ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНДАҒЫ АУЫЛДЫҚ ЖЕРЛЕРГЕ АРНАЛҒАН КҮН ПАНЕЛЬДЕРІ ӨНДІРІСІ: ЭЛЕКТР ҚУАТЫ ЖЕТКІЛІКСІЗ АУЫЛДАРҒА ҚОЛЖЕТІМДІ БАЛАМАЛЫ ЭНЕРГИЯ

Алайда өңірдің барлық ауылдық аумақтары біркелкі даму деңгейіне жеткен жоқ. Әлі де болса Түркістан облысында электр қуаты жеткіліксіз немесе мүлде тартылмаған елді мекендер кездеседі. Осы тұрғыдан алғанда, баламалы энергия көздері, әсіресе күн сәулесінен қуат алатын технологияларды енгізу — уақыт талабына сай әрі өңірлік даму стратегиясымен үндес шешім болып отыр.

ЭНЕРГЕТИКАЛЫҚ ТЕҢСІЗДІК: ТҮРКІСТАНДЫҚ ШЫНДЫҚ

2024 жылғы ресми деректерге сәйкес, Түркістан облысында 20-дан астам шалғай ауыл толыққанды электр желісіне қосылмаған немесе жиі үзілістермен жұмыс істейтін жүйеге тәуелді. Әсіресе Түлкібас, Созақ, Бәйдібек, Сарыағаш, Келес және Отырар аудандарындағы шалғай қыстақтарда энергия тапшылығы айқын сезіледі.

• Ауыл шаруашылығына қажетті тоңазытқыштар мен сорғылар істен шығады

• Медицина мекемелері мен мектептер жарыққа тәуелді

• Тұрғындар отын мен генераторға шығындалады

Электр қуатына тәуелді болмай, күн энергиясы арқылы өзін-өзі қамтамасыз ететін ауыл үлгісін Түркістан облысында кезең-кезеңімен іске асыру — өңірді тұрақты дамытудың маңызды құралына айналмақ.

КҮН ПАНЕЛЬДЕРІ ӨНДІРІСІН ТҮРКІСТАНДА ІСКЕ АСЫРУ ҚАЖЕТТІЛІГІ

Түркістан қаласы соңғы жылдары өңірлік даму орталығына айналды. Индустриалды аймақтар құрылып, өндірістік кластерлер дамуда. Осы ретте, күн панельдерін шығаратын отандық зауытты дәл осы қалада салу — бірнеше себеп бойынша тиімді:

• Логистикалық қолайлылық: Түркістан – облыс орталығы әрі негізгі жолдар торабында орналасқан

• Кадрлық ресурстар: Техникалық мамандықтар бойынша білім беру ұйымдары бар

• Индустриалды инфрақұрылым: Инженерлік желілер тартылған, дайын алаңдар бар

ЖОБАНЫҢ МАҚСАТЫ МЕН БАСТЫ БАҒЫТЫ

Басты мақсат — Түркістан қаласында күн панельдерін шығаратын өндіріс ашып, оларды облыстағы ауылдық елді мекендерді қамтамасыз етуге бағыттау. Бұл:

• Әлеуметтік теңсіздікті азайтады

• Жаңа жұмыс орындарын ашады

• Импорттық өнімге тәуелділікті төмендетеді

• Экологиялық ахуалды жақсартады

Өндірілетін панельдер шағын қуатты (100–300 Вт), қолжетімді бағамен, ауылдық инфрақұрылымға бейімделген болады.

ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ ЕРЕКШЕЛІКТЕР

Түркістанда құрылатын зауыт келесі құрылымдардан тұрады:

• Кремний пластиналарын кесу цехы

• Фотовольтаикалық модуль құрастыру желісі

• Сапа бақылау және сынақ зертханасы

• Қаптама және логистика қоймасы

Өндіріс барысында халықаралық стандарттарға сәйкес экологиялық қауіпсіздік сақталады.

ТҮРКІСТАН ОБЛЫСЫНЫҢ КЛИМАТТЫҚ АРТЫҚШЫЛЫҒЫ

Түркістан облысы — Қазақстан бойынша ең көп күн сәулесі түсетін аймақтардың бірі. Жылына орта есеппен 2900–3100 сағат күн шуақты болады. Бұл күн панельдерінің тиімді жұмыс істеуі үшін қолайлы жағдай:

• Күн радиациясы жоғары

• Қысқы маусым жылы

• Құрғақ ауа райы басым

Яғни, Түркістан өңірі күн энергиясын тиімді пайдалануға географиялық жағынан өте ыңғайлы.

ӘЛЕУМЕТТІК-ЭКОНОМИКАЛЫҚ ТИІМДІЛІК

✔ Шалғай ауылдарға жарық беру

Созақ, Бәйдібек, Түлкібас аудандарының таулы және далалық ауылдары күн панельдері арқылы жарыққа қол жеткізеді. Электр желісін тарту мүмкін емес немесе экономикалық жағынан тиімсіз ауылдарға бұл таптырмас шешім.

✔ Ауылдық кәсіпкерлікті қолдау

Электр қуаты тұрақты болған жағдайда ауыл кәсіпкерлері шағын цехтар, жылыжайлар, суару жүйелерін дамытуға мүмкіндік алады.

✔ Тұрақты жұмыс орындары

Зауытта 150-ден астам адам тұрақты жұмысқа орналасады. Қосымша техникалық қызмет көрсету саласы, орнату мен жөндеу бригадалары құрылады.

✔ Жасыл экономикаға көшу

Түркістан облысы — экологиясы нәзік аймақ. Күн энергиясын қолдану ауа сапасын жақсартуға және көмір, дизель отынына тәуелділікті азайтуға сеп болады.

ҚОЛДАУ МЕХАНИЗМДЕРІ

Жоба келесі бағдарламалар аясында қолдауға ие бола алады:

• «Қарапайым заттар экономикасы» бағдарламасы

• «Бизнестің жол картасы – 2025»

• Жаңартылатын энергия көздері туралы заң

• Түркістан облысы әкімдігінің өңірлік қолдау тетіктері

• Шетелдік даму қорлары (EBRD, GCF, UNDP) арқылы қаржыландыру

Сонымен қатар, жоба әлеуметтік кәсіпкерлік ретінде тіркелсе, салықтық жеңілдіктер мен жергілікті субсидияларға қол жеткізе алады.

ПИЛОТТЫҚ АУЫЛДАР ЖӘНЕ МОДЕЛЬ

Жобаның бірінші кезеңінде 5 пилоттық ауылға күн панельдері орнату көзделіп отыр. Мысалы:

• Бәйдібек ауданы, Қошқар ата ауылы

• Созақ ауданы, Жуантөбе

• Отырар ауданы, Ақтөбе

• Сарыағаш ауданы, Тасқұдық

• Келес ауданы, Абай елді мекені

Бұл ауылдарда мектептер, фельдшерлік пункттер, әкімдік, мешіт, мәдениет үйлері күн энергиясына қосылып, энергетикалық тәуелсіздікке ие болады.

ҰЗАҚ МЕРЗІМДІ ПЕРСПЕКТИВА

• Түркістан облысы республикалық деңгейдегі күн панельдері хабына айналуы мүмкін

• Өңірден Өзбекстан, Қырғызстан, Тәжікстан сияқты елдерге экспорттық жеткізу жолға қойылады

• Облыс мектептері мен ауруханалары жасыл энергияға көшеді

• Әр ауыл өзін-өзі қамтамасыз ететін микроэнергетикалық жүйелерге ие болады

Түркістан облысында күн панельдері өндірісін жолға қою — тек бір өндіріс ашу емес, бұл өңірдің әлеуметтік және экологиялық мәселелеріне жүйелі шешім ұсыну. Ауылдық жерлерді энергиямен қамту арқылы тұрмыс сапасы артады, білім мен медицина салалары жақсарады, жасыл технологиялар дамиды. Бұл жоба Түркістанның болашағына жасалған стратегиялық инвестиция ретінде қарастырылуы тиіс.