ОҚУ ОРНЫНДАҒЫ ӨРТ ҚАУІПСІЗДІГІ- 8

Халық шаруашылығы объектілерінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету шығындарының тиімділігі өрт қауіпсіздігін арттыруға бағытталған іс- шаралардың техникалық — экономикалық негіздемесі кезінде міндетті шарт болып табылады.

Экономикалық әсердің есептеулері өртке қарсы мақсаттағы ғылыми- техникалық өнімнің бағасын айқындау кезінде, сондай — ақ ғылыми — зерттеу және тәжірибелік — конструкторлық жұмыстардың, объектілердің экономикалық және әлеуметтік дамуының жоспарларын қалыптастыру кезінде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс — шараларды таңдауды негіздеу үшін пайдаланылуы мүмкін.

Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуге арналған шығындардың тиімділігі әлеуметтік (нақты жағдайдың белгіленген әлеуметтік нормативке сәйкестігін бағалайды), сондай — ақ экономикалық (қол жеткізілген экономикалық нәтижені бағалайды) көрсеткіштермен анықталады.

Экономикалық нәтиже соңғы нәтижелердің құндық бағалауының есепті кезеңдегі ресурстардың (еңбек, материалдық, күрделі және т. б.) жиынтық шығындарынан асып кетуін көрсетеді. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс — шараларды құру мен пайдаланудың соңғы нәтижесі өрттің туындау ықтималдығына және одан объектіде өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс — шараларды іске асырғанға дейін және іске асырғаннан кейін мүмкін болатын экономикалық ысыраптарға сүйене отырып есептелетін алдын ала алынған шығындардың мәні болып табылады. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жөніндегі іс — шараларға арналған шығындардың сандық мәні қорғау объектісінің бухгалтерлік есептілігі негізінде айқындалады.

Қазіргі уақытта оқу орнының ұзақ мерзімді және тұрақты дамуы өрт қауіпсіздігінің тиімді жүйесінсіз мүмкін емес. Сондықтан , өрт қауіпсіздігіне инвестициялар оқу орнының инвестициялық стратегиясының құрамдас бөлігі болып табылады. Өрт қауіпсіздігі саласындағы оқу орнының инвестициялық стратегиясын қалыптастырудың бастапқы кезеңі өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етудің таңдап алынған нұсқасында болуы мүмкін өрттерден болатын залал көлемін бағалау болып табылады.

Осындай қаржы салымдарының бірі өрт қауіпсіздігіне инвестиция салу болып табылады. Меншік иесінің көзқарасы бойынша өрт қауіпсіздігіне арналған шығындарды жоспарлау кезеңінде өрттен күтілетін залал осы кезеңде өрт қауіпсіздігіне арналған шығындардан асып кеткенше ұлғайту орынды. Біздің ойымызша, өрт қауіпсіздігі саласындағы болашақ мамандар ретінде өрттен келген залалды азайтудың маңызды шарты оқу орнының өрт қауіпсіздігі нормаларын орындауы болып табылады. Егер техникалық регламенттің барлық талаптары орындалса және өрт қаупі рұқсат етілген мәндерден аспайтын болса, оқу орны өрт қауіпсіздігі нормаларына сәйкес болады. Сондықтан меншік иесінің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету нұсқасын өз бетінше таңдауға құқығы бар. Бірақ бұл нұсқаның өндірістік объектілер үшін өрт қаупі көрсеткіштерінің нормативтік мәнін қамтамасыз етуі маңызды.

Қолданыстағы заңнамаға сәйкес әрбір ұйым және әрбір меншік иесі өзіне тиесілі объектілердің өрт қауіпсіздігін қамтамасыз етуі тиіс. Ол үй- жайларды және оларда жұмыс істейтін қызметкерлерді өрттен қорғау мақсатында жүзеге асырылады. Өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету кезінде ұйымда қандай да бір белгілі шығындар пайда болады.

Әрбір оқу орнының өрт қауіпсіздігін қамтамасыз ету жүйесі, яғни адамдар мен мүлікті өрттен қорғауға бағытталған ұйымдастыру — техникалық іс — шаралар кешені болуы тиіс. Оған белгілі бір талаптар қойылады. Өрт қауіпсіздігі шығыстарына, атап айтқанда, келесі шығындарды жатқызуға болады:

• өрт қауіпсіздігі декларациясын жасау және өрт қатерін бағалау;
• өрт сөндіру құралдарының ең аз жиынтығын сатып алу;
• өрт сигнализациясын және хабарлау жүйесін сатып алу, орнату, сондай-ақ қызмет көрсету;
• кеңсені шылым шегетін бөлмелермен жабдықтау;
• өртке қарсы оқыту;
• кәсіби өрт сөндірушілердің қызметтері;
• өрттен шығын тәуекелін сақтандыру және т. б.

Жоғарыда көрсетілгендей, оқу орнының өрт қауіпсіздігіне инвестиция салу бірнеше кезеңнен тұрады. Біздің ойымызша, маңызды кезеңдердің бірі өрт қауіпсіздігіне жұмсалатын күрделі шығындар болып табылады. Күрделі шығындар жаңа негізгі қорларды құруға, жұмыс істеп тұрғандарын қайта жаңартуға және жаңғыртуға (техникалық қайта жарақтандыруға) іске асырылатын біржолғы шығындарды білдіреді.

Оқу орнындағы өрт кезінде эвакуациялау уақытын және жоспарын есептеу

Қабатта бір уақытта оннан астам адам болатын барлық ғимараттар мен құрылыстарда өрт қауіпсіздігі ережелері бойынша эвакуациялау есебі жүргізілуі тиіс, сондай — ақ эвакуациялау жоспары болуы тиіс.

Эвакуациялау есебі, оның ішінде эвакуациялау уақытын есептеу дербес құжат ретінде де, өрт қаупі есебінің бір бөлігі де болуы мүмкін. Эвакуациялау уақытын есептеу эвакуациялық шығу нүктесінен ең алыс үй — жайдың қозғалысына бір адамды жұмсайтын уақытқа қарай есептеледі.

Эвакуацияның қажетті уақыты — қауіпсіздік коэффициентінің (0,8-ге тең) өрттің шекті ұзақтығына көбейтіндісі. Содан кейін эвакуация уақыты салыстырылады. Осылайша қауіпсіз эвакуациялау шарттары анықталады.

Өрт кезінде эвакуациялау есебі әдетте бірнеше кезеңнен тұрады. Алдымен эвакуациялау уақытын есептеу есептері анықталады. Бұл адамдардың ғимараттан шыққан уақытын қамтамасыз ету кепілдігі, ғимараттың эвакуациялық мүмкіндіктерін анықтау, адамдар қозғалысының қауіпсіздігіне кепілдік беру, эвакуация кезінде қауіп — қатерді бағалау және өртке қарсы қорғаудың қандай да бір қосымша құралдарын қолдану қажеттілігін анықтау болуы мүмкін.

Сондай — ақ өрт кезінде эвакуация есебіне міндетті түрде ғимараттағы адамдардың санын және шығу жолдарын анықтау кіреді. Одан әрі шығу жолдарының геометриялық өлшемдері жасалады. Және қауіп аймағында қалған адамдардың жүріп — тұру параметрлерін есептеу жүргізіледі. Нәтижесінде өрт кезінде эвакуация есебі: алынған параметрлерді өрт кезінде адамдарды эвакуациялауды реттейтін нормалармен салыстыру жүргізіледі.

Өрт сөндіру эвакуациясының жоспары эвакуациялау жолдары, барлық авариялық және эвакуациялық шығу жолдары көрсетілген арнайы схеманы білдіреді. Сонымен қатар,өрт кезінде эвакуациялау жоспарын эвакуациялау ережесі, төтенше жағдай туындаған кезде жүзеге асыру қажет іс — қимыл тәртібі мен реттілігі туралы деректер құрайды.

Эвакуациялау жоспары көрнекі жерде және еркін қол жеткізуде орналастырылуы тиіс. Бір мезгілде елуден астам адам болатын объектілерде өрт сөндіру эвакуациясының жоспары ғана емес , эвакуациялау жөніндегі нұсқаулық әзірленуі тиіс. Бұл жағдайда адамдарды тез және қауіпсіз эвакуациялау үшін қажетті персоналдың іс — қимылдарын анықтайды.

Өрт кезінде эвакуациялау жоспары графикалық бөлімді құрайды, онда схема түрінде ғимарат, сондай — ақ іс — әрекеттер мен орындаушылар тізімі бар мәтіндік бөлім бар.

Эвакуациялау жоспары жай қағаз парағымен ресімделіп қана қоймай, үрей мен қажетті емес құрбандыққа жол бермеуге қабілетті құрал болуы үшін, төтенше жағдай болған жағдайда, тұрақты негізде эвакуациялау жоспарын пысықтауды жүргізу қажет. Басқаша айтқанда, өрт, жер сілкінісі, түрлі авариялар және т. б. кезіндегі қызметкерлердің іс — қимылдарына дайындық.

Қазақстан Республикасының өрт қауіпсіздігі ережелеріне сәйкес, адамдар көп жиналатын объектілерде 50 және одан да көп адам эвакуация жоспарларын пысықтау бойынша практикалық жаттығулар жарты жылда кемінде бір рет өткізілуі тиіс. Және бұл шын мәнінде өте маңызды болып табылады. Өрт салдарынан ескерілмеген өзге де шығындар жоғарыда аталған құрамдастарда өрттен болған шығын ескерілмеген нормативтік — құқықтық, саяси, экологиялық және т.б. болып табылады.

Сонымен қатар, өрт сөндіру құралдары объектіде қалай экономикалық жағынан тиімді болуы мүмкін, ол өрт өршуіне жол бермеу үшін одан шығынға әкеп соқтырады.

Өрт сигнализациясы жүйесін жобалау және орнату тапсырыс берушінің жабдығы базасында жүзеге асырылады және оны пайдалану мерзімі 12 айдан аспайды, сондықтан оның амортизациясын есептеу жүргізілмейді.

Эксперименталды жағдайларда өрт сигнализациясы жүйесін жобалау және орнату – көп еңбекті қажет ететін процесс.

Өзіндік құн оқу орнының қызметінің нәтижелерін көрсететін маңызды сапалы көрсеткіш, сондай — ақ өндіріс пен еңбектің техникалық — экономикалық деңгейін, басқару сапасын және т.б. арттырудың маңызды факторы болып табылады.

Жоғарыда айтылғандарды ескере отырып, өндірістік өзіндік құнды төмендетудің мынадай резервтерін ұсынуға болады:

• Негізгі жиынтықтаушы бұйымдар мен шығыс  қосалқы материалдарды іздестіруді оңтайландыру;
• Көтерме және көлік шығындарын төмендетумен жеткізуді оңтайландыру;
• Баға бойынша қымбат тұратын жиынтықтарды және қондырғыларды ауыстыру.

Өрт сигнализациясы жүйесінің сенімділігіне кез-келген оқу орнының қызметкерлерінің денсаулығы мен өмірі байланысты, сондықтан жобаны әзірлеу кезінде пайдаланылатын сатып алынатын жабдық ретінде үнемдеудің қажеті жоқ.

Түтінге қарсы желдеткіштің ауа соруының көлемін есептеу

Өрт ошағы пайда болған кезде конвективті ағын немесе конвективті баған деп аталатын жоғары ағыс пайда болады. Конвективті колонкада көтерілетін газдар төбеге жетеді, ол бойынша ағады және жану өнімдерінің тұз асты қабатын құрайды.

Түтін шығару жүйесін есептеу (ауаның табиғи тартымымен) өрт ауданы анықталғанда аяқталған болып есептеледі, аражабындағы түтін люктері немесе терезе ойықтарының алаңы, (мысалы, электржетектердің көмегімен) немесе түтін шығару каналдарына орнатылатын өртке қарсы клапандардың ауданы. Табиғи желдету пайдалану жағдайда (мысалы, ҚНжЕ талабы), есептеу табиғи желдету есебіне ұқсас жүргізіледі, бірақ осындай есептеулердің нәтижесінде түтін шығару желдеткішінің сипаттамалары анықталады (ауа шығыны L және жоғалту ауа өткізгіштегі қысым DР). Ауа шығыны L тәуелділікті, ал жүйедегі қысым шығыны d_р түтінге қарсы желдетуді жүргізу кезінде анықталады,аэродинамикалық есеп (әдеттегі механикалық желдету жағдайында сияқты). Аэродинамикалық есептеу нәтижесінде түтін шығару механикалық жүйесінің ауа өткізгіштерінің қимасы да іріктеледі.

• Түтін шығару схемасы Түтін шығару жүйесінің құрамына кіреді:
• түтін шығару желдеткіштері;
• ауа тіреуіш желдеткіштері;
• түтін клапандары;
• отқа төзімді клапандар.

Жану өнімдерінің кетуі мына себептермен қарастырылады:

• биіктігі 28 м-ден асатын ғимараттардың холлдары мен дәліздерінен;
• жертөле және цоколь қабаттарының тоннельдер мен дәліздерінен;
• 2 қабаттан жоғары ғимараттарда ұзындығы 15 м асатын дәліздерден; жолаушылар мен атриумдардан;
• тұрақты жұмыс   орындары   бар   үй-жайлардан   және қойма  үй- жайларынан;
• түтінденбейтін саты торларына шығатын немесе табиғи желдетілмейтін алаңы 50 м² астам қоғамдық үй-жайлардан;
• жабық жер үсті және жер асты автотұрақтарынан.

Көрсетілген нөмірде өрт сөндірушінің жүргізушісі және қызметте жоқ адамдар әртүрлі себептермен қамтылмайды.

Алынған нәтижелерге байланысты өрт сөндіру дәрежесі (қоңырау шалу нөмірі) ұшу кестесіне сәйкес анықталады (күштер мен активтерді тарту жоспарлануда).

Өрт жағдайында болжанған жағдайға байланысты арнайы жұмыс жүргізу қажет болса, стандартты стандарттарға сәйкес негізгі өрт сөндірушілерге арнайы өрт сөндіру жабдықтары қосылады.

Алынған жалпы нәтижеден объект бойынша өрт (қоңыраулар саны) анықталды.