ЖАЛҒАН АҚПАРАТ ПЕН ҚАУЕСЕТ ТАРАЛУЫ: ӘЛЕУМЕТТІК ЖЕЛІДЕГІ «ФЕЙК ЖАҢАЛЫҚТАРДЫҢ» ӘСЕРІ ЖӘНЕ ОНЫ ТОҚТАТУ ЖОЛДАРЫ

Әлеуметтік желілердің қолжетімділігі мен жылдамдығы адамдардың ақпаратты тексермей бөлісуіне жол ашып отыр. Сенсация іздеу, эмоцияға беріліп дереккөзді анықтамау жалған ақпараттың көбеюіне басты себеп. Кейбіреулер әдейі қоғамдық пікірді бұрмалап, пайда табуды көздесе, енді біреулер еш зиян ойламай-ақ қауесетті таратушылардың рөлін атқарып отыр. Бұл үрдіс Түркістан облысында да жиі байқалады.

Қауесеттердің қоғамға тигізетін теріс ықпалы

Жалған хабарлар тұрғындар арасында дүрбелең тудырып, қоғамдық сенімге сызат түсіреді. Түркістан өңірінде табиғи апат немесе төтенше жағдай кезінде тараған жалған мәлімет халықты әбігерге салып, шынайы ақпараттың жетуін кешеуілдеткен жағдайлар кездескен. Мұндай сәттерде халық дәріханаларды босатып, дүкендерді дүрліктіреді. Нәтижесінде ресми орындар кейіннен нақты түсініктеме берсе де, алғашқы дүрбелеңнің салдары қоғамға ауыр тиеді.

Әлеуметтік желілердегі манипуляция тәсілдері

Фейк жаңалық таратушылар түрлі айла қолданады. Олар фотошоппен жасалған суреттерді, ескі видеоларды жаңа оқиға ретінде көрсетіп, адамдардың эмоциясына әсер етеді. Кейбір парақшалар жалған аккаунттар арқылы қалың аудитория жинап, кейіннен жалған жарнамамен ақша табады. Түркістан облысында да осындай манипуляциялар арқылы тұрғындар жалған инвестиция схемаларына, қаржы пирамидаларына алданып қалып жатады.

Халықтың ақпаратты тексеру мәдениеті

Қоғамда ақпаратты тұтыну мәдениеті әлі де төмен. Көптеген тұрғын көргенін дереу бөлісіп, оның шын-өтірігін ойламайды. Бұл мәселенің шешімі – медиа сауаттылықты дамыту. Әсіресе жастарды мектептен бастап жалған ақпаратты ажыратуға үйрету маңызды. Түркістандағы оқу орындарында медиа сауаттылық сабақтарын енгізу – уақыт талабы.

Мемлекеттік органдардың жауапкершілігі және ашықтық

Жалған ақпараттың алдын алуда ресми органдардың да рөлі үлкен. Олар дер кезінде нақты әрі түсінікті ақпарат бермесе, халық бос кеңістікті қауесетпен толтырады. Түркістан облысында соңғы жылдары жедел брифингтер мен ресми хабарламалар жиілеп, халыққа сенімді дерек жеткізу ісі жолға қойылып келеді.

Фейк ақпаратпен күрестегі заңдық тетіктер

Қазақстан заңнамасында жалған ақпарат таратқаны үшін жауапкершілік қарастырылған. Дегенмен, тек жазалау шарасы жеткіліксіз. Ең бастысы – алдын алу, яғни қоғамда сенімді ақпарат көзін қалыптастыру. Түркістанда полиция мен прокуратура органдары әлеуметтік желілерді қадағалап, қауесет таратушыларды анықтап отыр.

Журналистер мен сарапшылардың рөлі

Фейкпен күресте бұқаралық ақпарат құралдарының маңызы зор. Журналистер халыққа дерекке сүйенген сараптамалық материал ұсынып, қауесетті сейілтуі тиіс. Түркістандық журналистердің кейбірі әлеуметтік желідегі фейктерді әшкерелеу арқылы қоғам сенімін арттырып келеді.

Фейктерден қорғанудың тиімді жолдары

Әрбір азамат ақпаратты тексеріп барып қана таратуы керек. Ресми дереккөздерге сүйену, күмәнді парақшалардан аулақ болу – фейкпен күрестің алғашқы қадамы. Сонымен қатар, отбасында да балаларды ақпаратты сүзгіден өткізуге үйрету маңызды. Тек осылай ғана Түркістан облысында да, жалпы қоғамда да жалған ақпараттың зиянды ықпалын азайтуға болады.