«ҚАЗАҚСТАН — МАМБЕТТЕР ЕЛІ» ДЕДІ ДЕ, ТЕМІР ТОРҒА ТҮСТІ: ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІДЕГІ ПІКІР ҚОҒАМДЫ ДҮР СІЛКІНДІРДІ

Соңғы күндері әлеуметтік желілер мен ақпарат құралдарында кең талқыланған тақырып – кәсіпкер Алика Мұхамадиеваның ел намысына тиген пікірі болды. Instagram желісінде жариялаған бейнежазбасында ол: «Қазақстан несімен танымал?» деген сұраққа «мамбеттерімен» деп жауап беріп, көпшіліктің ашуын туғызды. Бұл ғана емес, ол мемлекеттік тілді менсінбей, қазақша сөйлеуді талап ететіндерді келемеждеп, қазақ тілін «полукалбитский диалог» деп атады. Аталған пікірлер елдегі қоғамдық сана мен ұлттық құндылықтарға қарсы шыққан әрекет ретінде қабылданып, бірден жұрттың ашу-ызасын тудырды.

Әлеуметтік желі қолданушылары бұл мәлімдемені ұлтты кемсіту және мемлекеттік тілді қорлау деп бағалады. Қолданушылар арасында кәсіпкерді Қазақстан азаматтығынан айыру керек деген пікірлер де айтылды. Кейбіреулер бұл жағдай елімізде мемлекеттік тілге деген құрметтің әлсіздігін және заң алдындағы жауапкершіліктің жеткіліксіздігін көрсетті десе, өзгелері заң аясында қатаң шара қолдануды талап етті. Желіде басталған қарсылық толқыны кейін қоғамдық резонансқа айналды.

Заңмен реттелген жауапкершілік

Қоғам наразылығы мен құқықтық баға беру талабына орай Алика Мұхамадиеваға қатысты ҚР Қылмыстық кодексінің 174-бабы – «Әлеуметтік, ұлттық, рулық, нәсілдік немесе діни алауыздықты қоздыру» бабы бойынша қылмыстық іс қозғалды. Бұл бапқа сәйкес, мұндай әрекеттер ауыр қылмыс санатына жатады. Егер оның кінәсі дәлелденсе, 2 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін. Қазіргі таңда тергеу амалдары жүріп жатыр. Тергеу барысында бейнежазба мен әлеуметтік желідегі өзге де материалдар сарапталып, оның қоғамдық ықпалы мен салдары зерттелуде.

Мұхамадиева өз мәлімдемесінен кейін халықтан кешірім сұрағанымен, оның бұл қадамы да қоғамда жылы қабылданбады. Себебі айтылған сөздер көпшілік үшін тым ауыр тиді және оны жай кешіріммен жабу мүмкін болмады. Бұл оқиға – қоғамның ұлттық құндылықтар мен мемлекеттік тілге деген көзқарасының өзгергенін, мұндай әрекеттерге енді жол берілмейтінін көрсетіп отыр.

Уақытша ұстау изоляторына қамалды

Қазіргі уақытта Алика Мұхамадиева уақытша ұстау изоляторында тергеуге алынды. Ішкі істер органдары тергеу жұмыстарының әділ әрі жан-жақты жүріп жатқанын мәлімдеді. Бейнежазбаның түпнұсқасы, оның жарияланған уақыты, мотивтері, сондай-ақ Мұхамадиеваның бұған дейінгі әлеуметтік желідегі белсенділігі толық зерттеліп жатыр. Бұл тергеу ісі қоғамға теріс идеологияны таратуға қарсы нақты әрекет ретінде бағаланып отыр.

Қазақ тілін кемсіту – жеке пікір емес, құқықбұзушылық

Кәсіпкердің «қазақша сөйлеу — мәдениетсіздіктің белгісі» деген сынды сөздері халық арасында терең жара қалдырды. Бұл сөздер әсіресе мемлекеттік тіл мәртебесін көтеруге күш салып жүрген азаматтарға соққы болды. Қазақ тілін төмендету тек этикалық немесе моральдық қателік емес, заң жүзінде жауапкершілік жүктейтін әрекет. Бұл оқиға мемлекеттік тілді мазақ ету ешқашан елеусіз қалмайтынын дәлелдеді. Ел ішінде қазақ тіліне деген құрмет пен қорғаудың нақты үлгісі ретінде қабылдануда.

Интернет еркіндігі мен жауапкершілік шекарасы

Бұл оқиға интернетте ой еркін айтудың шегі мен жауапкершілігі туралы кеңірек қоғамдық талқылауға жол ашты. Әлеуметтік желіде жарияланған әрбір пікір тек автордың емес, қоғамның моральдық және құқықтық шеңберлеріне әсер етеді. Алика Мұхамадиева ісі – әр адамның сөзіне есеп беруі тиіс екенін, әсіресе ұлтаралық қатынас пен мемлекеттік тіл секілді сезімтал мәселелерде абай болу қажеттігін көрсетті.