ТҮРКІСТАН: ҚАРАШЫҚ ӨЗЕНІ МАҢЫНДА ҚЫШ КҮЙДІРЕТІН ҚҰМБЫЗ ПЕШТІҢ ОРНЫ АНЫҚТАЛДЫ
Түркістан маңындағы Қарашық өзенінде қазба және барлау жұмыстары жүргізіліп жатыр. Маусым айының басынан басталған жүмысты Әл-Фараби атындағы Қазақ ұлттық университеті, Археология және антропология институтының бас ғылыми қызметкері т.ғ.д. профессор Мадияр Елеуов басқарған «Университет археологиялық экспедициясы» ұйымдастырған. Жұмыс тобы «Қарашық өңірінің ежелгі және орта ғасырлық қалалары» атты отандық гранттық қаржыландыруы бойынша жүзеге асырып отыр.
Қазба жұмыстары нәтижесінде Қарашық-1 қаласының шаруашылық аймағында қыш кесектен қаланған ортағасырлық аула ашылды. Сонымен қатар Қарашық-2 қаласының өмір сүрген уақытын анықтау мақсатында көлемі 3×1 метр, тереңдігі 5 метр қазба жүргізіліп, қаланың жасын анықтайтын заттай деректерге қол жеткізді. Қарашық өзенінен өтетін көпірдің жанынан қыш күйдіретін пештің орны анықталды.
Бір топ БАҚ өкілдері кең көлемде насихаттау жұмыстарын жүргізу үшін Сауран ауданы, Түркістан-Қызылорда тас жолының бойындағы Қарашық өзенінің көпірінің жанынан табылған ертедегі қыш күйдіретін пештің орнына барып қайтты. Далалық семинар барысында мамандар толығырақ таныстырып өтті.
Табылған құмбыздың өзге өңірлерден ерекшелігі іргесі бұзылмай сақталғанында. Тарихи орынды қазба жұмыстары кезінде археологтар тауып алған. Көне ғимарат маңынан табылған жәдігерлер қазір зертханаға жіберілді. Қай ғасырдың көзі екені сол кезде мәлім болмақ. Ғалымдар Қожа Ахмет Ясауи кесенесінің кірпіші осы құмданда құйылған болуы мүмкін деп отыр. Бұл нысан өз заманында қыш құятын, күйдіретін орын болғаны мәлім. Мұндай орындардың ғылыми атауы «Құмбыз, құмдан» деп аталады. Археологтар әзірге бір ғана пешке қазба жұмыстарын жасағанын айтады. Ал маңында тағы да екі-үшеуі бар екеніне анық көзі жетіп отыр.
