ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДА МАҚТА ӨСІРУДЕН БАСТАП КИІМ ӨНДІРУГЕ ДЕЙІНГІ ТОЛЫҚ ЦИКЛДІ КЛАСТЕР ҚҰРЫЛАДЫ: АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДАҒЫ АУҚЫМДЫ ЖОБА

Үкімет Ауыл шаруашылығы министрлігі мен «Түркістан мақта агроөнеркәсіптік кешені» ЖШС арасында мақта өсіру және оны терең өңдеу бағытындағы инвестициялық келісім қабылданды. Тиісті қаулыға Премьер-министр Олжас Бектенов қол қойып, жобаның стратегиялық мәнін бекітті. Бұл бастама Мемлекет басшысының ауыл шаруашылығын дамыту және озық агротехнологияларды енгізу бойынша тапсырмаларын іске асыруға бағытталған.

Жобаның негізгі мақсаты – мақта өсіруден бастап дайын киім шығаратын өндірістің толық цикліне қол жеткізу. Отырар ауданы мен Арыс қаласында 60 мың гектар суармалы жерді қамтитын Орталық Азиядағы ірі мақта өсіру кешені құрылмақ. Жоба нәтижесінде 1 400-ден астам тұрақты және 300-ден астам уақытша жұмыс орны ашылады, бұл өңірдің әлеуметтік-экономикалық дамуына айтарлықтай серпін береді.

Инвестор ретінде қытайлық Xinjiang Lihua (Group) Co., Ltd. компаниясы анықталған. Жобаны жүзеге асырудың бірінші кезеңінде 58 млрд теңгеден астам инвестиция жұмсалатын болса, жалпы шетелдік инвестициялар көлемі 200 млрд теңгеден асып, аймақ экономикасына жаңа дем береді. Бұрын Премьер-министр Олжас Бектенов пен Xinjiang Lihua басшысы Чжан Цихай арасындағы келіссөздер нәтижесінде осы уағдаластыққа қол жеткізілген.

Жобаны жүзеге асыру барысында бұрын Қазақстанда қолданылмаған заманауи технологиялық шешімдер енгізілмек. Бұл – тамшылатып суару жүйесінің тиімділігі жоғары 196 сорғы стансасы, 500 шақырымнан астам суару және тарату арналары, үш ірі сорғы кешені және үш трансформаторлық қосалқы стансасы. Сонымен қатар тыңайтқыштарды интеграцияланған әдіспен беру жүйесі орнатылады. Мақта жинауға арналған заманауи жоғары қуатты тракторлар, мақта жинау машиналары, бүріккіштер және мамандандырылған құрылыс техникасы да қолданылатын болады.

Кешен аумағында полиэтиленді қайта өңдеу және тамшылатып суаруға арналған құралдар мен иілгіш құбырларды шығару желісі де құрылады. Бұл импортқа тәуелділікті азайтып қана қоймай, мақта өсіруден бастап дайын өнімге дейінгі тұйық өндірістік циклды қамтамасыз етеді. Қазіргі таңда Қазақстанда жыл сайын 70–75 мың тонна мақта талшығы өндіріледі, оның 85%-ы экспортқа жіберіледі. Ал жаңа кластер отандық қайта өңдеу үлесін арттыруға мүмкіндік береді, қосылған құны жоғары дайын тоқыма өнімдерін шығаруды кеңейтеді, бұл отандық тоқыма өнеркәсібінің өндірістік базасын нығайтып, экспорттық әлеуетті арттырады.

Жобаның экономикалық әсері тек негізгі өндірісте ғана емес, шағын және орта бизнес үшін де маңызды. Логистика, техниканы жөндеу, ауыл шаруашылығы өнімдерін қайта өңдеу сияқты салалар кластердің дамуы арқылы ілгері дамиды. Бұл өңірде жаңа жұмыс орындарын құруға, кәсіпкерлік белсенділікті арттыруға және агроөнеркәсіптік кешеннің тиімділігін барынша арттыруға мүмкіндік береді.

Ауыл шаруашылығы саласында да маңызды көрсеткіштерге қол жеткізілді. ҚР Ауыл шаруашылығы министрлігінің мәліметіне сүйенсек, Түркістан облысы мақта өсірудің дәстүрлі орталығы болып табылады. Биыл 144,5 мың гектар алқапқа дақыл егілді, оның ішінде 50 мың га – тамшылатып суару арқылы. 2025 жылы орташа өнімділігі 29,6 центнер/га болатын 428 мың тонна шитті мақта жиналды – соңғы 18 жылдағы ең жоғары көрсеткіш. Бұл жетістік суды үнемдейтін технологияларды енгізу және дақылдардың өнімділігін арттырудың нәтижесі.

Жобаның әлеуметтік, экономикалық және экологиялық аспектілері де ерекше назарға алынған. Су үнемдейтін технологиялар арқылы судың тиімді пайдаланылуы, жер ресурстарының рационалды пайдаланылуы, заманауи агротехника және өңдеуші өндірістердің енгізілуі аймақтың тұрақты дамуына септігін тигізеді. Сонымен қатар, жобаның іске асырылуы өңірдің халықаралық нарыққа шығуына, экспорт көлемін арттыруға және ауылдық жерлерде экономикалық белсенділікті күшейтуге жол ашады.

Қорытындылай келе, Түркістан облысында құрылады деп отырған толық циклді мақта кластері – тек ауыл шаруашылығы саласындағы ғана емес, өңір экономикасының барлық саласына әсер ететін ауқымды стратегиялық жоба. Жоба отандық өндірісті арттыруға, экспорттық әлеуетті кеңейтуге, ауылдық жерлердегі жұмыспен қамтуды көтеруге және заманауи агротехнологияларды енгізуге мүмкіндік береді. Сонымен қатар, бұл кешен Қазақстанның Орталық Азиядағы мақта өнімдері өндірісінде көшбасшы орынға шығуына жол ашады.