СУҒА ШЕКТЕУ ЕНГІЗІЛДІ: ӘР ҚАЗАҚСТАНДЫҚ ТӘУЛІГІНЕ 140 ЛИТРДЕН АРТЫҚ ПАЙДАЛАНА АЛМАЙДЫ

Жаңа шектеу мөлшері 140 литр болып бекітілді. Бұл қадам – суды үнемдеуді көздейтін мемлекеттік бастама. Сарапшылардың дерегінше, бүгінде тұрғындардың орташа шығыны 100–120 литр шамасында. Демек, көпшілік үшін бұл талап тұрмыстық қолайсыздық тудырмайды, керісінше, табиғи қорды тиімді пайдалану мәдениетін қалыптастыруға ықпал етпек.

Қазақстандағы су ресурстарының ахуалы

Қазақстан географиялық жағынан су тапшылығы айқын сезілетін мемлекеттердің бірі саналады. Елдегі өзен-көлдер саны көп болғанымен, олардың едәуір бөлігі көрші елдерден бастау алып, шекара асып ағып келеді. Сырдария, Іле, Ертіс сияқты ірі өзендердің тағдыры бірнеше мемлекетке ортақ болғандықтан, суға тәуелділік мәселесі жылдан жылға күрделенуде. Климаттың өзгеруі, жауын-шашынның азаюы және мұздықтардың еріп кетуі де ішкі су қорын азайтып отыр. Сондықтан су ресурстарын дұрыс басқару – Қазақстан үшін стратегиялық маңызы бар міндет.

Тәуліктік норманың қажеттілігі

140 литрлік норманы енгізу – әлемдік тәжірибеге жақындау қадам. Көптеген дамыған мемлекеттерде бір адамның тәуліктік шығыны 120–150 литрдің айналасында. Қазақстандықтардың қазіргі деңгейі осы көрсеткішке сәйкес келеді. Алайда бақылаусыз пайдалану жағдайлары да жиі кездеседі. Әсіресе, ауызсуды техникалық мақсатқа, мысалы, бақша суаруға немесе құрылыс жұмыстарына пайдалану – табиғи қорды босқа ысырап ету болып саналады. Жаңа норма осыған тосқауыл қоюға бағытталған.

Өңірлердегі айырмашылық қандай?

Еліміздің әр аймағында су тапшылығы әртүрлі деңгейде сезіледі. Түркістан, Қызылорда және Жамбыл облыстары – су жетіспеушілігімен жиі бетпе-бет келетін өңірлер. Ал Солтүстік пен Шығыс Қазақстанда табиғи су қоры салыстырмалы түрде мол. Дегенмен халық саны тығыз орналасқан оңтүстік өңірлерде суға сұраныс жоғары, ал егіншілік саласында әр тамшының маңызы зор. Сондықтан жаңа норманың енгізілуі ең алдымен осы аймақтарға әсер етуі мүмкін.

Бақылау және есепке алу жүйесі

Суды нақты бақылау үшін министрлік заманауи су есептегіш құрылғыларды кезең-кезеңімен енгізуді жоспарлап отыр. Бұл құрылғылар арқылы әрбір отбасының нақты шығыны есептеліп, шектен тыс пайдаланудың алдын алуға болады. Қазіргі уақытта бақылау жалпы тұтыну көлеміне сүйенсе, алдағы уақытта әрбір үйдің дербес көрсеткіші назарға алынбақ. Бұл тәсіл суды тиімді пайдалануға жауапкершілікті арттырады.

Үнемдеудің экономикалық және экологиялық пайдасы

Суды артық пайдалану тек табиғатқа ғана емес, мемлекет қазынасына да ауыртпалық түсіреді. Әр литр суды тазарту, жеткізу және инфрақұрылымды күтіп ұстау белгілі бір шығынды талап етеді. Сол себепті үнемдеудің экономикалық пайдасы зор. Сонымен қатар экологиялық тұрғыдан да артық су алудың салдары ауыр – өзендер мен көлдердің деңгейі төмендейді, экожүйе бұзылады. Жаңа шектеу осы мәселелерді шешуге ықпал етуі тиіс.

Қоғам қалай қабылдауда?

Жаңа талапқа халықтың көзқарасы әртүрлі болуы мүмкін. Бірі мұны табиғатты қорғауға жасалған қажетті қадам деп қабылдаса, енді бірі тұрмыстық қолайсыздыққа алаңдауы ықтимал. Дегенмен сарапшылардың айтуынша, орташа отбасының шығыны бекітілген шектен аспайды. Сондықтан тұрғындар үшін күнделікті өмірде айтарлықтай өзгеріс болмайды, тек үнемшілдік мәдениеті қалыптаса бастайды.

Алда қандай жоспарлар бар?

Суға лимит қою – кешенді саясаттың алғашқы бөлігі ғана. Үкімет алдағы уақытта ауыл шаруашылығында заманауи технологияларды енгізуді, тамшылатып суару әдісін кеңейтуді, су қоймалары мен каналдарды жаңғыртуды жоспарлап отыр. Сондай-ақ су құбырлары жүйесіндегі шығындарды азайтуға ерекше көңіл бөлінбек. Бұл шаралардың барлығы су тапшылығы мәселесін шешуге және елдің тұрақты дамуына бағытталған.