ТҮРКІСТАН: ӨНДІРІС ОРЫНДАРЫН КӨБЕЙТУ МӘСЕЛЕСІ КҮН ТӘРТІБІНЕН ТҮСПЕЙДІ

Түркістан облысы — аграрлық мүмкіндігі зор, табиғи ресурстары мол аймақ. Соңғы жылдары өңір басшылығы индустриалды бағытты күшейтіп, қайта өңдеу кәсіпорындарының қатарын арттыруды тұрақты күн тәртібінде ұстап отыр. Облыс әкімінің орынбасары Нұрбол Тұрашбеков төрағалығымен өткен мәжілісте де өндіріс саласына қатысты нақты тапсырмалар беріліп, олардың орындалу деңгейі сараланды. Түркістанда өндіріс ошақтарын көбейту тек экономикалық емес, сонымен қатар әлеуметтік мәнге де ие, өйткені бұл – жаңа жұмыс орындары, халық табысының артуы, ауыл шаруашылығы өнімдерінің терең өңделуі.

Ауыл шаруашылығына негізделген өндірістік бастамалар

Түркістан облысының ерекшелігі – ауыл шаруашылығы өнімдерінің молдығы. Жыл сайын өңірден жүздеген мың ірі қара мен ұсақ мал етке өткізіледі. Алайда бұл өнімнің басым бөлігі өңделмей, шикі күйінде сатылатыны – өзекті мәселе. Осыған байланысты қайта өңдеу кәсіпорындарын ашу күн тәртібінен түспей келеді. Сайрам ауданында мал терісін терең өңдейтін зауыт ашу жоспары – нақты қадамдардың бірі. Аудан әкімдігі мен инвесторлар бірлесіп, ет және тері өнімдерінен қосымша құнды тауарлар шығаруға ден қоюы тиіс. Мұндай жобалар экспорттық әлеуетті де арттырып, жергілікті экономикаға тың серпін береді.

Шаруашылықтарды заңдастыру және мемлекеттік қолдау

Облыстағы балық шаруашылықтарының саны артып келеді. Соңғы түгендеу нәтижесінде 231 шаруашылық тіркеліп, оның 164-і заңдастырылған. Қалған 67-сі бойынша құжаттандыру процесі жүруде. Бұл бастама саланың ашықтығын арттырып, мемлекеттік қолдауға қолжетімділікті қамтамасыз етеді. Жаңадан тіркелген шаруашылықтарға биологиялық негіздеме жасалып, олар заңды айналымға тартылуда. Мемлекет тарапынан көрсетілетін қолдаулар – субсидия, жеңілдетілген несиелер, инфрақұрылымдық қолдау – шағын және орта бизнеске жаңа мүмкіндіктер береді. Заңдастырылған кәсіп иелерінің нарықта бәсекеге қабілетті болуы да осындай жүйелі жұмыстарға байланысты.

Жасыл инфрақұрылымды қолдау және ұңғымалар жөндеуі

Климаттық жағдайы күрделі Түркістан өңірінде жасыл инфрақұрылымды сақтау – аса маңызды. Осы мақсатта «Жасыл аймақ» мекемесінің ұңғымалары жөнделіп, толығымен іске қосылды. Бұл жасыл желектердің уақытылы суғарылуын қамтамасыз етеді. Қала мен аудандардағы өндірістік аймақтарда экологиялық стандартты сақтау маңызды, себебі өндіріс дамуымен қатар қоршаған ортаға түсетін салмақ та артады. Сондықтан экологиялық инфрақұрылымды жетілдіру – өндірістік дамудың ажырамас бөлігі. Су мәселесінің шешімі — өнеркәсіп пен ауыл шаруашылығының өнімділігін арттыруға да оң ықпал етеді.

Аудан әкімдіктерінің белсенділігі мен жауапкершілігі

Мәжіліс барысында Нұрбол Тұрашбеков кей аудандардан қайта өңдеу өндірісіне қатысты нақты ұсыныстардың түспегенін сынға алды. Бұл – аудан әкімдіктерінің өндірістік бастамаларға бей-жай қарауының белгісі. Әр аудан өз табиғи, географиялық және экономикалық ерекшеліктеріне сай өндіріс бағытын ұсынуы тиіс. Ауыл шаруашылығы өнімін қайта өңдеу, құрылыс материалдарын өндіру, жеңіл өнеркәсіп – осындай бағыттардың негізінде өңірлік даму моделі қалыптасады. Әкімдіктердің белсенділігі — мемлекеттік бағдарламалардың орындалуына тікелей әсер ететін фактор.

Инвестор тарту мен құқықтық сүйемелдеу мәселесі

Өндіріс орындарын ашу үшін ең алдымен инвестор керек. Бұл ретте Түркістан облысы әкімдігі тарапынан инвесторларға қолайлы жағдай жасау жұмыстары жүріп жатыр. Сайрам ауданындағы тері өңдеу зауыты жобасы соның айғағы. Алайда инвесторларға тек экономикалық емес, құқықтық қолдау да қажет. Құжаттандыру, жер телімін рәсімдеу, рұқсатнама алу сияқты мәселелерде жеделдік пен ашықтық қажет. Облыстық басқармалар тарапынан кәсіпкерлерге жол көрсететін нақты алгоритм мен құқықтық сүйемелдеу жүйесі құрылса, шетелдік те, жергілікті инвесторлар сеніммен жоба бастайды.

Жайылым жерлерді қайтару және мал шаруашылығын тіркеу

Түркістан облысының кейбір аудандарында мал басы тіркелмеген жайылымдық жерлердің бары анықталып отыр. Бұл, бір жағынан, ауыл шаруашылығына заңсыз пайдалануды көрсетсе, екінші жағынан, мемлекеттің бақылауынан тыс қалып отырған әлеуетті көрсетеді. Сауран, Қазығұрт және Төлеби аудандары бұл бағытта соңғы орында. Мұндай жерлерді заңдастырып, қайта айналымға енгізу — ауыл шаруашылығы өнімділігін арттырып қана қоймай, жаңа өндіріс орындарының ашылуына да жол ашады. Мал тіркелсе — ет, сүт, тері бойынша нақты есеп жүргізіліп, сол бойынша өндіріс құрылады.

Жергілікті кәсіпкерлерге үлгі көрсету тәжірибесі

Өзге өңірлердің сәтті тәжірибесін Түркістандағы кәсіпкерлерге көрсету – мотивацияның тиімді тәсілі. Облыс әкімінің орынбасары осы әдісті ерекше атап өтті. Кәсіпкерлерге жаңа идея, технология, қаржыландыру тетіктері бойынша ақпарат беру – олардың белсенділігін арттырады. Қазіргі таңда кәсіп бастағысы келетін азамат көп, алайда бағыт-бағдар берілмеген. Сондықтан тәжірибе алмасу, бизнес-тренингтер, кәсіпкерлер палатасы арқылы қолдау көрсету — өңірлік өндірістің дамуына серпін береді.