АҚПАРАТТЫҚ БАҒЫТ: ПИРАМИДАЛАР ТУРАЛЫ ДҰРЫС АҚПАРАТТЫҢ ЖЕТІСПЕУІ ЖӘНЕ ЖАЛҒАН ЖАРНАМАНЫҢ БЕЛЕҢ АЛУЫ

Алаяқтар осы бос кеңістікті жалған жарнама, өтірік уәде және әлеуметтік желідегі тартымды контентпен толтырып жатыр. Ақпараттық қауіпсіздік әлсірегенде, қауіпті жүйелер сенімді болып көрінеді. Сондықтан бұл бағытта кәсіби медиалық сауаттылық, ресми түсіндіру жұмыстары және халықты ақпаратпен қамтамасыз етудің жаңа тәсілдері қажет.

Ақпараттық вакуум: халықтың түсініксіздік күйі

Көптеген тұрғын үшін «қаржы пирамидасы» ұғымы әлі де нақты анықталмаған. Түркістан өңіріндегі ауыл-аймақтарда тұратын азаматтар бұл жүйелердің заңсыз екенін, оның нақты механизмін, қалай жұмыс істейтінін білмейді. Алаяқтар осы ақпараттық түсініксіздікті өз пайдасына пайдаланады. Олар өзін “инвестициялық жоба”, “электронды платформа”, “бизнес жүйе” деп көрсетіп, заңмен рұқсат етілгендей кейіп танытады. Мұндайда халық кімге сену керектігін ажырата алмай, тәуекелге бел буады.

Жалған жарнама мен жалған жетістік оқиғалары

Интернет кеңістігінде қаржы пирамидаларын насихаттайтын тартымды жарнама материалдары толып жүр. Түркістанда да түрлі әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде “бір аптада 300 мың теңге таптым”, “үйде отырып ақша табамын”, “бір ғана салыммен өмірің өзгереді” деген жарнамалар көбейді. Бұл — қолдан жасалған контент. Мұндай жарнамада актерлер немесе жалған кейіпкерлер пайдаланылады. Адам эмоцияға беріліп, тек нәтиже туралы ойлап, қауіп пен заңсыздықты ескермей қалады.

Ресми ақпараттың халыққа жетпеуі

Мемлекеттік органдар мен құқық қорғау құрылымдары қаржы пирамидалары туралы ескерту жасаса да, бұл ақпараттың халыққа жетуі баяу және әлсіз. Түркістан облысының шалғай ауылдарында интернетке қосылу қиындығы бар, ресми сайттарды қарау мәдениеті де қалыптаспаған. Көбіне халық ақпаратты бейресми көздерден алады. Сондықтан бұл мәселені шешу үшін ақпараттық науқандарды бұқаралық сипатта жүргізу қажет. Радио, телевидение, аудандық газет және мобильді қосымшалар арқылы ақпарат кең таратылуы керек.

Әлеуметтік желідегі манипуляция

Instagram, TikTok, Telegram желілерінде қаржы пирамидалары арнайы контент стратегиясымен жұмыс істейді. Олар эмоционалды әсер ететін видео, табыс скриншоттары, мотивациялық посттар мен “сәттілік формулаларын” белсенді түрде қолданады. Түркістанда жастар осы платформаларды жиі пайдаланады. Ал ақпараттық қарсы насихат мұндай алаяқ контентпен бәсекеге түсе алмай отыр. Ақпараттық технология құралдарын пайдаланып, жастар тілімен жасалған, нақты мысалдарға сүйенген сапалы түсіндіру жұмыстары жүргізілуі тиіс.

Блогерлер мен «пікір көшбасшыларының» әсері

Танымал блогерлер мен контент жасаушылар арқылы алаяқ жүйелерге сенім артады. Түркістандағы кей блогерлер де осындай жобаларға жарнама жасап, жазылушыларын адастырып жатады. Халық бұл тұлғаларға сеніп, “ол адам жарнамаласа, онда бұл сенімді” деп қабылдайды. Алайда олардың сөзі заңды жауапкершіліктен тыс қалады. Мемлекет тарапынан блогерлерге арналған ақпараттық-оқыту курстары, этика ережелері және жауапкершілік жүйесі енгізілуі қажет. Сонымен бірге адал және сенімді блогерлермен бірлескен ақпараттық кампаниялар өткізу маңызды.

Анонимділік пен ақпаратты тексермеу мәселесі

Қаржы пирамидасы туралы ақпарат таратушылардың көбі анонимді. Telegram арналар, жалған парақшалар, фейк сайттар арқылы тараған ақпаратты көпшілік тексермей қабылдайды. Түркістанда тұрғындардың басым бөлігі – әсіресе ауылдық жерлерде – фейк пен фактіні ажыратуда қиындық көреді. Ақпаратты тексеру құралдарын пайдалану мәдениеті де қалыптаспаған. Осы бағытта халыққа «ақпаратты тексер», «ресми көзден ал» деген ұстанымды насихаттайтын арнайы медиа сауат науқандары қажет.

Халықтың медиасауат деңгейін арттыру

Медиасауат — бүгінгі заманда ең қажетті білім саласының бірі. Түркістандағы мектептер мен колледждерде медиасауаттық негіздері жеке пән ретінде енгізілмесе де, бұл бағытта түрлі тренингтер, семинарлар, интерактивті сабақтар ұйымдастырылуы тиіс. Адам ақпарат көзін талдай алса, оның шын не жалған екенін ажырата білсе, кез келген қаржы алаяқ жүйесінің арбауына түспейді. Халықты ақпараттық тұрғыда күшейту — ұзақ мерзімді, бірақ өте тиімді құрал.

Ақпараттық саясат пен коммуникацияның әлсіздігі

Қаржы пирамидаларына қарсы күресте бірыңғай ақпараттық саясаттың болмауы — маңызды кемшілік. Түркістан облысында әр мекеме өз бетімен әрекет етеді, ал бұл кезде алаяқтар бірізді, нақты, агрессивті ақпараттық стратегиямен жұмыс істеп жатыр. Мемлекеттік органдар, БАҚ, ҮЕҰ, блогерлер, құқық қорғау саласы — барлығы бір бағытта, бір үнмен сөйлейтін ақпараттық алаң құруы керек. Сонда ғана жалған ақпараттың жолы кесіліп, шынайы дерек көздері басымдыққа ие болады.