ҚАЗАҚСТАНДА МЕДИЦИНА ҚЫЗМЕТКЕРЛЕРІН ҚОРҒАЙТЫН ЗАҢ КҮШЕЙТІЛЕДІ: ШАБУЫЛ ЖАСАҒАНДАР 15 ЖЫЛҒА ДЕЙІН СОТТАЛУЫ МҮМКІН

Соңғы жылдары дәрігерлерге қарсы жасалған шабуылдар мен күш көрсету деректері қоғамда үлкен алаңдаушылық туғызып отыр. Осыған байланысты Қазақстан Үкіметі заңнамалық деңгейде нақты шаралар қабылдауға кірісті. 2025 жылғы күзде Парламент қарауына енгізілетін заң жобасы бойынша дәрігерлерге қатысты зорлық-зомбылық үшін қылмыстық жауапкершілік айтарлықтай күшейтіледі. Бұл бастаманың негізінде Президент Қасым-Жомарт Тоқаевтың дәрігерлердің мәртебесін көтеруге, қауіпсіз еңбек жағдайын қамтамасыз етуге бағытталған саясаты жатыр.

Қоғамдық резонанс тудырған шабуылдар және деректер

2025 жылдың алғашқы жартысында елімізде 50-ден астам медицина қызметкеріне шабуыл жасалған. Бұл – тек ресми тіркелген оқиғалар. Әсіресе, жедел жәрдем қызметкерлеріне, қабылдау бөлімінің дәрігерлеріне және провизорлық стационарлардағы медқызметкерлерге қатысты қауіп артып отыр. Шабуылдардың көбі түнгі уақытта, науқас не туыстарының алкоголь немесе есірткілік мас күйінде болуынан болған. Бұл жағдайлар дәрігерлердің қауіпсіздігіне ғана емес, медициналық көмектің сапасына да кері әсер етуде.

Заң жобасының негізгі мазмұны мен жаңа жаза түрлері

Ұсынылып отырған заң жобасы бойынша:

– Егер бір азамат бір дәрігерге күш қолданса, ол 2 жылдан 7 жылға дейін бас бостандығынан айырылуы мүмкін;

– Егер бұл шабуыл төтенше жағдай кезінде болса – 10 жылға дейін;

– Егер шабуыл ұйымдасқан түрде немесе бірнеше дәрігерге бір мезетте жасалса – 15 жылға дейін жаза көзделіп отыр.

Бұл нормалар Қылмыстық кодекстің жеке тармағына енгізілмек. Бұған дейін мұндай шабуылдар «ұсақ бұзақылық» немесе «денсаулыққа жеңіл зиян келтіру» бабы бойынша қаралып келген еді.

Президенттің ұстанымы және мемлекеттік қолдау

Президент Қасым-Жомарт Тоқаев 2025 жылғы халыққа жолдауында да медицина қызметкерлерінің еңбегі елеулі екенін айтып, оларды қорғайтын құқықтық тетіктерді нығайту қажеттігін ерекше атап өткен. Бұл бастама – соның нақты жалғасы. Мемлекет басшысы медициналық көмектің сапасын арттыру тек жаңа ауруханалар мен технологиялармен ғана емес, дәрігердің моральдық-психологиялық қауіпсіздігімен де тығыз байланысты екенін бірнеше мәрте айтқан болатын.

Салалық ұйымдар мен қоғамның қолдауы

Қазақстандық медициналық қауымдастық пен тәуелсіз құқық қорғаушылар бұл заң жобасын қолдап отыр. Олар медицина қызметкерлеріне шабуыл жасағандарға жазаның күшеюі қоғамға нақты сигнал береді деп есептейді. Сонымен қатар, денсаулық сақтау министрлігі тарапынан ауруханаларда күзет қызметін күшейту, бейнебақылау жүйелерін орнату жұмыстары да жүріп жатыр. Қауіпсіздік шаралары тек құқықтық тұрғыда емес, нақты іс жүзінде де қолға алынуда.

Медицина саласының кадрлық тапшылығына әсері

Дәрігерлерге жасалған қысым – саладағы кадрлық тапшылықтың да бір себебі. Кейбір мамандар қауіпсіздікке алаңдап, мемлекеттік клиникалардан жекеге кетіп жатыр немесе мүлде мамандық ауыстыруда. Осы заң күшіне енсе, бұл үрдіске тосқауыл қойылады деген үміт басым. Мемлекет тарапынан қорғалғанын сезінген маман өз кәсібіне адал әрі сенімді қызмет етуге ынталы болады.

Халықтың медициналық мәдениеті мен жауапкершілігі

Мәселе тек заңда емес, азаматтардың өзара сыйластығы мен медициналық мәдениет деңгейінде де жатыр. Қазіргі қоғамда кезек күтпеу, қызмет сапасына көңілі толмаса бірден агрессия таныту секілді жайттар жиі кездеседі. Сондықтан ақпараттық-түсіндіру жұмыстары да қатар жүруі тиіс. Адам өміріне араша түсіп жүрген дәрігерлерге құрметпен қарау – әрбір азаматтың парызы болуы керек.

Медицина қызметкерлерін қорғайтын заңның күшеюі – кешіктірілмей қолға алынуы тиіс маңызды қадам. Дәрігерлерге қарсы агрессия – тек қылмыстық әрекет қана емес, бүкіл қоғамның рухани дертіне айналмауы үшін осындай нақты шаралар қажет. Президенттің қолдауы мен қоғамның сергектігі бұл реформаның нәтижелі болуына негіз болады.