ЭЛЕКТР СТАНЦИЯСЫНДАҒЫ ӨРТ СӨНДІРУ ТАКТИКАСЫ

Олардың ішінде ең кеңінен таралған жылулық турбиналы электростанциялар болып табылады. Оларда дамыған жанармай шаруашылығы, көмір, торф, мазут қоймалары, газды коммуникациялары, жанармайды жағуға дайындау бөлімдері, температурасы 560°С дейін және 12,74 Мпа (130 кгс/см²) қысымда буды алатын жанармай жаққыштары бар. Буды құбыргенераторға береді, онда электр тоғы өңделеді және аспалы сымдар немесе шиналар көмегімен таратқыш құрылғыларға, жоғарлатқыш трансформаторларға беріледі, ал содан кейін электр тоғын беру желілері бойынша таратылады.

Энергетикалық өнеркәсіптердің аграгаттары мен қондырғылары арнайы жобаланған І және ІІ от төзімділік дәрежелі ғимараттарда орналастырылады. Электростанциялардың бас корпусында қазандық цехі, машина залы, қызметтік бөлмелер орналасқан. Осы корпуста немесе одан бірнеше қашықтықтағы корпустарда басқару щиті және генератор кернеуінің таратқыш құрылғылары орнатылған. Жабық немесе ашық жоғары кернеулі таратқыш қондырғыларды (35; 110; 220; 500 кВ) бас корпустан бөлек орнатады.

Қазіргі заманғы электростанциялардың машина залдарындың ұзындығы 200 м, биіктігі 30-40 м, ал өтпелері 30-50 м. Қазандық цехінің биіктігі 80 м дейін жетеді.

Электростанциялардың қазандық цехінде көп мөлшерде жанармай болуы мүмкін. Шаң дайындау бөлімдерде көмір шаңының жарылуы мүмкін. Қазандық цехтерде мазутты пайдаланады. Бізге белгілі, мазутөткізгіштердегі қысым 3 Мла (30 кг/см3) дейін жете алады, температура – 120°С және одан да көп. Сондықтан да мазутөткізгіштерді құбыраралық кеңістігі апаттық сыйымдылықпен қосылған арнайы кожухтардан өткізіледі. Мұнымен қоса коммуникациялардың бұзылуы кезінде мазут цех едені бойынша тез таралады және оның булары тұтануы мүмкін. От сол мезетте үлкен аудандарды, қорғалмаған металл конструкцияларды қамтиды және қазандық агрегаттарының каркастары 10-12 мин ішінде деформацияланады.

Машина залдары машина майы, генераторларды майлау жүйелері, сол сияқты генератор орамдарының электрооқшаулағышы мен басқа да электроаппаратуралар түріндегі үлкен өрт ауыртпалығына ие. Машина залдарындағы құбыргенераторларды нольдік деңгейден биіктігі 8-10 м және одан да жоғары арнайы ауданшаларда орналастырады. Генераторлардың майлау жүйелері нольдік деңгейде орналасқан және май сыйымдылығы 10-15 т сыйымдылықтарынан, май қысымы 1,4 Мпа (14 кгс/см2) жететін май өткізгіш сорғыштардан тұрады. Сондықтан да майлаудың майлы жүйелері бұзылған кезде от нольдік деңгейде орналасқан ауданшалар, май жинағыштар бойынша тез таралады. Майлау жүйелерінің құбырөткізгіштері бұзылған кезде, жоғары қысым астындағы май төгіліп, қуатты жанатын факелді түзеді, ол машина залының және басқа да металлоконструкциялардың шатырсыз жабындыларын тез деформациялайды. Машина залындағы өртте генераторларды сутегілі суыту бар болуы кезінде май өткізгіштердің бұзылуына әкелетін жарылыстар болуы мүмкін және май көршілес агрегаттарға, кабельді туннельдерге және жартылай қабаттарға төгіледі. Өрттер жағдайында жоғары қысым астындағы ыдыстар мен құбырөткізгіштердің жарылысы үлкен қауіпті төндіреді.

Энергокәсіпорындарының барлық кабельді бөлмелерін кабельді жартылай қабаттарға, туннельдерге, каналдар және галереяларға бөледі. Кабельді галереялар мен жартылай қабаттар, ереже бойынша, электростанцияларда болуы мүмкін, ал кабельді туннельдер мен каналдар электростанцияларда және басқа да энергетикалық кәсіпорындарда. Кабельді туннельдер қимасы 2х2 м көлденең және тігінен болады. Ұзындығы бойынша оларды өртке қарсы бөгет отсектерімен және есіктермен бөледі. Ғимарат астында орналасқан бір кабельді туннельдің ұзындығы 40 м, ал ғимараттан тыс 100-150 м аспауы тиіс. Әрбір отсекте диаметрі 70-90 см екі люк, сол сияқты желдету жүйесі және канализация болуы тиіс. Кабельді теннельдердегі өрт ауыртпалығы 30-60 кг/м² жете алады

Кабельді туннельдерде өрттерді сөндіру үшін оларды стационарлы су немесе көбікті қондырғылармен жабдықтайды, сол сияқты су буын және инертті газдарды қолдана алады. Стационарлы су және көбік қондырғыларында өрт машиналарынан от сөндіргіш заттарды беретін құрылғылар бар.

Кабельді бөлмелердегі өрттер жоғары температурамен, қысқа тұйықталу кезіндегі балқыған металл ұшқындарының ұшуымен, от пен түтіннің үлкен таралу жылдадығымен жүреді. Тік кабельді туннельдерде кабельдер бойынша оттың сызықты таралу жылдамдығы кернеудің болмауы кезінде 0,15-0,3 құрайды, қысым астында 0,5-0,8, ал кабельді жартылай қабаттарда қысым астында 0,2-0,8 м/мин құрайды. Тәжірибелік берілгендер бойынша кабельді бөлмелерде температураның өсу жылдамдығы орташа есеппен алғанда минутына 35-50°С құрайды.

Маймен толтырылған кабельдері бар туннельдерде изоляциядан басқа құбырларда 35-40˚С температурасы кезінде болатын трансформатор майы жануы мүмкін. Бұл туннельдерде, әсіресе апаттар кезінде, жанатын май өрт ауданы ұлғаятын бұрыштар бойымен таралады.