ҚҰМАР ОЙЫНҒА ҚАРСЫ ОТБАСЫЛЫҚ ТӘРБИЕ: ТҮРКІСТАН АНАЛАРЫНЫҢ ҮНІ

Құмар ойынмен күрес тек заңмен, мектеппен немесе медицинамен шектелмейді. Бұл — отбасынан басталатын, жүрекпен сезілетін, жан жылуымен берілетін күрес. Түркістан облысындағы көп аналар осыны ерте түсінген. Себебі отбасының діңгегі – ана, ал ананың сөзі мен әрекеті бала болмысына терең әсер етеді. Ежелден «Ана тәрбиесі – ұлт тәрбиесі» деп білген қазақ қоғамы үшін бұл сөз бүгінгі күні бұрынғыдан да өзекті.

Тәрбиенің түп тамыры – ана жүрегінде

Түркістан өңірінде мыңдаған ана өз перзентін жамандықтан сақтап, адал еңбекке, рухани тазалыққа, ар-ұятқа баулып келеді. Жасыратыны жоқ, соңғы жылдары құмар ойынға құмартқан жастар саны артқан сайын, олардың арасында ана тәрбиесінен алыстағандар көп екені байқалады. Қазіргі таңда кейбір аналар баласының телефонын тексеріп, қандай қосымшалар орнатқанын бақылауды дағдыға айналдырған. Бұл – жәй ғана шектеу емес, баланың бағытын түзеуге бағытталған аналық жауапкершілік.

Аналардың жанайқайы – қоғамның шындығы

Түркістан облысының Қазығұрт, Бәйдібек, Сауран, Ордабасы аудандарында аналардың басын қосып, құмар ойынның зияны туралы жиындар өткізген ұйымдар бар. Осындай кездесулерде көп ананың ортақ мәселесі — «балам телефонмен күні бойы бәс тігеді, сөйлеуден қалып барады» деген мазмұндағы шағымдар. Бір ана: «Ұлым бастапқыда досымен ойнаған, кейін ақша ұтып үйреніп, өзімізден жасырын несие алған. Бәрі – уақытында ашық сөйлеспегендіктен болды» деп бөліседі.

Ер балаға үлгі – ана болмысынан

Көпшілік ер баланы тәрбиелеуді тек әке міндеті деп қабылдайды. Дегенмен, ананың да рөлі аз емес. Ер бала үшін ана – мейірімнің, тазалықтың, тыйымның символы. Түркістандық кей аналар ұлдарын ақша табуға емес, адал еңбекке, рухани ізденіске тәрбиелеуге тырысып келеді. Үйде намаз оқып, дұға етіп отырған ананың бейнесі – баланың да сана түкпірінде тазалыққа деген ұмтылыс қалыптастырады. Бұл – ешқандай насихатпен алмастыруға келмейтін тәрбиенің түрі.

Қыз бала – ертеңгі ана, болашақ тәрбиеші

Қыз балаға берілетін тәрбие – болашақ ұрпаққа әсер етеді. Түркістандағы ауылдарда кей аналар қыздарын ерте жастан имандылыққа, жауапкершілікке, ұят пен әдепке үйретіп отыр. «Ертең сенің де балаң болады, соған қазірден дайын бол» деген ескертулер арқылы олар аналық жауапкершілікті ұрпақтан-ұрпаққа жалғап келеді. Құмар ойынға қарсы иммунитет – рухани берік, тәрбиелі аналардың қолында екені осы тұста айқын байқалады.

Дін мен дәстүр – тәрбиенің екі қанаты

Түркістан – рухани астана. Бұл өңірде аналар тек салт-дәстүрмен емес, дін негізінде де бала тәрбиесіне мән береді. Жұма сайын мешітке барып, уағыз тыңдайтын аналар саны артқан. Олар отбасында балаларымен бірге отырып «құмар ойын – харам, ол отбасына, жан дүниеге, қоғамға зиян» екенін үнемі айтып отырады. Бір мешіт ұстазының айтуынша, кейбір аналар имамдарға келіп, баласын оңалту жолын сұрап, рухани қолдау іздеп келеді. Бұл – ана жүрегінің шынайы уайымы.

Бақылау емес, сенімді байланыс керек

Аналар тарапынан тек шектеу қою жеткіліксіз. Түркістандық аналар баламен сенімді қарым-қатынас орнатуға тырысады. Кейбіреуі баламен бірге спортқа бару, бірге кітап оқу, ортақ әңгіме құру арқылы олардың бос уақытын тиімді ұйымдастырып жүр. Себебі адам баласы – жақындықты қажет етеді. Егер балаға махаббат пен түсіністік жетпесе, ол оны интернеттен, қате ортадан іздейді. Бұл – үлкен қауіп.

Аналар үнінің қоғамдық маңызы

Қазіргі таңда Түркістан өңірінде ана тәрбиесін насихаттайтын қоғамдық қозғалыстар көбейіп келеді. «Ана жүрегі» атты бастама арқылы бірнеше ауданда аналардың қатысуымен тәрбие сағаттары, семинарлар өткізіледі. Бұл кездесулерде өмірден алынған оқиғалар, құмар ойынның зияны туралы нақты мысалдар айтылады. Мұндай іс-шаралар аналардың үнін қоғамға жеткізіп қана қоймай, келесі аналарға да үлгі болып отыр.

Құмар ойынға қарсы күресте аналардың рөлі – шешуші. Түркістанның аналары – ұрпақ амандығы үшін күресіп жүрген нағыз рухани тіректер. Олар – тек ұрпағын емес, қоғамды тәрбиелеп жүрген үлкен күш. Егер әр отбасыда ананың сөзі, ниеті, ықпалы үстем болса – құмар ойын емес, саналы тәрбие жеңіске жетеді. Бұл – болашақтың кепілі.