАУ
АВТОМАТТАНДЫРЫЛҒАН ЭКОЛОГИЯЛЫҚ СТАНЦИЯЛАР
Қалада ауаның сапасын өлшейтін датчиктер орнатылды. Бұл құрылғылар:
• PM2.5 және PM10 бөлшектерін анықтайды
• Көмірқышқыл газы, озон, температура мен ылғалдылықты бақылайды
• Мәліметтер экологиялық мониторинг порталында ашық көрсетіледі
SMART ЖАСЫЛ АЙМАҚТАР
Қалалық саябақтарда:
• Тамшылатып суару жүйелері
• Датчик арқылы бақыланатын көгалдандыру
• Энергияны үнемдейтін жарықтандыру пайдаланылады
ҚАЛАЛЫҚ БАСҚАРУДАҒЫ ЦИФРЛЫ ӨЗГЕРІСТЕР
АШЫҚ БЮДЖЕТ ЖҮЙЕСІ
Түркістан қаласы «Ашық бюджет» платформасына қосылған:
• Әрбір тұрғын жобалар мен шығындарды көре алады
• Халықтық дауыс беру арқылы басым жобалар таңдалады
• Бұл жергілікті өзін-өзі басқару деңгейін арттырады
ЦИФРЛЫ МӘЛІМЕТТЕР БАЗАСЫ
Қала әкімдігі:
• Барлық жер телімдерін, құрылыс нысандарын, тұрғын үй кезектерін цифрлық форматқа көшіріп жатыр
• Цифрлық кадастр мен инфрақұрылым картасы арқылы жоспарлау ашық жүргізіледі