ТҮРКІ ӘЛЕМІ ҚОЛӨНЕР ШЕБЕРЛЕРІНІҢ ХАЛЫҚАРАЛЫҚ ФЕСТИВАЛІ ТҮРКІСТАНДА ӨТТІ

Түркістан қаласы тағы бір мәрте халықаралық деңгейдегі мәдени орталық ретіндегі мәртебесін дәлелдеді. Осы жылдың шілде айында тарихи шаһарда Түркі әлемі қолөнер шеберлерінің халықаралық фестивалі табысты өтті. Ауқымды шараға Қазақстанмен қатар, Түркия, Әзірбайжан, Қырғызстан, Өзбекстан, Түрікменстан және Қытай Халық Республикасының Шыңжаң өңірінен келген қолөнер мамандары қатысты. Фестиваль ұйымдастырушыларының айтуынша, басты мақсат — түркі халықтарының бай мұрасын насихаттау, қолданбалы өнер саласында шеберлік алмасу және бауырлас елдер арасындағы мәдени байланысты нығайту. Түркістандағы бұл іс-шараға еліміздің түкпір-түкпірінен ғана емес, алыс-жақын шетелден келген мыңдаған қонақтар жиналды. Ұлттық нақышта тігілген киіз үйлер, этно-декорлармен көмкерілген көрме аймағы мен шеберлік алаңдары қала орталығы мен Керуен Сарай кешенін сәнге бөлеп, мерекелік атмосфера қалыптастырды. Аймақ тұрғындары мен туристер халық шеберлерінің жұмыстарымен танысып қана қоймай, көне өнер үлгілерінің заманауи түрлерін көруге мүмкіндік алды. Түркістанда өткен бұл фестиваль — мәдени мұраны сақтау мен жаңғыртудың жарқын мысалы болды.

Этностильдегі көрме кеңістігі мен халық шеберлерінің туындылары

Фестивальдің ең көрнекті бөлігі – шеберлердің өз қолымен жасаған бұйымдар ұсынылған этно-көрме аймағы болды. Әр мемлекеттен келген қолөнершілер ұлттық дәстүрлерге сай бұйымдарын ұсынды. Қазақстандық шеберлер күмістен соғылған зергерлік бұйымдар, ұлттық киімдер, ағаштан жасалған тұрмыстық заттар мен теріден тігілген сөмкелерін көрсетті. Өзбекстаннан келген қолөнершілер «сузане» кестелері мен ілмелі паннолары арқылы ұлттық нақышты танытты. Қырғызстан шеберлері киізден жасалған ойыншықтар мен үй жабдықтарын әкелді, ал Түркия шеберлері ағаш пен металды өңдеудің ежелгі тәсілдерін көрсетті. Фестиваль алаңында қолөнер туындыларынан бөлек, шеберлерге арналған арнайы стендтер мен шағын дүңгіршектер орнатылып, келушілер көрген бұйымдарын сатып ала алды. Мұндай формат шығармашылық адамдарына қаржылай табыс көзі болып қана қоймай, көпшілікке өз өнерін насихаттау үшін таптырмас алаң болды. Сонымен қатар, экспозициялар мен шығармашылық аймақтарда QR-код арқылы әр туындының авторы, шеберлік мектебі, техникасы мен тарихы жайлы ақпарат ұсынылды. Келушілер шеберлермен тікелей тілдесіп, қызықтырған сұрақтарына жауап алды. Көрме кеңістігі фестивальдің басты назарда болған тартымды алаңына айналды.

Ашық аспан астындағы шеберлік сабақтары мен шынайы өнеге

Фестиваль аясында өткізілген шеберлік сабақтары барлық жастағы келушілер үшін қызықты әрі пайдалы болды. Шеберлік алаңдарда әр елден келген белгілі қолөнершілер өз ісінің қыр-сырымен бөлісті. Киіз басу, сырмақ тігу, домбыра жасау, ағаш ою, теріден бұйым дайындау, қыштан ыдыс күйдіру, кестелеу, ши тоқу сияқты көне кәсіп түрлері жаңа өңмен танылды. Әрбір қатысушы тікелей жұмыс барысына араласып, өзі де кішігірім бұйым жасап көре алды. Балалар үшін қарапайым үлгілер ұсынылса, ересектерге күрделі әдістер үйретілді. Сонымен қатар, бірқатар шеберлік сағаттары заманауи техникада өтті – мысалы, зергерлік бұйымды 3D пішінде дайындау, лазермен ою, заманауи тігін машинасымен ұлттық киім тігу сессиялары ұйымдастырылды. Мұндай формат дәстүрлі және инновациялық әдістердің қатар қолданылуына мүмкіндік берді. Қатысушыларға арнайы сертификаттар табысталды, бұл кейін олардың өз шығармашылық жолын бастауына көмектеседі. Алаңдағы шеберлік сабақтар тек білім беріп қана қоймай, қатысушылардың ұлттық мәдениетке деген қызығушылығын оятты. Әсіресе жастар арасында қолөнерге қызығушылық артқаны байқалды. Бұл — фестивальдің тағы бір маңызды нәтижесі.

Түркістан шеберлерінің ұлттық стилі мен жаңа бағыттағы туындылары

Қазақстан атынан қатысқан шеберлердің жұмыстары ерекше мақтауға ие болды. Олар елдің түрлі аймақтарынан келген – Жетісу, Атырау, Арқа, Шымкент және Шығыс Қазақстан өңірінің өкілдері ұлттық стильдің ерекшелігін сақтай отырып, заманауи эстетикаға бейімделген бұйымдар ұсынды. Мәселен, Атыраудан келген шебер теріден тігілген белдік пен ер-тоқымның миниатюралық үлгісін жасаған. Жетісу өкілдері көне ши тоқу тәсілдерін жаңғыртып, оны интерьер безендіруге бейімдеген. Шымкенттік ұсталар күміспен өрнектелген дәстүрлі сәндік бұйымдарды ұсынды. Бұған қоса, фестивальде алғаш рет «Қазіргі этностиль» байқауы өткізілді. Бұл байқауда шеберлер киім, аксессуар, ыдыс және интерьер бұйымдарын заманауи дизайнда дайындап, ұлттық нақышты заманауи стильмен үйлестірді. Байқау жеңімпаздарына дипломдар мен ақшалай сыйлықтар табысталды. Қазақстандық шеберлердің бұл жетістігі — қолданбалы өнердің уақытқа сай дамып келе жатқанын дәлелдейді. Сонымен қатар, шеберлер арасында серіктестік орнап, жаңа жобаларға бірігіп жұмыс істеу жоспарлары да құрылды. Бұл — фестивальдің кәсіби және стратегиялық мәнін арттыра түсті.

Балалар мен жасөспірімдерге арналған этношеберхана

Фестиваль барысында балалар мен жасөспірімдерге арналған арнайы этноаймақ ұйымдастырылып, олар ұлттық қолөнермен танысып қана қоймай, өз қолдарымен бұйымдар жасауға мүмкіндік алды. Бұл шеберханаларда қазақтың ою-өрнектерін сызу, қағаздан сәндік композициялар жасау, қарапайым киізден кәдесыйлар тігу, моншақпен кестелеу, қамшы өрімін үйрену сынды жұмыстар жүргізілді. Шараның басты мақсаты – жас ұрпақты ұлттық өнерге баулу, олардың шығармашылық қабілетін дамыту және мәдени мұраға деген құрметін қалыптастыру. Шеберханаларды мектеп оқытушылары мен кәсіби шеберлер бірлесіп жүргізді. Балалар үшін көрнекі бейнематериалдар, түрлі мультфильмдер мен ұлттық ертегілер де ұсынылып отырды. Ата-аналар бұл бастаманы ерекше жылы қабылдап, осындай шаралардың жиі өткізілуін сұрап жатты. Сонымен қатар, балалардың жасаған бұйымдары арнайы бұрышта қойылып, кішігірім көрме ретінде көпшілікке ұсынылды. Бұл олардың бойында жауапкершілік пен мақтаныш сезімін оятты. Этношеберхана – ұлт тәрбиесі мен болашақ өнерпаздығын қалыптастырудың тиімді құралына айналды.

Фестивальдің медиа көрінісі және ақпараттық қолдау

Халықаралық фестивальдің кең аудиторияға жетуіне кәсіби медиа қолдаудың тигізген әсері зор болды. Фестиваль басталмай тұрып-ақ жергілікті және республикалық телеарналарда жарнама роликтері көрсетіліп, әлеуметтік желілерде арнайы парақшалар ашылды. Әсіресе Instagram мен TikTok желілерінде арнайы хэштегтер – #TurkiWorldArt, #TurkistanCraftFest кеңінен таралды. Танымал блогерлер, өнер шолушылары мен этноөнер тақырыбындағы контент жасаушылар шараны тікелей эфир арқылы жариялап отырды. «Qazaqstan», «Turkistan» және «Balapan» арналарынан бірнеше сюжеттер жарық көріп, шетелдік БАҚ өкілдері де белсенді ақпарат таратты. Сонымен қатар, фестиваль кезінде тікелей эфирде сұхбаттар, шеберлік сабақтарының бейнежазбалары, көрменің шолу материалдары күнделікті жарияланып отырды. Медиа орталықта арнайы баспасөз орталығы жұмыс істеп, журналистер мен блогерлерге Wi-Fi, бейнемонтаж, аудио өңдеу сынды қызметтер ұсынылды. Ақпараттық серіктестік аясында фестиваль жайлы мақалалар 20-дан астам сайтта жарық көрді. Бұл медиа резонанс фестивальдің қоғамда кеңінен танылуына мүмкіндік берді.

Қонақтардың әсері мен шынайы пікірлері

Фестиваль барысында Түркістанға келген мыңдаған турист пен қала тұрғындары өз әсерлерін белсенді түрде бөлісті. Көпшілік бұл шараны тек көрме ретінде емес, рухани серпіліс, эстетикалық ләззат және отбасымен бірге келуге болатын ерекше орта ретінде бағалады. Әсіресе зейнеткерлер мен шетелдік туристер қолданбалы өнерге тәнті болып, шеберлермен әңгімелесіп, бұйымдарды сатып алып, ұлт мәдениетіне терең үңілді. Жас аналар балаларын этношеберханаларға алып келіп, шеберлікті бірге үйренді. Келген қонақтардың айтуынша, мұндай форматтағы фестивальдер ұлттық болмысты сақтауға үлкен ықпал етеді әрі жас буын үшін тәрбиелік мәні зор. Түркиядан келген қонақтардың бірі: «Бұл фестиваль арқылы мен қазақ халқының тарихын, руханиятын жақынырақ таныдым. Бәрі шынайы, табиғи әрі қонақжай» деп бөлісті. Қырғызстаннан келген шеберлердің айтуынша, Түркістандағы фестиваль олардың қолөнеріне жаңа тыныс берген. Осылайша, фестиваль тек шеберлер үшін емес, көрермен үшін де маңызды тәжірибе алаңына айналды.

Музыкалық бағдарламалар мен этноөнердің тоғысуы

Фестиваль тек шеберлік пен бұйым көрсетумен шектелмеді. Ұлттық музыка мен сахналық қойылымдар бағдарламаның маңызды бөлігі болды. Амфитеатр сахнасында күн сайын түрлі этноансамбльдердің концерті ұйымдастырылып, қонақтар ұлттық күйлер мен заманауи этнофольклорлық шығармаларды тыңдады. Домбыра, қылқобыз, сазсырнай сынды аспаптардың сүйемелдеуімен орындалған өнер туындылары шеберлердің жұмысына үйлесімді рухани фон қалыптастырды. Сонымен қатар, фестивальде бірнеше музыкалық қойылым — этнобалет, халық биі және фольклорлық театр көріністері ұсынылды. «Тұран» және «ХасСақ» этнотоптары, облыстық филармония әртістері мен жастар театрының өнерпаздары сахна төрінен табылды. Фестиваль бағдарламасына енгізілген «Қазақ күйі – мыңжылдық үн» атты музыкалық кеш көпшіліктің ыстық ықыласына бөленді. Бұл – музыка мен қолөнердің өзара үйлесімділігінің жарқын мысалы.

Ұлттық брендті дамытуға бағытталған жоба ретінде

Фестивальдің тағы бір маңызды қыры – оның ұлттық брендті дамытудағы орны. Түркістанда өтетін мұндай шаралар арқылы Қазақстан қолөнері тек ел ішіне емес, шетелдік нарыққа да жол табуда. Көптеген шеберлер шетелдік қонақтармен байланыс орнатып, өнімдерін экспорттау жайын талқылады. Сонымен қатар, фестиваль аясында «Ұлттық бренд және креативті индустрия» атты сараптамалық сессия өтті. Онда отандық дизайнерлер, жарнама агенттіктері мен шеберлер ұлттық стильдегі бұйымдарды заманауи нарыққа бейімдеу жолдарын талқылады. Қатысушылар бренд құруда этноэлементтердің орны мен авторлық құқық мәселесін де көтерді. Түркістан әкімдігі алдағы уақытта қолөнер бұйымдарын ілгерілету үшін арнайы онлайн платформа әзірлеу туралы ұсыныс білдірді. Бұл бастама фестивальдің мәдени ғана емес, экономикалық құндылыққа айналып келе жатқанын білдіреді.

Болашаққа жол ашатын мәдени платформа

Фестивальдің қорытынды бөлігінде қатысушылар мен ұйымдастырушылар алдағы жоспарлармен бөлісті. Көпшілік мұндай форматтағы шараларды жыл сайын өткізіп, оларды халықаралық деңгейге тұрақты айналдыру қажеттігін атап өтті. Түркістан облысының мәдениет басқармасы фестивальді енді оқу орындарымен байланыстыра отырып, жастар арасында қолөнер курстарын жүйелі түрде жүргізуге бастама көтерді. Сонымен қатар, Түркі әлемінің шеберлері арасында халықаралық байқау өткізу, үздік шеберлерді арнайы резиденцияға шақыру, халықаралық оқу бағдарламасын жасау туралы ұсыныстар талқыланды. Фестиваль Түркістанды тек діни-рухани емес, мәдени-креативті орталыққа айналдыру жолындағы маңызды қадамдардың бірі ретінде бағаланды. Бұл — болашақта креативті индустрияның тірек алаңдарының біріне айналатын жобаның бастауы.

Ынтымақтастық және мәдени көпір орнатқан келісімдер

Фестиваль шеңберінде тек көрме мен шеберлік сабақтар ғана емес, іскерлік және дипломатиялық кездесулер де өтті. Түркітілдес елдердің мәдениет министрліктерінің өкілдері бас қосып, мәдени жобалар мен қолданбалы өнер саласындағы серіктестікті нығайту мәселелерін талқылады. Фестивальдің бір күні арнайы түрде Түркі әлемі шеберлерінің форумы ретінде белгіленіп, онда «Қолөнер – ортақ мұра» тақырыбында халықаралық конференция өтті. Онда қолөнердің қазіргі жағдайы, жас ұрпаққа үйрету жолдары, шығармашылық индустрияны дамыту, авторлық құқық пен шеберлерді заңды қолдау мәселелері талқыланды. Түркия мен Әзірбайжан тарапынан ұсынылған онлайн-платформа арқылы түркі әлемі шеберлерінің бірлескен базасын құру бастамасы қатысушылар тарапынан қолдау тапты. Қырғызстан мен Қазақстан арасындағы екіжақты меморандумға қол қойылып, алдағы уақытта бірлескен көрмелер мен іс-шаралар өткізілетін болды. Сонымен қатар, фестиваль шеңберінде шеберлер арасында тікелей серіктестік байланыс орнап, бір-бірінің дүкендеріне өнім жеткізуге уағдаласты. Мұндай нақты келісімдер фестивальдің тек мәдени емес, экономикалық тиімділік беретін алаңға айналғанын көрсетті.