КӨЛІКТЕГІ ТӨТЕНШЕ ЖАҒДАЙ

Қақтығыс деп аталатын жол-көлік оқиғасының әлемде бірінші болып 1804 жылдың 6 қазанында Париж
арсеналының аумағында орын алған апат саналады, бұл жерде инженер Кюньоның «бу арбасын» бастан кешкен кезде. Бірнеше тонна салмағы бар Машина (бір ғана су мен отынның салмағы 2000 фунттан асып түсті), басқаруын жоғалтып, «толық жүрісте» (яғни ол үшін ең жоғары жылдамдықпен — 4 км/сағ) Арсенал
қабырғасына соғылды. Ал бірінші жол-көлік оқиғасында ресми түрде. 18961 жылдың 30 сәуірінде полиция
хаттамасында тіркелген американдық Генри Уэллс кінәлі. Ол аты белгісіз болған велосипедке барды. Сол 1896 жылы адам құрбандығымен бірінші жол-көлік оқиғасы болды. Ол Лондондағы Дельфин террас көшесін 17 тамызда өткен Бриджит Дрисколл және 6 км/сағ жылдамдықпен жүргізуші Артур Эдсель басқарған автомобиль дөңгелегінің астына алған миссис болды. Ол миссис Дрисколл «өз қолшатырымен күшті сигнал берді», полиция хаттамасында айтылғандай.

ЖКО – механикалық көлік құралдарының қозғалысы процесінде пайда болған және адамдардың қаза
болуына немесе дене жарақатына, көлік құралдарының, құрылыстардың, жүктердің зақымдануына немесе
өзге де материалдық залал келтіруге әкеп соққан оқиға деп аталады.

ЖКО мынадай түрлерге бөлінеді:
•қақтығыс;
•аударылу;
•тұрған көлікке соқтығысу;
•кедергіге ұрыну;
•жаяу жүргіншіні соғу;
•Велосипедистті соғу;
•жылқы тәркіленген көлік құралын соғу;
•жануарды соғу.

Жол-көлік оқиғаларының туындауына әкеп соғатын көлік құралдары жүргізушілерінің жол жүрісі қағидаларын бұзуының негізгі түрлері:
•жылдамдықтың нақты қозғалыс шарттарына сәйкес келмеуі;
•Көлік құралдарын басқару құқығының болмауына байланысты бұзушылықтар;
•мас күйінде көлік құралын басқару;
•қарсы беттегі жолға шығып кеткен;
•белгіленген жылдамдықты арттыру;
•жол жүру кезектілігінің сақталмауы;
•жаяу жүргіншілер өткелдерінен өту қағидаларын бұзу;
•қашықтықты дұрыс таңдамау;
•басып озу ережелерін бұзу;
•техникалық ақаулы көлікті пайдалану.

Қақтығыс кезінде қалай әрекет ету керек
1. Толық тоқтағанға дейін машинаны тастап кетпеңіз.
2. Қарсы соққыдан кету үшін бәрін жасаңыз: кювет, қоршау, бұта, тіпті ағаш сізге жүріп келе жатқан автомобильден жақсы.
3. Есіңізде болсын, қозғалмайтын затпен соқтығысқан кезде сол немесе оң қанатпен соққы барлық бамперді соққаннан жақсы.
4. Соққының болуы кезінде басын қорғаңыз.
5. Егер автокөлік аз жылдамдықпен жүрсе, отырғышқа арқамен басып, барлық бұлшық еттер қатырып, қолмен руль дөңгелегіне тіреліңіз.
6. Егер жылдамдық 60 км/сағ асатын болса және сіз қауіпсіздік белдігімен бекітілмесеңіз, кеудемен руль колонкасына тіреліңіз.
7. Артқы орындықта отырып, еденге құлап көріңіз. Егер балаңыз сізбен болса-оны жабыңыз.

Апаттан кейінгі әрекет
Автомобильдің қай жерінде және қандай жағдайда тұрғанын, автомобиль жанып кетпегенін және бензиннің ағып  кетпегенін (әсіресе аударғанда) анықтаңыз. Егер есіктер жабық болса, автомобиль салонын терезелер арқылы тастап, оларды ашып көріңіз немесе қол астындағы ауыр заттарды қолданыңыз. Машинадан шығып, одан мүмкіндігінше алыс кетіңіз – жарылыс болуы мүмкін.

Жол-көлік оқиғасы болған жердегі бірінші кезектегі іс-әрекеттер

— Зардап шеккендерге алғашқы көмек көрсетіңіз. Зақымдалған автокөлікте от алдыруды өшіріңіз,
мүмкіндігінше, аккумуляторлық батареяны ажыратыңыз. Отынның, басқа да жанар-жағармай материалдарының ағылмайтынын тексеріңіз. Жақын жерде темекі тартпаңыз. Түтін, күйік иісі бар болса, жану көзін тауып, оны сөндіріңіз. Өрт сөндіру үшін бірінші кезекте автокөлік өрт сөндіргішін
пайдаланыңыз. Өртті сөндіру мүмкін болмаған жағдайда немесе жарылыс қаупі бар жағдайда зардап шегушіні дереу қауіпсіз жерге көшіру керек. — Қажет болған жағдайда зардап шеккендерді дереу емдеу мекемесіне жеткізуді ұйымдастырыңыз. — Құтқарушылар, жедел медициналық көмек бригадасы, ӨҚҚ қызметкерлерінің келуін күтіңіз. Келген қызмет қызметкерлеріне оқиға орнында көргеніңізді егжей-тегжейлі сипаттаңыз.

Қоғамдық көлік

Қоғамдық көліктердегі өрт-өрт кезінде қалалық көлік өте тез жанады. Бұл жағдайда мұрын мен ауызды алдын ала шарфпен, жеңмен немесе басқа материалмен, мүмкіндігінше оны кез келген сұйықтықпен сулап қорғау керек. Салонда өрт болған жағдайда жүргізушіге хабарлаңыз, есіктерді ашыңыз (авариялық ашу арқылы), авариялық шығулар немесе терезені сындырыңыз. Салонда өрт сөндіргіш болған жағдайда
өрт ошағын жоюға шаралар қолданыңыз. Қабырғалар мен металл бөлшектерге тимей, салоннан сыртқа қарай бұрыңыз. Троллейбус немесе трамвайдың корпусына сымдардың тұйықталуы кезінде салонды электр тогымен зақымдамау үшін қысқа секірумен тастап кету керек.

Автомобиль апаттарының ерекшелігіжарақаттанғандардың 80% қан жоғалтудан алғашқы 3 сағатта өледі. Статистика бойынша жол оқиғалары көбінесе пик сағаты, мереке күндері, демалыстардың алғашқы және соңғы күндері болады. Әсіресе қыста жол қауіпті. Қысқы айларда жылдың барлық оқиғаларының 60% — ы келеді.