ТҮРКІСТАН ҚАЛАСЫНДА ДІНИ ЭКСТРЕМИЗМ МЕН ТЕРРОРИЗМНІҢ АЛДЫН АЛУҒА БАҒЫТТАЛҒАН ТҮСІНДІРУ ЖҰМЫСТАРЫ ӨТКІЗІЛДІ

Түркістан қаласында діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу бағытында ақпараттық-түсіндіру жұмыстары жүргізілді. Аталған іс-шараны қала әкімдігіне қарасты Ішкі саясат бөлімі ұйымдастырып, өңірдегі діни ахуалды тұрақтандыру, тұрғындардың діни сауаттылығын арттыру және радикалды көзқарастардан сақтандыру мақсатын көздеді. Мұндай іс-шаралар қоғамдағы діни тұрақтылықты сақтау жолында маңызды рөл атқарады. Себебі, қазіргі таңда ақпараттық кеңістікте радикалды идеологияларды насихаттайтын түрлі жалған ағымдардың саны артып, жастардың сана-сезіміне әсер етуі мүмкін. Сондықтан бұл бағыттағы түсіндіру мен алдын алу жұмыстары мемлекеттік деңгейде ерекше маңызға ие болып отыр.

ТЕОЛОГ МАМАНДАР МЕН САЛА САРАПШЫЛАРЫ ХАЛЫҚПЕН АШЫҚ КЕЗДЕСУ ӨТКІЗДІ

Кездесуге Түркістан облысы Дін істері басқармасының «Дін мәселелерін зерттеу орталығы» КММ-нің теолог маманы Жалғас Жорабек арнайы шақырылып, тұрғындарға діни экстремизм мен терроризмнің мәні, белгілері және одан сақтану жолдары туралы кеңінен мағлұмат берді. Ол өз сөзінде діннің бейбітшілік пен адамгершілікке үндейтінін, ал радикалды топтар дінді өз мақсаттарына бұрмалап пайдаланып отырғанын ашып көрсетті. Сондай-ақ, теолог жалған ағымдардың белгілерін, олардың әлеуметтік желілерде жүргізетін үгіт-насихат тәсілдерін нақты мысалдармен түсіндіріп, қатысушылардың сауалдарына жан-жақты жауап берді. Бұл кездесудің маңыздылығы — дін саласындағы нақты маман тарапынан берілген шынайы әрі ғылыми негізделген түсіндірулер халықтың сенімін арттырып, діни манипуляцияларға қарсы иммунитет қалыптастырады.

МИНИСТРЛІК ӨКІЛІ МЕН БАСҚАРМА БАСШЫЛАРЫНЫҢ ҚАТЫСУЫ ІС-ШАРАНЫҢ САЛМАҒЫН АРТТЫРДЫ

Аталған түсіндіру жұмыстарына ҚР Мәдениет және ақпарат министрлігінің Дін істері комитеті төрағасының орынбасары Ә. Сейфуллин мен Түркістан облысы Дін істері басқармасының жетекшілері қатысты. Олар өз кезегінде мемлекет тарапынан дін саласын реттеу, теріс діни ағымдардың алдын алу бағытындағы кешенді іс-шаралар мен заңнамалық бастамалар жайлы баяндап өтті. Ә. Сейфуллин діни экстремизмге қарсы күрес тек құзырлы органдардың емес, бүкіл қоғамның ортақ міндеті екенін атап өтті. Сондай-ақ, жастардың рухани тәрбиесіне мән беру қажеттігін, отбасындағы, мектептегі, жоғары оқу орындарындағы діни сауаттылықты арттырудың жолдарын нақты мысалдармен түсіндірді. Басқарма өкілдері жергілікті жерде атқарылып жатқан жұмыстармен таныстырып, бұл бағыттағы іс-шаралардың жиілігі мен сапасын арттыру қажеттігін де атап өтті.

ТҰРҒЫНДАРҒА АҚПАРАТТЫҚ МАТЕРИАЛДАР ТАРАТЫЛЫП, САУАЛДАРҒА ЖАУАП БЕРІЛДІ

Кездесу барысында қатысушыларға арнайы ақпараттық парақшалар мен жадынамалар таратылып, оларда діни экстремизм мен терроризмге қарсы күрес тәсілдері, қауіп төнген жағдайда қайда жүгіну керектігі, құқық қорғау және мемлекеттік органдардың байланыс нөмірлері көрсетілген. Тұрғындар тарапынан қойылған сұрақтар әртүрлі сипатта болды — оның ішінде әлеуметтік желілердегі теріс діни насихат, баланың мінез-құлқындағы өзгерістер, мешіттегі уағыздардың мазмұны секілді мәселелер қозғалды. Барлық сұрақтарға нақты, түсінікті және ғылыми тұрғыда жауаптар берілді. Қатысушылар осындай шаралардың жиі әрі кең ауқымда өтуі қажет екенін айтып, ұйымдастырушыларға алғыс білдірді.

ЖАСТАР АРАСЫНДА ДІНИ САУАТТЫЛЫҚТЫ АРТТЫРУ – АЛДЫН АЛУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ НЕГІЗГІ БАҒЫТЫ

Діни экстремизм мен радикалды көзқарастардың таралу қаупі көбіне жастар арасында жиі кездеседі. Себебі өмірлік тәжірибесі аз, әлеуметтік жағдайы тұрақсыз, ақпаратты дұрыс саралай алмайтын жас буын өкілдері көбінесе жалған діни уағызшылардың ықпалына оңай түсіп қалады. Осыған орай Түркістан қаласында өткен түсіндіру жұмыстары барысында жастарға ерекше назар аударылды. Теолог мамандар мен дін саласының сарапшылары жастармен жеке сөйлесіп, олардың дінге қатысты көзқарасын білуге, діни сенім мен шынайы білімнің аражігін ажыратуға бағытталған нақты ақпарат берді.

Жастардың көбі өз сұрақтарына нақты жауап таппай, интернеттен іздегенде теріс бағыттағы ақпараттарға тап болып жатады. Осыны ескерген мамандар арнайы жадынамалар мен парақшалар арқылы нақты әрі тексерілген ақпарат таратты. Сонымен қатар, кездесулер кезінде жастардың қызығушылығы мен сұрақтарына қарай бағытталған еркін форматтағы диалогтар ұйымдастырылды. Бұл – жастарды ашық әңгімеге тартудың және олардың ішкі мәселелеріне үңілудің тиімді жолы. Дінтанушылар, теологтар мен мемлекет өкілдері жастарға экстремизм мен терроризмнің зардаптары туралы нақты деректер келтіріп, теріс ағымдардың идеологиясын әшкереледі. Жастармен осындай тікелей жұмыс – алдын алу шараларының басты бағыттарының бірі.

ӘЙЕЛДЕР ҚАУЫМЫМЕН ЖҰМЫС – ОТБАСЫЛЫҚ ТҰРАҚТЫЛЫҚТЫҢ КЕПІЛІ

Қоғамдағы рухани қауіпсіздік отбасынан басталады десек, отбасының ұйытқысы – әйел-аналар. Діни радикализмнің алдын алуда әйелдер қауымымен жұмыс істеу аса маңызды. Түркістан қаласындағы түсіндіру жұмыстарында әйелдермен арнайы кездесулер ұйымдастырылып, олардың діни білім деңгейін арттыруға бағытталған түсіндірмелік әңгімелер жүргізілді. Қатысушыларға діни тәрбиенің отбасылық құндылықтарға, бала тәрбиесіне әсері туралы нақты мысалдар келтірілді. Сондай-ақ, теріс ағымдардың отбасы бірлігіне тигізетін зияны, әсіресе, ананың ықпалымен баланың дүниетанымының қалыптасуы жөнінде жан-жақты мәлімет берілді.

Мұндай іс-шараларда ана мен бала арасындағы қарым-қатынасты нығайту, әйелдердің діни тақырыптарға байланысты шынайы дерек көздерін білуі, мешіттер мен медреселерден бөлек, ресми теологтардың кеңесіне жүгіну маңыздылығы түсіндірілді. Әйел-аналар деструктивті ағымдарға ұрынбауы үшін олармен үздіксіз жұмыс жүргізу, ашық әңгімелесу және қажет болған жағдайда психологтар мен теологтардың көмегіне жүгіну өте өзекті. Түркістандағы кездесу осы бағытта алғашқы қадам ретінде сәтті өтті. Алдағы уақытта бұл жұмыс жүйелі түрде жалғаспақ.

ДІН МЕН ДӘСТҮРДІҢ ҮЙЛЕСІМІ – ҚАЗАҚ ҚОҒАМЫНЫҢ РУХАНИ ҚАЛҚАНЫ

Қазақ халқының діни танымы әрқашан ұлттық дәстүрмен астасып келген. Ислам діні мен халқымыздың рухани мұралары арасында ешқандай қайшылық жоқ. Керісінше, ғасырлар бойы қалыптасқан ұлттық сана, әдет-ғұрып, туыстық қатынас, отбасылық тәрбие – барлығы діни құндылықтармен үйлесіп, бір-бірін толықтырып отырған. Түркістанда өткен түсіндіру кездесулерінде теологтар осы тақырыпқа да кеңінен тоқталды. Дін мен дәстүрдің арасын бөлгісі келетін радикалды ағымдардың көзқарастары қате екендігі нақты тарихи және теологиялық дәлелдермен түсіндірілді.

Көптеген жат ағымдар қазақтың салт-дәстүрін «бидғат» немесе «жаңалық» деп қабылдамай, өз мақсаттарын алға тартатыны белгілі. Бұл — қоғамды іштей бөлудің, ұрпақтар арасындағы байланыс пен ұлттық тұтастықты жоюдың бір тәсілі. Сондықтан қазіргі таңда дін мен дәстүрдің үйлесімдігін сақтау – мемлекеттік идеологияның да бір бағыты. Түркістан қаласында өткен жиында қатысушыларға осы мәселе тереңінен түсіндіріліп, діннің рухани емес, саяси құралға айналу қаупі туралы айтылды. Қоғамдық сананың тұтастығын сақтауда бұл бағыттағы жұмыстар жалғаса бермек.

ИНТЕРНЕТ ЖӘНЕ ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІЛЕР АРҚЫЛЫ ТАРАЛАТЫН ЖАЛҒАН ДІНИ АҚПАРАТТАРҒА САҚ БОЛУ ҚАЖЕТ

Цифрлық ғасырда діни ақпараттың таралу жылдамдығы өте жоғары. Әсіресе, әлеуметтік желілер мен мессенджерлерде тексерілмеген, тіпті қауіпті діни мазмұндағы материалдардың кең таралуы алаңдатарлық жағдайға айналды. Түркістан қаласында өткен кездесуде мамандар интернет кеңістігіндегі жалған діни ақпараттардың қалай таралатынын, қандай белгілер арқылы оларды тануға болатынын жан-жақты түсіндірді. Қатысушыларға нақты мысалдар келтіріліп, әлеуметтік желілерде жиі кездесетін радикалды жазбалар, бейнелер мен уағыздар жөнінде ақпарат берілді.

Сондай-ақ, жалған шейхтар мен өздерін “ғұлама” етіп көрсететін тұлғалардың әрекеттері мен олардың астыртын мақсаттары талданды. Интернеттегі радикалды контенттің көпшілігі жастарға бағытталған, себебі олар шұғыл, эмоционалды ақпаратқа тез сенуге бейім. Сондықтан әлеуметтік желі пайдаланушыларына тек ресми діни парақшалар мен ҚР Дін істері комитеті ұсынған ресурстарды қолдану ұсынылды. Түркістандағы кездесулерде бұл бағытта арнайы жадынамалар таратылып, қатысушыларға «фейк» пен шынайы діни мазмұнды ажыратудың жолдары түсіндірілді. Бұл – ақпараттық иммунитетті қалыптастырудың маңызды тетігі.

ДІН САЛАСЫНДАҒЫ МАМАНДАРДЫҢ КӘСІБИ ӘЗІРЛІГІ – АЛДЫН АЛУ ЖҰМЫСТАРЫНЫҢ САПАСЫН АРТТЫРАДЫ

Діни экстремизм мен терроризмнің алдын алуда ең басты факторлардың бірі – сала мамандарының кәсіби дайындығы мен теологиялық біліктілігі. Түркістанда өткен іс-шара барысында осы мәселе де кеңінен қозғалды. Теологтар, дінтанушылар, әлеуметтанушылар мен психологтар – барлығы да дін саласында жүйелі жұмыс істеу үшін заманауи біліммен қарулануы тиіс. Себебі қазіргі радикалды ағымдардың идеологиясы бұрынғыдай тек діни мәтіндермен шектелмей, күрделі психологиялық, саяси және әлеуметтік аргументтерге сүйеніп отыр. Мұндай күрделі үдерістерге қарсы тұру үшін жоғары деңгейдегі кәсіби даярлық қажет.

Іс-шара барысында сөз алған сала мамандары қазіргі таңда мемлекет тарапынан дін мамандарын даярлау мен қайта даярлауға ерекше көңіл бөлініп жатқанын айтты. Теолог Жалғас Жорабек өз тәжірибесінде жиі кездесетін нақты жағдайларды келтіріп, дін саласында қызмет ететін әрбір маманның адамдармен жұмыс істеу мәдениетін, сөйлесу тәсілін, сенім мен логиканы ұштастыра білу қабілетін жетілдіруі қажет екенін атап өтті. Түркістан қаласы – руханияттың алтын бесігі. Мұнда дін саласында жұмыс істейтін мамандардың кәсіби дамуына ерекше көңіл бөлу – діни қауіпсіздікті қамтамасыз етудің басты шарты.

МЕШІТТЕР МЕН РЕСМИ ДІНИ МЕКЕМЕЛЕРМЕН ЫНТЫМАҚТАСТЫҚ ЖҰМЫСТАРЫ ЖАНДАНДЫРЫЛУДА

Қоғамдағы діни тұрақтылықты сақтау бағытында мешіттердің және ресми діни мекемелердің рөлі айрықша. Түркістан қаласында өткен түсіндіру жұмыстары барысында жергілікті мешіттердің имамдарымен және діни бірлестіктермен тығыз ынтымақтастық орнатудың маңыздылығы кеңінен талқыланды. Теолог мамандар халықпен жұмыс істейтін имамдардың білімі мен ұстанымы дұрыс бағытта болса, радикалды идеологияның таралуына тосқауыл қою оңайырақ болатынын жеткізді.

Мешіттер – тек құлшылық орны ғана емес, сонымен қатар халыққа рухани тәрбие беретін маңызды орта. Сондықтан оларда айтылатын уағыздар, жүргізілетін дәрістер, ұйымдастырылатын тәрбиелік шаралар нақты ғылыми негізге сүйенуі тиіс. Бұл бағытта Қазақстан мұсылмандары діни басқармасы бекіткен ортақ методика мен ұстанымдарды сақтау, ресми мазхаб пен бағытты ұстану – басты талап. Түркістан қаласының мешіттері осы талаптарды орындауда жақсы тәжірибеге ие. Кездесулер кезінде имамдар мен мешіт жамағатына арнайы әдістемелік құралдар таратылып, алдағы бірлескен жұмыстардың бағыттары нақтыланды. Бұл мешіттерді тек діни емес, идеологиялық қауіпсіздік бекінісіне айналдыруға бағытталған маңызды қадам.

РУХАНИ САУАТТЫ ЖАСТАР – ҰЛТТЫҚ ҚАУІПСІЗДІКТІҢ БЕРІК ІРГЕТАСЫ

Қазіргі әлемде рухани қауіпсіздік – ұлттық қауіпсіздіктің бір тармағына айналып отыр. Әсіресе, рухани иммунитеті төмен жастардың түрлі теріс діни ағымдарға еру қаупі жоғары. Осыған орай Түркістан қаласындағы кездесулерде жастармен жұмыс істеудің жаңа тәсілдері ұсынылды. Жастардың діни сауатын арттыру үшін тек діни сабақтар ғана емес, қоғамдық ғылымдар, құқық негіздері, философия мен мәдениеттану пәндері де тиімді қолданыс табуы қажет. Мамандар жастарға дінді дұрыс танудың жолдары туралы кеңінен түсініктеме беріп, бүгінгі қоғамда шынайы сенім мен манипуляциялық идеялардың айырмашылығын айырып берді.

Жастар арасында діни тақырыптарға қатысты сауалнама жүргізіліп, олардың көзқарасы мен сұранысы ескерілді. Кездесуде сонымен бірге ақпараттық-түсіндіру тобы жастардың қатысуымен клубтар, пікірталас алаңдарын, дін тақырыбында бейресми әңгіме алаңдарын ұйымдастыру туралы ұсыныстарын айтты. Бұл форматтар жастармен ашық және достық жағдайда жұмыс істеуге мүмкіндік береді. Рухани сауатты ұрпақ – қоғамның тұрақтылығының кепілі, сондықтан бұл бағыттағы жұмыстар тек кездесу аясында ғана емес, жүйелі түрде жалғасуы тиіс.

ДІНИ САНАНЫ ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ МЕКТЕП ПЕН ЖОҒАРЫ ОҚУ ОРЫНДАРЫНЫҢ РӨЛІ

Білім беру мекемелері – жасөспірімдер мен жастардың дүниетанымына әсер ететін ең негізгі орта. Діни экстремизмнің алдын алуда мектептер мен жоғары оқу орындарының рөлі орасан зор. Түркістан қаласында өткен түсіндіру шаралары барысында бұл мәселе де назардан тыс қалмады. Жиынға қатысқан сала мамандары мектептегі «Өзін-өзі тану», «Дінтану негіздері» секілді пәндердің мазмұнын заманауи талаптарға сай жетілдіру, жастардың діни сауатын арттыру үшін оқу процесінде мультимедиялық, интерактивті құралдарды кеңінен қолдану қажет екенін алға тартты.

Сонымен қатар, оқу орындарында жұмыс істейтін әлеуметтік педагогтар мен психологтарға арнайы семинарлар өткізіп, оларды діни экстремизм белгілерін анықтау тәсілдеріне үйрету ұсынылды. Түркістан қаласының оқу орындарымен бірлескен түсіндіру жұмыстары арқылы жасөспірімдерге қауіп төндірмей, оларды оң бағытқа бұруға жол ашылады. Бұл – діни сананы бала кезден дұрыс қалыптастырудың және ұлттық болмысты сақтаудың сенімді жолы. Жиын барысында оқу орындарының басшылығына әдістемелік көмек пакеттері ұсынылып, бірлескен жобаларды іске асыруға келісімдер жасалды.

РУХАНИ САУАТТЫЛЫҚ – ҚОҒАМ ҚАУІПСІЗДІГІНІҢ КЕПІЛІ

Түркістан қаласында өткен бұл түсіндіру шарасы — діни тұрақтылықты сақтауға бағытталған кешенді саясаттың бір тармағы ғана. Қоғамның қауіпсіздігі тек күштік құрылымдардың жұмысына ғана емес, халықтың рухани иммунитетіне де байланысты. Ал оны қалыптастыру – осындай кездесулер, ашық диалогтар, білім беру және ақпараттандыру арқылы ғана мүмкін. Діни экстремизм мен терроризмнің алдын алу – мемлекет пен қоғамның бірлескен ісі. Түркістан қаласы әкімдігі мен облыстық дін саласындағы басқармалардың бұл бағыттағы жүйелі жұмысы алдағы уақытта да жалғасын табатынына сенім мол. Ең бастысы — әр азаматтың діни тұрғыда сауатты болуы, радикалды идеологияға қарсы тұра алуы және қоғамның бейбіт дамуына өз үлесін қоса білуі.