ПИРАМИДАҒА ТАРТЫЛУ ТӘСІЛДЕРІ: ҚАЛАЛЫҚ ПЕН АУЫЛДЫҚ ХАЛЫҚҚА ЖАРНАМАНЫҢ ӘСЕРІ ҚАЛАЙ?

Әсіресе, жарнама мен үгіт әдістері арқылы әртүрлі әлеуметтік топтардағы адамдардың сеніміне әсер ету жолдары айтарлықтай өзгешеліктерге ие. Бұл мақалада қала мен ауыл тұрғындарына арналған пирамидаларға тартылудың тәсілдері мен жарнаманың ықпалы қарастырылады.

Қалалық тұрғындарға арналған жарнама тәсілдері

Қалада өмір сүретін адамдар ақпаратқа тез қол жеткізеді және технологияны жақсы пайдаланады. Сондықтан да қаржы пирамидаларының жарнамасы негізінен әлеуметтік желілер, мессенджерлер (Telegram, Instagram, Facebook), арнайы инвестициялық сайттар және онлайн тренингтер арқылы таратылады.

Қалалық жастар мен ересектер көбінесе «криптовалюта», «инвестиция», «жоғары табыс» сияқты сөздерге қызығады. Жарнамаларда табыстың жылдам және үлкен болатыны, арнайы сарапшылардың кеңестері бар екендігі, тренингтердің тегін өтуі секілді тартымды ұсыныстар жасалады. Бұндай жарнама әсіресе Instagram және TikTok-та белсенді түрде жүргізіледі, онда «сәттілік тарихтары», бай адамдардың өмір сүру стилі, жылдам байытуға шақыру бейнероликтері таралады.

Қалалық тұрғындар арасында қаржылық білім деңгейі жоғары болғанымен, кейбіреулер «оңай ақша» алдауына сеніп, үлкен қаржы салады. Бұл жерде психологиялық факторлар, әсіресе экономикалық тұрақсыздық пен жұмыссыздық әсер етеді. Жарнамалар бұл жағдайды пайдаланып, адамдардың үмітін ұлғайтады.

Ауылдық тұрғындарға арналған жарнама тәсілдері

Ауылдық жерлерде интернет пен смартфонға қолжетімділік қалалықтарға қарағанда төменірек. Сол себепті ауыл тұрғындарына ақпарат көбінесе WhatsApp топтары, жергілікті байланыс желілері, тіпті ауызша хабар тарату арқылы жеткізіледі. Бұл тәсілдерде сенімділік факторы жоғары, себебі ақпарат таныстар, туыстар және ауылдағы ықпалды адамдар арқылы келеді.

WhatsApp топтарында қаржы пирамидаларын жарнамалау ерекше белсенді жүргізіледі. Топтарға арнайы «жетекшілер» кіріп, қатысушыларды белсенді түрде үгіттейді. Мұнда көбіне «ай сайынғы тұрақты кіріс», «мөлшерлеме бойынша сыйақы», «адал жұмыс» сияқты ұғымдар жиі қолданылады. Топ ішіндегі пікірталастарда бастапқы қатысушылардың табыстары туралы нақты емес, бірақ сендірерлік ақпарат беріледі.

Ауылдық тұрғындар қаржылық білімнің жеткіліксіздігі мен сенімділікке деген қажеттілікке байланысты осындай топтарға тез тартылады. Сондай-ақ, олар үшін қаржы пирамидаларына қатысу — әлеуметтік статус пен қаржылық жағдайды жақсартудың бір жолы болып көрінеді.

Аймақтық айырмашылықтардың әсері

Қала мен ауылдағы халықтың қаржылық сауаттылығы, ақпаратқа қолжетімділігі, сенім мен үміттің деңгейі айтарлықтай ерекшеленеді. Бұл айырмашылықтар пирамидаларға тарту тәсілдерін де өзгертеді.

Қалалықтар үшін жарнама цифрлы платформада кеңінен тараса, ауылдықтарда ол көбінесе жергілікті байланыс арналары арқылы жүзеге асады. Сонымен қатар, қалалықтар көбінесе жаңа технологияларға қызығып, тәуекелге бейім келеді, ал ауылдықтар – қаржы қауіпсіздігі мен тұрақтылықты іздейді.

Бұл айырмашылықтарды түсіну пирамидаларға қарсы күресте маңызды. Мысалы, ауылдық аймақтарда сенімді ақпаратты тарату үшін жергілікті көшбасшылар мен дін қызметкерлерінің қатысуы қажет болса, қалалықтарда цифрлы сауаттылықты арттыруға бағытталған білім беру бағдарламалары тиімді болады.

WhatsApp топтарындағы үгіт жұмыстары

WhatsApp — Қазақстандағы ауылдық және қала тұрғындары арасында ең кең таралған мессенджерлердің бірі. Қаржы пирамидалары осы платформаны тиімді пайдаланып, арнайы топтар ұйымдастырады. Мұндай топтарда қатысушылардың арасында байланыс орнатылып, үгіт жұмыстары жүргізіледі.

Топ иелері немесе «жетекшілер» жаңа мүшелерді шақырып, оларға қаржы салудың артықшылықтарын, табыстың қалай құрылатынын, қатысушылардың өзара қолдауын көрсетеді. Топ ішінде белсенділік жоғары, қатысушылардың көпшілігі өз табыстары туралы ақпаратпен бөліседі, бұл басқаларды қызықтырып, тартады.

Алайда бұл топтарда ақпараттың шынайылығы мен заңдылығы көбіне тексерілмейді. Қатысушылар өзара сенімге негізделген қарым-қатынаста болғанымен, алаяқтық схемалардың құрбаны болуы ықтимал. Осы себепті WhatsApp топтарындағы қаржы пирамидасына тартылу тәуекелі жоғары.