МӘДЕНИЕТ ПЕН ТАБИҒАТ ҮНДЕСТІГІ: СОЗАҚТАҒЫ МӘДЕНИЕТ ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІ «ТАЗА ҚАЗАҚСТАН» БАҒДАРЛАМАСЫНА БЕЛСЕНДІ АТСАЛЫСУДА

Бұл бағдарламаға қоғамның барлық саласы жұмылып, әр азамат өз үлесін қосуы тиіс.

Осы орайда, Созақ ауданындағы «Мыңжылқы» мәдениет үйінің ұжымы тек мәдениет саласында емес, сонымен қатар экологиялық тәрбие бағытында да тың бастамалар көтеріп, жүйелі түрде жұмыстар атқарып келеді. Өнер мен табиғаттың өзара үйлесімін өмір салтына айналдырған бұл шығармашылық ұжымның еңбегі көпке үлгі боларлықтай.

«Мыңжылқы» мәдениет үйі: өнер ордасынан – экосана орталығына

Шолаққорған ауылының орталығында орналасқан «Мыңжылқы» мәдениет үйі ауданның өнер, руханият және мәдени дамуындағы басты нысандардың бірі. Жыл сайын онда ондаған концерттер, әдеби-мәдени кештер, фестивальдар және түрлі шығармашылық жобалар өтеді. Бірақ бұл мекеме тек сахнамен шектеліп қалмай, өз қызметкерлерінің экологиялық жауапкершілігін де биік деңгейге шығарып отыр.

2025 жылдың маусым айында «Таза Қазақстан» бағдарламасы аясында мәдениет үйінің ұжымы арнайы жоспар әзірлеп, тазалық пен көгалдандыру бағытында кешенді жұмыстарды бастап кетті. Олар өз ғимараттарының айналасын күл-қоқыстан тазартып, гүлзарлар отырғызу, тал көшеттерін егу, қоршау аумағын абаттандыру сынды нақты іс-шаралар атқарды.

«Мыңжылқы» мәдениет үйінің атауы аудан тарихындағы атақты Мыңжылқы жайлауымен тікелей байланысты. Аңыздарға сенсек, бұл өңірде мыңдаған жылқы айдаған бай көшіп жүріп, табиғатпен үндес тіршілік кешкен. Сол жер бүгінде өнер мен руханияттың ошағына айналғаны – тағылымды сабақ.

Сенбілікке аудандық мәдениет және тілдерді дамыту бөлімінің басшысы Айгүл Төлегенқызы мен мәдениет үйінің директоры Ержан Сейтханұлы бастамашы болып, 30-дан астам қызметкер жұмыла қатысты. Олардың қатарында сахна шеберлері, техникалық қызметкерлер, кітапханашылар мен үйірме жетекшілері де бар.

Жібек жолы көшесіндегі тазалық: мәдениет қызметкерлерінің белсенділігі

Мәдениет үйі ұжымы өз аумағымен шектелмей, аудан орталығының көркіне айналған Жібек жолы көшесінің тазалығын қамтамасыз етуге де атсалысты. Бұл көше – тұрғындар мен қонақтардың ең көп жүретін жолдарының бірі. Көшенің абаттандырылуы – ауданның жалпы эстетикалық бейнесіне тікелей әсер етеді.

Өнер қызметкерлері жаяу жүргінші жолақтарын қоқыстан тазартып, гүлзарлар мен шағын бақшаларға күтім жасады. Олар жол жиегіндегі қураған өсімдіктерді алып тастап, жаңадан отырғызылған гүлдер мен талдарды суаруды өз мойнына алды. Мұндай бастамаларға аудан тұрғындары да үн қосып, өз еріктерімен сенбілікке қатысқан жағдайлар жиі кездесті.

Созақ ауданы – шөлейтті белдеуде орналасқан, жаз мезгілінде шаңды жел мен аптап ыстық жиі байқалатын өңір. Сондықтан көгалдандыру мен көлеңкелі алқаптарды арттыру – аудан тұрғындары үшін өмір сүру сапасын жақсартудың маңызды бөлігі.

Аудан орталығында өткен тазалық шарасы аясында 150-ден астам жас көшет егілді. Олардың қатарында қарағай, шырша, қайың, үйеңкі және раушан гүлдері бар. Әсіресе, мектеп аумағына егілген сәндік ағаштар балаларға көлеңке мен эстетикалық тәрбие беруге бағытталған.

Эко-тақырыптағы мәдени іс-шаралар

«Мыңжылқы» мәдениет үйі экологиялық тәрбие мен табиғатты қорғау тақырыбын шығармашылықпен ұштастырып, түрлі мәдени іс-шаралар өткізуді дәстүрге айналдырған. Олардың кейбірі:

• «Таза орта – таза ой» атты театрландырылған көрініс;

• Экологиялық поэзия кештері – табиғатты жырлаған ақындар шығармашылығын насихаттау;

• Сурет байқауы – «Менің экологиялық әлемім» тақырыбында мектеп оқушыларының шығармашылығы;

• Эссе жазу байқауы – жастар арасында табиғатты аялауға бағытталған ой-толғамдар;

• Экологиялық көрмелер мен деректі фильм көрсетілімдері, халыққа қоршаған ортаны сақтау жолдарын насихаттау үшін;

• Эко-тренингтер мен дәрістер – мектеп пен колледж оқушыларына арналып ұйымдастырылады.

Бұл шаралар арқылы тұрғындар мен жастарға табиғат пен адамзат арасындағы нәзік байланысты түсіндіру, экологиялық мәдениетті қалыптастыру көзделеді.

Мәдениет пен табиғат – егіз ұғым

Мәдениет саласы – адамзаттың ішкі жан дүниесінің көрінісі. Ал табиғат – сол руханияттың өмір сүретін табиғи кеңістігі. Осы екі ұғымның үндестігін «Мыңжылқы» мәдениет үйінің ұжымы күнделікті әрекетімен дәлелдеп отыр. Олардың жұмысында «мәдениетті адам – табиғатты аялаушы адам» деген қағида берік орныққан.

Көптеген іс-шараларда әртістер тек сахнада өнер көрсетіп қоймай, табиғатты аялауға үндейтін әндер, өлеңдер, драмалық қойылымдар арқылы да көрермен санасына ой салады. Олар «экология» деген ұғымды тек ғылыми немесе ресми сала ретінде ғана емес, адамзаттың өмір сүру мәдениетінің ажырамас бөлігі ретінде түсіндіреді.

Ұқсас тәжірибелер Түркістан, Бәйдібек, Отырар аудандарында да жүзеге асуда. Бірақ Созақта мәдениет саласы өкілдерінің бастама көтеруі – бірегей құбылыс ретінде танылып отыр.

Жастармен жұмыс – басты бағыттың бірі

Мәдениет үйінің ең үлкен жетістіктерінің бірі – жастармен жүйелі жұмыс жүргізуі. Әсіресе, жас буынды табиғатты аялауға тәрбиелеу мақсатында көптеген жобалар жүзеге асырылды. Мысалы:

• «Жас эко-көшбасшы» жобасы арқылы экологиялық белсенді жастар анықталып, арнайы марапатталды;

• Ауыл мектептерінде «Табиғатты таны, сақта, қорғай біл!» атты кездесулер ұйымдастырылды;

• Оқушылар мен студенттер қатысқан флешмобтар мен челлендждер өтті (мысалы: #ЖасылСозақ, #ЭкоКүнделік);

• Ерекше қажеттілігі бар балалармен бірге көгалдандыру және гүл отырғызу жұмыстары өткізілді.

Жастардың бұл салаға қызығушылығының артуы – мәдениет қызметкерлерінің жүйелі насихатының нәтижесі екені сөзсіз.

Ұжымдық жауапкершілік – үлгі боларлық қадам

«Мыңжылқы» мәдениет үйі қызметкерлері тазалық шараларына отбасымен, балаларымен бірге қатысуды әдетке айналдырған. Бұл – ұжымдық жауапкершілік пен азаматтық сана биіктігінің көрінісі. Қызметкерлердің бастамасымен арнайы «Эко апталық» ұйымдастырылып, онда әр бөлім мен өнер тобы жеке-жеке сенбілік өткізді.

Мұндай шаралар ұжымның ұйымшылдығын, ортақ іске жұмыла білу қабілетін, ұрпаққа үлгі боларлық қасиеттерін көрсетеді. Тіпті зейнеткерлік жастағы мәдениет ардагерлері де бұл жұмыстарға үн қосып, немерелерімен бірге сенбілікке қатысып жатты.

Шолаққорған ауылының тұрғыны, ардагер ұстаз Жұмагүл апай: «Мәдениет қызметкерлерінің тазалыққа атсалысып жатқаны – жастарға үлгі. Бұл – тек тазарту емес, тәрбие беру жолы», – дейді.

Ал мәдениет үйінің жас маманы Нұржан: «Біз сахнада көрерменге сезім сыйлаймыз. Табиғатты күту – сол сезімнің жалғасы. Жасыл орта – болашаққа жасаған сыйымыз», – деп ой бөлісті.

Аудан әкімінің қолдауы мен алғысы

Аудан әкімі Мұхит Тұрысбеков өз сөзінде мәдениет қызметкерлерінің бұл бағыттағы еңбегін жоғары бағалап, арнайы алғыс хаттар табыстады. Ол:

«Мәдениет – тек сахна емес, ол – өмірдің өзі. Мәдениет қызметкерлері тазалық пен тәртіптің жаршысы болып отыр. Олар – үлгі, олар – қоғамның жан айнасы» – деп атап өтті.

Аудан әкімдігі тарапынан «Таза Қазақстан» аясында қолға алынған экологиялық мәдениет бастамалары алдағы уақытта кеңейтіліп, басқа да мекемелерге таратылатыны жөнінде шешім қабылданды.

Болашақ жоспарлар

«Мыңжылқы» мәдениет үйі келешекте мынадай экологиялық бағыттағы жобаларды іске асырмақ:

• Ауыл округтерінде экологиялық театр фестивалін ұйымдастыру;

• «Жасыл театр» атты көшпелі сахна қойылымдары;

• Мәдениет және спорт басқармасымен бірлесе отырып, табиғатты қорғауға арналған квест ойындарын өткізу;

• Мәдениет үйінің ауласына «Эко-алаңша» құру: гүлзарлар, демалыс бұрышы, ақпараттық стендтер;

• «Әр қызметкер – бір ағаш» ұранымен жыл сайынғы көшет отырғызу шарасын дәстүрге айналдыру.

Егер мұндай шаралар тұрақты түрде өткізілсе, алдағы 3–5 жылда аудан орталығы мен елді мекендер көгалдандырылып, экологиялық ахуал біршама жақсарады деп күтілуде. Бұл жас ұрпақ үшін экологиялық қауіпсіз, көркем орта қалдыруға жол ашады.

Созақ ауданындағы «Мыңжылқы» мәдениет үйінің ұжымы – экология мен мәдениеттің өзара тығыз байланысын нақты іспен дәлелдеп жүрген санаулы ұжымдардың бірі. Олар тек өнер туындыларын ұсынушы ғана емес, табиғатты қорғауға үндеуші, қоғамды тәрбиелеуші, болашақ үшін жауапты азаматтар екенін көрсетті.

«Таза Қазақстан» бағдарламасы аясында атқарылып жатқан бұл жұмыстар алдағы уақытта да жалғасын тауып, Созақ жерінде табиғат пен мәдениеттің үйлескен ортасына айналарына сенім мол.

Тазалық пен тәртіп – өркениетті қоғамның кепілі. Ал оны насихаттайтын – мәдениет. Сондықтан мәдениет қызметкерлерінің бұл бағыттағы еңбегі – нағыз ұлттық құндылықтарды ұлықтаудың көрінісі.