МЕМЛЕКЕТТІК ҚЫЗМЕТКЕРЛЕР БӘС ТІККЕН ЕЛДЕ – ЗАҢ СӨЗІ ҚҰНДЫ МА?

Ішкі тексеру нәтижесінде 50-ге жуық адам онлайн құмар ойындарға қатысып, жалпы сомасы 443 миллион теңге шамасында қаражатты ставкаларға салғаны анықталды. Бұлардың арасында жергілікті әкімдік пен оған бағынысты мекемелердің қызметкерлері бар екені расталды. Бұл жағдай мемлекеттік аппараттағы тәртіп пен моральдық жауапкершілік жайлы сауалдарды қайта көтеріп отыр.

Онлайн платформалар арқылы жасырын тіркелу тәсілдері

Көптеген қызметкерлер өз аты-жөндерін жасырып, букмекерлік сайттарға үшінші тұлғалардың жеке деректері арқылы тіркелген. Бұл – қазіргі таңда кең таралған заңды айналып өтудің айласы. Мамандардың айтуынша, олар eGov арқылы тіркелмеген, бірақ өзге ЖСН, бөтен нөмір арқылы шот ашып, ставкалар жасап отырған. Құқық қорғау органдары бұл схемаларды анықтауда күрделі кедергілерге тап болып отыр. Цифрлық ізін жасыру үшін VPN қолдану мен криптовалютамен төлем жасау әдістері де кең таралған.

Жалақы мен бәс көлемінің арасындағы сәйкессіздік

Қызметкерлердің кейбірінің бір күнде 5-6 миллион теңгеге дейін ставка қойғаны қоғамда үлкен наразылық туғызды. Бұл – мемлекеттік жалақы мөлшерімен мүлде сәйкес келмейтін сандар. Сарапшылардың айтуынша, мұндай белсенділік екі нәрсені білдіруі мүмкін: біріншіден – ішкі жемқорлық тәуекелі жоғары, екіншіден – лудомания деңгейі шенеуніктер арасында да артқан. Ақша қайдан келді деген сұрақ – басты назарда. Жасырын қосымша табыс көзі немесе қызметтік өкілеттікті теріс пайдалану мүмкіндігі де қарастырылып жатыр.

Мемлекеттік қызметкердің құмар ойынға қатысуына тыйым

Қазақстан заңнамасы бойынша, мемлекеттік қызметкерлердің құмар ойындарға қатысуына тікелей тыйым салынған. Қаржы мониторингі агенттігі бұл фактілерді тексеріп, ӘҚБтК мен Қылмыстық кодекс баптарына сәйкес шешім қабылдайтынын мәлімдеді. Қазіргі таңда бірнеше адамға қатысты қызметтік тексеру жүріп жатыр. Егер бәс тіккен ақшаның заңсыз жолмен келгені дәлелденсе, бұл – тек әкімшілік жаза емес, қылмыстық жауапкершілікке де әкелуі мүмкін. Мемлекеттік қызмет этикасын бұзу фактілері де арнайы комиссия қарауына ұсынылуда.

Шымкенттегі жағдай – жүйелік мәселелердің көрінісі

Бұл оқиға – жекелеген қала немесе тұлғалармен шектелмейді. Сарапшылардың пайымынша, бұл – бүкіл мемлекеттік жүйеде кадр таңдаудағы, тәртіпті бақылаудағы және ішкі мәдениет қалыптастырудағы кемшіліктердің нәтижесі. Бір ғана қалада осынша көлемде заң бұзушылық тіркелуі – басқа өңірлерде де осындай фактілердің болуы ықтимал екенін көрсетеді. Мемлекеттік аппарат ішіндегі «жасырын құмаршылардың» бар-жоғы енді назарға алына бастады.

Қоғамдық реакция мен әлеуметтік сенім дағдарысы

Әлеуметтік желілерде бұл оқиға резонанс тудырып, қоғамда ашық пікірталас басталды. Көпшілік бұл жағдайды мемқызметтің моральдық дағдарысы деп бағалап отыр. Мемлекетке сенім төмендеп, “қызметке кіретіндер ел үшін емес, жеке пайда үшін келеді” деген пікір жиілей түсті. Әсіресе жастар арасында мемлекеттік жұмысқа деген беделге көлеңке түскенін байқауға болады. Бұл – әлеуметтік сенімге нұқсан келтіретін ең қауіпті факторлардың бірі.

Мемлекеттік қызмет жүйесіне деген жауапкершілік

Билік өкілдері бұл жағдайдан нақты сабақ алуы керек. Мемлекеттік қызмет тек шенеуніктердің мансап алаңы емес, халық алдындағы жауапкершілік алаңы екенін ұмытпаған жөн. Қазір жүйе ішіндегі осал тұстарды анықтап, ашықтық пен тәртіпті күшейту – басты міндет. Мемқызметке қабылдау мен бақылау механизмін жетілдіру, цифрлық іздер бойынша мониторинг жасау, қызметкердің моральдық-психологиялық жағдайын ескеру – маңызды. Жекелеген оқиға емес, жүйелік сабақ қажет.