ДІНИ ЖӘНЕ МОРАЛЬДЫҚ КӨЗҚАРАС: ҚҰМАР ОЙЫНДАРҒА ҚАРСЫ ТҮРКІСТАНДАҒЫ РУХАНИ ЖҰМЫСТАР

Осындай тарихи және рухани мәртебесі бар аймақта құмар ойын секілді жат әрекеттердің таралуы қоғамның адамгершілік іргетасына тікелей қауіп төндіреді. Ислам дінінде құмар ойындар ауыр күнә ретінде қарастырылады және ол адамның ақыл-есі мен мал-мүлкін зиянға ұшырататын харам іс деп айқын айтылған. Бұл мақалада Түркістан облысында діни ұйымдар, мешіттер, имамдар және рухани-ағартушылық мекемелер тарапынан құмар ойындарға қарсы қандай жұмыстар атқарылып жатқаны мен бұл бағытты күшейтудің жолдары қарастырылады.

Құмар ойынның діни тұрғыдан тыйым салынғандығы

Ислам дінінің негіздерінде құмар ойындарға қатысты нақты тыйым бар. Құран Кәрімнің «Мәида» сүресінің 90-аятында: «Ей, иман келтіргендер! Арақ, құмар ойын, тастұмарлар мен бал ашу – шайтанның лас істерінен. Бұлардан аулақ болыңдар, сонда құтыларсыңдар» деп ескертілген. Бұл аят барлық мұсылмандар үшін құмар ойыннан аулақ болу — имандылық пен тақуалықтың белгісі екенін көрсетеді. Түркістан өңірінде бұл аят пен хадистер жұма намаздарында, уағыздарда жиі айтылғанымен, жастар арасында құмар ойынға деген қызығушылық азаймай отыр. Себебі діни насихат пен нақты әрекет арасындағы байланыс жеткіліксіз. Сондықтан діни тыйым тек ауызекі насихатпен шектелмей, тәрбие мен өмірлік бағдарға айналуы тиіс.

Мешіттердегі ағартушылық жұмыстың рөлі

Облыстағы мешіттер мен медреселер – рухани тәрбиенің негізгі ордалары. Имамдар мен діни қызметкерлер қоғамдастықпен күнделікті жұмыс жасайды, алайда құмар ойын секілді заманауи тәуелділіктерге қарсы арнайы бағытталған насихат жұмысы әлі де жүйелі емес. Түркістандағы орталық мешіттерде жұма намаздарында жалпы имандылық пен тәрбие жөнінде айтылса да, құмар ойынның заманауи формалары – онлайн казино, ставкалық платформалар, букмекерлік кеңселер туралы нақты мысалдармен уағыздар сирек кездеседі. Жастардың түсінігіне жақын стильде, заманауи мысалдармен байытылған уағыздар мен лекциялар діни насихатты өмірмен байланыстыра түседі және тыңдарманның ықыласын арттырады.

Имамдардың жастармен жеке жұмыс тәжірибесі

Имамдар көбіне жамағатпен жұмыс істегенімен, жастармен жеке бағыттағы кездесулердің жиілігі төмен. Түркістан қаласы мен аудандарында діни қызметкерлер жастармен арнайы жиындар, ашық сұхбат алаңдарын ұйымдастыру арқылы олардың рухани дүниетанымына әсер ете алады. Мектептер мен колледждерге барып, арнайы тақырыптық дәрістер оқуға толық мүмкіндік бар. Алайда қазіргі уақытта бұл байланыс әр мешіттің бастамасына тәуелді түрде жүріп жатыр. Мұндай кездесулерді жергілікті әкімдіктер мен білім мекемелерімен бірлесе отырып ресми форматқа енгізу қажет. Бұл жастардың құмар ойынға қарсы иммунитетін күшейтетін, сана мен ниетті тәрбиелеудің пәрменді жолы болмақ.

Діни және дәстүрлі құндылықтарды байланыстыра насихаттау

Түркістандағы рухани тәрбие тек исламмен ғана шектелмейді, ол қазақ халқының дәстүрлі құндылықтарымен ұштасып жатыр. Құмар ойын қазақ халқының ұғымында да жат әрі теріс әрекет ретінде танылған. «Ойнап жүріп от баспа», «Қолыңнан келсе, кәсіп қыл, ойынмен мал таппа» деген халық даналығы ойынқұмарлыққа қарсы моральдық көзқарасты білдіреді. Сондықтан діни уағыздарда тек шариғи дәлелдермен ғана емес, халық даналығы мен ұлт тәрбиесіне негізделген мысалдар да қолданылуы тиіс. Бұл тәсіл әсіресе үлкендер мен ауыл тұрғындары арасында үлкен әсер береді. Жергілікті ахуалды ескере отырып, рухани-ағартушылық жұмыстарды ұлттық моральмен ұштастыра білу — насихаттың пәрменділігін арттырады.

Әйелдер мен отбасыларға арналған рухани кеңес

Түркістан өңірінде әйелдердің отбасы мен балалар тәрбиесіндегі рөлі жоғары. Құмар ойынға ұшыраған азаматтар көбіне отбасыда түсініспеушілік пен жанжал туғызады. Мұндай жағдайларда әйелдерге діни-психологиялық кеңес беру, отбасылық тұрақтылықты сақтау жолдарын түсіндіру аса маңызды. Мешіт жанынан әйелдерге арналған кеңестер, арнайы уағыздар ұйымдастыру – отбасы ішінде рухани қолдауды нығайтады. Сонымен қатар, баланың тәртібі мен интернеттегі белсенділігін бақылау мәдениетін де аналарға үйрету қажет. Бұл бағытта әйел имамдар мен діни сауатты әйел еріктілердің жұмысы пайдалы болар еді. Қоғамның рухани саулығы — әйелдің тәрбиелік ықпалын дұрыс бағыттауға да байланысты.

Діни басқарма мен жергілікті билік арасындағы серіктестік

Құмар ойынға қарсы рухани жұмыстарды жандандыруда Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы мен жергілікті атқарушы билік арасындағы байланыс ерекше рөл атқарады. Түркістан облысында имамдардың қатысуымен түрлі іс-шаралар ұйымдастырылады, бірақ олар көп жағдайда мерекелік немесе рәсімдік сипатта ғана өтеді. Ал нақты әлеуметтік дерттермен — лудомания, маскүнемдік, нашақорлық — күресте тұрақты әрі мақсатты серіктестік қажет. Дін өкілдері әкімдікпен, білім басқармасымен, денсаулық сақтау мекемелерімен бірлесіп, жастарға арналған тәрбиелік жобаларға қатысса, діни насихат өмірмен тығыз байланысты болады. Сонымен қатар, әлеуметтік желілерде діни мазмұндағы бейнелер мен жазбалар көбейсе, ақпараттық кеңістікте де имандылықтың үлесі арта түседі.