ЖАРТЫТӨБЕ АУЫЛДЫҚ ОКРУГІНДЕГІ «ТАЗА ҚАЗАҚСТАН» АКЦИЯСЫ: ТАБИҒАТҚА ДЕГЕН ЖАУАПКЕРШІЛІК ПЕН ТҰРҒЫНДАРДЫҢ БЕЛСЕНДІЛІГІ

Осы маңызды бастаманың бел ортасында Түркістан облысы, Созақ ауданына қарасты Жартытөбе ауылдық округі де бар.

ТАБИҒАТ ПЕН АДАМ ҰҒЫМЫ – БІРТҰТАСТЫҚ

Жартытөбе – табиғи байлығы мен еңбекқор халқы бар, экологиялық тұрғыдан ерекше маңызға ие ауылдық округ. Мұнда ауыл өмірі мен табиғат тығыз байланыста өрбиді. Мал шаруашылығы, егіншілік және бау-бақша өсіру секілді тіршіліктің негізгі көздері – табиғаттың тікелей сыйы. Сондықтан қоршаған ортаны таза ұстау – тек әкімдікке емес, әр тұрғынға ортақ міндет. «Таза Қазақстан» акциясы осы түсінікті нақты әрекетпен айқындай түсіп, тұрғындар арасында кең қолдауға ие болды.

Округтегі акция жұмыстарының жүйелі және ауқымды түрде жүруі – табиғатқа деген сүйіспеншілік пен ортақ жауапкершіліктің айғағы. Бұл тек сенбілікпен шектелмей, тұтас өмір салтына айналып келеді.

Экологиялық бастамалар тек табиғатты қорғап қоймай, ауыл халқының әлеуметтік-экономикалық жағдайына да оң әсер етуде. «Таза Қазақстан» акциясы шеңберінде уақытша жұмыс орындары ашылып, ауыл тұрғындары сенбіліктерге тартылып қана қоймай, арнайы ақылы көгалдандыру, қоқыс шығару және тазалық сақтау қызметтеріне жұмысқа орналасты.

Мысалы, округ бойынша 15 ауыл тұрғыны маусымдық негізде абаттандыру жұмыстарына тартылып, өз табысын тауып отыр. Бұл – экологиялық бастама арқылы жұмыссыздықты азайтуға бағытталған нақты қадам.

ЖОСПАРЛЫ ІС-ШАРАЛАР – ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУ НӘТИЖЕСІ

Жартытөбе ауылдық округінде «Таза Қазақстан» акциясын жүзеге асыру үшін арнайы іс-шаралар жоспары әзірленіп, әрбір елді мекен мен мекеме бойынша жауапты тұлғалар бекітілді. Жоспар аясында:

• Елді мекендердегі қоқыс орындарын тазалау,

• Су арналары мен арықтарды жөндеу,

• Көшелерді абаттандыру,

• Ағаш отырғызу мен жасыл желекті көбейту,

• Халық арасында экологиялық ағартушылық жұмыстар жүргізу сынды бағыттар қамтылды.

Аталған шараларды іске асыруда жергілікті тұрғындар, мекеме қызметкерлері, мектеп ұжымы, ауыл жастары, ардагерлер кеңесі мүшелері бірлесе еңбек етті. Жұмыла көтерген жүк жеңіл. Бұл ретте әрбір іс нақты жоспарға негізделіп, бақылау жүйесімен қамтылды.

Тазалық – адам денсаулығының кепілі. Жартытөбе ауылдық округінде санитарлық тазалықтың жақсаруы ауыл тұрғындарының денсаулығына оң әсерін тигізіп отыр. Әсіресе жаз мезгілінде орын алатын жұқпалы ішек аурулары, шыбын-шіркей таралатын індеттер, лас судан келетін қауіптер айтарлықтай азайған.

Дәрігерлердің айтуынша, 2024 жылмен салыстырғанда 2025 жылдың алғашқы жартыжылдығында санитарлық аурушаңдық 12%-ға төмендеген. Бұл – ауылдағы санитарлық мәдениеттің артуының айқын көрінісі.

СЕНБІЛІКТЕР – ЖАЛПЫХАЛЫҚТЫҚ ҚОЗҒАЛЫСҚА АЙНАЛДЫ

«Таза Қазақстан» акциясы аясында округ аумағында бірнеше мәрте жалпыхалықтық сенбіліктер өткізілді. Сенбілікке ауыл тұрғындарының барлығы дерлік атсалысты. Жұмысқа үлкендермен қатар жастар да белсенді қатысып, қоғамға деген жанашырлықтарын ісімен көрсетті.

Атқарылған негізгі жұмыстар:

• Ауыл маңынан 25 тоннадан астам тұрмыстық және құрылыс қалдықтары жиналды;

• 15 шақырымнан астам су арналары мен арықтар тазартылды;

• Ауыл көшелері мен қоғамдық орындар абаттандырылып, иесіз қалған жерлерге гүлдер мен ағаштар отырғызылды;

• Қоғамдық нысандар – мектеп, балабақша, мәдениет үйі, медициналық пункт маңайы ретке келтіріліп, сырлау және жөндеу жұмыстары жүргізілді.

Сенбілік барысында «Таза көше – таза сана» қағидасын ұстанған тұрғындар өз үйлерінің маңайын ғана емес, ауылдың ортақ мүддесіне қызмет ететін аумақтарды да тазартуға атсалысты. Бұл бастама ауыл ішіндегі ынтымақ пен ауызбіршілікті нығайтты.

Ауыл шаруашылығы – Жартытөбе экономикасының басты саласы. Сондықтан экологиялық ахуалдың жақсаруы өнім сапасына тікелей әсер етеді. Қазіргі таңда ауыл диқандары табиғи органикалық тыңайтқыштарды көбірек қолданып, суды үнемдеу технологияларына бет бұрып келеді.

Ауыл әкімдігі бастамасымен жүзеге асырылған «Таза егін – таза өнім» жобасы аясында бірнеше шаруа қожалықтары өз жерлерінде гербицид пен химикаттарды қолдануды шектеп, биоөнім өндіруге көше бастады. Бұл – болашақ ұрпаққа экологиялық қауіпсіз азық-түлік қалдыру жолындағы маңызды қадам.

КӨГАЛДАНДЫРУ – ЖАСЫЛ БОЛАШАҚҚА ЖОЛ

Көгалдандыру – ауыл экологиясын жақсартудың негізгі жолдарының бірі. Жартытөбе ауылдық округі бұл бағытта да озық үлгі көрсетті.

• 3000-нан астам түрлі ағаш көшеттері отырғызылды (терек, қарағаш, арша, шырша);

• Мектеп, балабақша, әкімдік, мешіт және медициналық пункт маңына гүлдер мен бұталар егілді;

• Ауыл кіреберістеріне бой түзеген ағаштар елді мекенге көрік беріп қана қоймай, табиғи қорғаныш та болды;

• «Бір ағаш – бір тағдыр» акциясы аясында әр мектеп оқушысы өз ағашын отырғызып, оған қамқорлық көрсетуге жауапты болды;

• «Күтуші ұйым» жобасы аясында мекемелер белгілі аумақтарға тұрақты түрде күтім жасап отыр.

Бұл шаралар жас ұрпақтың бойына табиғатты аялау мәдениетін сіңіруге үлкен әсерін тигізді.

Экологиялық мәдениеттің қалыптасуында әйел-аналардың орны ерекше. Жартытөбе ауылындағы әйелдер кеңесі, балабақша тәрбиешілері мен аналар белсенді түрде ауыл тазалығы мен балалар тәрбиесіне қатысты акцияларға қатысып жүр.

«Таза аула – балаға таза тәрбие» атты жобаның шеңберінде әр ана өз ауласын гүлдендіріп, балаларына экологияны сақтау туралы үйретуді өмірлік әдетке айналдырған. Бұл әрекет ауылдың болашақ азаматтарына саналы түрде экологияны сүюге жол ашады.

ҚАЛДЫҚТАРДЫ БАСҚАРУ – ЭКОЛОГИЯЛЫҚ САУАТТЫЛЫҚ АЙНАСЫ

Қалдықтарды дұрыс басқару – ауыл тазалығының басты шарты. Бұл тұрғыда Жартытөбе ауылдық округінде:

• Арнайы қоқыс контейнерлері орнатылып, ауыл бойынша жүйелі қоқыс шығару кестесі бекітілді;

• Қалдықтарды сұрыптап жинау дағдысы енгізіліп, тұрмыстық және қайта өңделетін қалдықтар бөлек жиналды;

• Мектептерде қоқысты қайта қолдану тақырыбында арнайы сабақтар өткізілді;

• «Қайта қолдан – табиғатты қорға!» атты көрме ұйымдастырылып, оқушылар тұрмыстық қалдықтардан түрлі бұйымдар жасады;

• Аптаның бір күні – «Эко күн» деп белгіленіп, тазалыққа арналған арнайы іс-шаралар өтті.

Бұндай бастамалар ауыл халқының тұрмыста экологияны сақтау жауапкершілігін арттырды.

Жартытөбе ауылында құрылған «ЭКО-ДОС» еріктілер тобы қазіргі таңда 50-ге жуық белсенді жастан құралған. Олар аптасына бір мәрте арнайы маршрутпен ауыл ішін аралап, тазалықты тексеріп, ескертпелер береді. Сонымен қатар олар табиғатқа зиян келтіретін әрекеттер туралы бейнероликтер түсіріп, TikTok, Instagram секілді әлеуметтік желілерде кеңінен таратуда.

Бұл өз кезегінде ауыл жастарының экологиялық сауатын көтеріп қана қоймай, басқа елді мекендерге де үлгі болуда.

СУ РЕСУРСТАРЫН САҚТАУ – АУЫЛ ТІРШІЛІГІНІҢ НЕГІЗІ

Жартытөбе ауылдық округінің тіршілігі үшін су көздерінің маңызы зор. Осы орайда атқарылған жұмыстар:

• 10 шақырымға жуық канал мен арық тазартылып, бөгеттер мен тоспалар жаңартылды;

• Тоған маңына ағаш отырғызылып, көгалдандыру арқылы су эрозиясының алдын алу шаралары жүргізілді;

• Мал суаратын орындар абаттандырылып, қоршау және белгі тақтайшалары орнатылды;

• Суды үнемді пайдалану жөнінде ауыл тұрғындары арасында түсіндіру жұмыстары өткізілді.

Бұл әрекеттер ауылдың сумен қамтылу сапасын арттырып, экологиялық тепе-теңдікті сақтау үшін жасалған нақты қадамдар болды.

ЖАСТАР МЕН ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ТӘРБИЕ – БОЛАШАҚТЫҢ ІРГЕСІ

Жартытөбелік жастар – акцияның алдыңғы шебінде жүрген белсенді күш. Мектеп оқушылары, еріктілер мен жастар ұйымдары:

• Апта сайын тазалық рейдтерін ұйымдастырды;

• «Жасыл ел» жасағы ауыл көше-көшелерін ретке келтіруде ерекше еңбек етті;

• Экологиялық сурет, шығарма және эссе байқаулары өткізілді;

• «Менің көшем – менің жауапкершілігім», «Табиғат – аманат», «Эко-патруль» секілді жобалар арқылы қоршаған ортаға жанашыр көзқарас қалыптасты.

Жастардың табиғатты қорғау туралы ой-толғаулары мен шығармашылық жұмыстары ауыл өміріне серпін беріп, ұрпақтың санасына табиғатпен үйлесімді тіршілікті дарытуға жол ашты.

АҒАРТУ ЖҰМЫСТАРЫ ЖӘНЕ ҚОҒАМДЫҚ БАҚЫЛАУ

Ауыл әкімдігі тарапынан тұрғындар арасында үздіксіз түсіндіру, үгіт-насихат жұмыстары жүргізіліп келеді:

• Арнайы жиналыстарда экологиялық мәселелер күн тәртібіне қойылып, нақты ұсыныстар қаралды;

• Ауыл мешітінде имамдар арқылы табиғатты аялау туралы уағыздар айтылды;

• Әрбір көше бойында экологиялық ұрандар, ескерту тақтайшалары орнатылды;

• Ардагерлер кеңесі, әйелдер ұйымы, жастар комитеті бірігіп, насихат жұмысын күшейтті;

• «Экологиялық бақылау тобы» құрылып, тазалық пен тәртіпті үнемі назарда ұстауға мүмкіндік жасалды.

Экологиялық іс-шаралардың бір бөлігі жергілікті бюджет пен жеке кәсіпкерлердің қолдауымен жүзеге асуда. Ауыл кәсіпкерлері көгалдандыру үшін көшет сатып алуға, тазалық құралдарын алуға, волонтерлерді ынталандыруға демеушілік көрсетуде.

Мысалы, ауыл кәсіпкері Берік Әбілдаев 500 ағаш көшетін сатып алып, мектеп пен мәдениет үйінің маңына егуге демеуші болған. Ал шаруа қожалығы жетекшісі Гүлнұр Оразбаева сенбіліктер кезінде арнайы техника мен жұмысшылар бөліп, халыққа көмек көрсеткен.

БОЛАШАҚ ЖОСПАРЛАР – ҮЗДІК ҮЛГІЛЕРГЕ ҰМТЫЛЫС

Алдағы кезеңде округте төмендегідей жұмыстар қолға алынбақ:

• Қайта өңдеуге арналған қалдық жинау пункті ашу;

• Ауыл маңынан экотуризм бағытына лайық демалыс орнын ұйымдастыру;

• «Таза аула – үлгілі отбасы» байқауын өткізу;

• Әр көшеге жауапты отбасыларды бекіту арқылы «Үлгілі көше» жобасын іске асыру;

• Оқушылар арасында экологиялық жобалар байқауын ұйымдастыру.

Жартытөбе ауылдық округі – «Таза Қазақстан» акциясын табысты іске асырып жатқан өңірлердің бірі. Мұндағы әрбір іс, әрбір қадам – қоршаған ортаға деген сүйіспеншіліктің көрінісі. Бұл — уақытша науқан емес, өмір салтына айналған дәстүр.

Ауылдың тазалығы – тұрғындардың мәдениеттілігінің айғағы. Табиғатты аялау – бүгінгі ұрпақтың келешек алдындағы парызы. Жартытөбеліктер осыны терең түсініп, туған өлкенің гүлденуі үшін аянбай еңбек етуде. Олардың осы ісі бүкіл елге үлгі болары анық.