ТҮРКІСТАН ІРІ ЛОГИСТИКАЛЫҚ ОРТАЛЫҚҚА АЙНАЛАДЫ

Түркістан қаласына Қазақстанның ғана емес, бүкіл Орталық Азия өңірінің тарихи, мәдени, рухани және туристік өмірінде маңызды рөл берілген. Бұрын тек теңіз арқылы жүзеге асырылған сауда байланыстары бүгінде теміржол байланысының мүмкіндіктеріне көбірек сүйенеді. Жалпы Қазақстан мен Түркістан қаласы Шығыс пен Батыс арасындағы сауда жолдарында сәтті орналасқан. Қазақстанның Еуразиялық экономикалық одақ (ЕАЭО) шеңберіндегі Ресеймен, Қырғызстанмен, Беларусьпен және Армениямен экономикалық интеграциясы мен ынтымақтастығы да жаңа Жібек жолының мүмкіндіктерін кеңейтуде.

Өздеріңіз білетіндей, Қазақстан Республикасы Президентінің 2018 жылғы 19 маусымдағы Жарлығымен Оңтүстік Қазақстан облысының әкімшілік орталығы Шымкент қаласынан Түркістан қаласына көшірілді, ал Оңтүстік Қазақстан облысы Түркістан облысы болып өзгертілді, бұл Түркістан қаласының бас жоспарының тұжырымдамасын әзірлеу үшін негіз болды. Тұжырымдамада әлеуметтік-экономикалық әлеуетті, экологиялық қаңқаның құрылымын, ұзақ мерзімді кезеңге арналған инженерлік-көлік инфрақұрылымын дамытуды қамтитын қаланың дамуын кешенді жоспарлауға талдау жүргізілді. Бұрынғыдай, бүгінгі таңда қаланың негізгі жоспарлау қаңқасы негізгі автокөлік магистральдары, қала аумағы арқылы өтетін теміржол жолдары және жасанды су құрылысы — Арыс-Түркістан каналы болып табылады.Түркістан қаласы тиісті өңірдегі ірі сауда-логистикалық орталықтардың бірі болып табылады. Республиканың 5 өңірінде (Қызылорда, Ақтөбе, Атырау, Маңғыстау, Батыс Қазақстан) тауарларға сұранысты қамтамасыз ететін тарату орталығы. Сауданың дамуына қалада халықаралық маңызы бар темір жол мен «Батыс Еуропа-Батыс Қытай» автомобиль жолының орналасуы да ықпал етеді. Орталықтың құрылыс жұмыстарына бастапқыда 237,0 млн. теңге бөлініп, инфрақұрылым жүргізілді. Салаға жауаптылар болашақта – логистикалық орталықтың аумағын ұлғайту арқылы-қала экономикасын дамытуға және сыртқы сауда айналымын ұлғайтуға, нарықтағы бәсекелестікке және бағаның төмендеуіне ықпал етуге шақырылды.Ішкі және сыртқы нарықтың қажеттіліктерін қанағаттандыра алатын орнықты даму және барынша теңдестірілген кешен құру үшін облыс орталығы ретіндегі қала тұжырымдамасының жобасында экономиканы дамытудың бірнеше басым бағыттары көзделген, олардың бірі — сауда-логистикалық орталықты, Жаңа Жібек жолының ірі көлік торабын құру, яғни есептік мерзімге дейін қалада Қазақстан аумағы бойынша да, одан тыс жерлерде де жүктерді сақтауды, тасымалдауды, қайта бөлуді қамтамасыз ететін ірі мультимодальды көлік-логистикалық орталықты қалыптастыру үшін мүмкіндіктер ашылады. Бұл бағытты қала экономикасының орнықты дамуына енгізу қолданыстағы кәсіпорындар мен өткізу нарықтарын кеңейтуге және құруға, салалардың кірістілігін арттыруға, жұмыссыздық деңгейін қысқартуға, сол арқылы халықтың әл-ауқатын арттыруға және өмір сүру жағдайларын жақсартуға ықпал ететін болады.Сондай-ақ, тұжырымдамамен қаланың оңтүстік бөлігінде Шымкент-Қызылорда теміржол желісінің бойында орналасқан жаңа теміржол вокзалының құрылысы ұсынылды. Ұсынылған нұсқа айналма және диагональды магистральдар арқылы қаланың негізгі қала құрылысы тораптарымен оңтайлы көлік байланысын қамтамасыз етеді. Сонымен қатар, қиғаш магистральдің ортасында Шымкент қаласының кіреберісіндегі қаланың негізгі көлік артерияларының қиылысында жаңа автовокзалды орналастыру көзделген. Бұл жоспарлар қазірдің өзінде жүзеге асырылды: халықаралық автовокзал тапсырылды және рейстерді орындайды, жаңа теміржол вокзалы үшін учаске бөлінген. Жалпы, Түркістан қаласының шекарасында «Батыс Еуропа — Батыс Қытай» көлік дәлізінде логистикалық орталық салу 2014 жылы қарастырылды. Мәселен, Түркістан қаласы әкімінің қаулысымен жеті жыл бұрын, яғни 30.05.2014 жылы 20 гектар жер бөлініп, мемлекеттік акт алынды. Көлік-логистикалық орталықтың инфрақұрылымын құру үшін техникалық-экономикалық негіздеме және жобалау-сметалық құжаттама әзірленіп, 2016 жылғы ақпанда мемлекеттік сараптаманың қорытындысы алынды. Қаржыландыру кезеңінде логистикалық орталықта орналасқан әрбір кәсіпкерлік объектіге газ жүйесін тарту қажет болғандықтан және ҚР Үкіметінің 2010 жылғы 10 маусымдағы қаулысымен енгізілген өзгерістерге сәйкес инфрақұрылымнан жол құрылысы алынып тасталды, ЖСҚ-ға өзгерістер енгізілді және мемлекеттік сараптамаға қайта берілді. Логистикалық орталықтың нақтыланған жобалау-сметалық құны құрылымнан жол құрылысын алып тастаумен, кейіннен логистикалық орталықта орналастырылған әрбір кәсіпкерлік объектіге газ жүйесін тартумен 243,9 млн теңге мөлшерінде айқындалды. Сауда логистикасына бөлінген 20 гектар жерде басында 10 жоба орналасып, 67 жаңа жұмыс орны құрылды. Бұл экспедитор, тасымалдаушы, теміржол операторлары, брокер, сервистік кешендердің мамандары. Сауда-логистикалық орталықта келесі аймақтар салынды:1) терминалдық аймақ — тиеу-түсіру операцияларын орындау үшін. Жалпы ауданы 15% , көлік айырбасы-15%% ;2) қойма аймағы-қойма объектілері мен құрылғыларын орналастыру үшін жалпы алаңның 40% ;3) әкімшілік аймақ — әкімшілік ғимараттар кешені үшін. Әкімшілік аймақта жүк құжаттамасын ресімдеу, кедендік және ветеринариялық-санитариялық рұқсаттамаларды әзірлеу бойынша қызметтер көрсетіледі. Мемлекет басшысының «Қазақстанды жаңғырту: жаһандық бәсекеге қабілеттілік» Жолдауының басым бағыттарының бірі өнімді қайта өңдеу сапасын жақсарту, тауарларды сақтау, тасымалдау мен өткізудің тиімді жүйесін құру, логистикалық инфрақұрылымды дамыту, жүктердің, көлік дәліздерінің еркін транзитін құру, көлік инфрақұрылымын басқару, әкімшілік кедергілерге қызмет көрсету және оларды жою болып табылады. Осы мақсатта қалада сауда-логистикалық орталық құрылды, ол қазіргі уақытта Өңірлік үйлестіру кеңесінің ұсынысы бойынша логистикалық орталыққа құны 162 млн. Орталықта алғашқылардың бірі болып «ата-Аман»шаруа қожалығы құрылды. Бұдан басқа, Өңірлік үйлестіру кеңесі агропроект – «Кәусар Нұр» ЖШС (құны 118 млн теңге) құруды қабылдады, ол қазір де жүгеріні шетелге экспорттаумен айналысады. Жоба жылына 3000 тонна жүгері өндіруге және экспорттауға мүмкіндік береді. Алғаш рет логистикалық орталыққа енгізілетін жобалар үшін өзекті мәселе мемлекеттік актіні алу болды. Жер кадастрының базасында ауданы 20 га жер учаскесіне мемлекеттік акт ресімделгендіктен, логистикалық орталыққа шығарылған мемлекеттік актінің күшін жою қажеттілігі туралы мәселе туындады. Бүгін облыс орталығының КЛО дамуының жаңа жоспарларына байланысты мәселе таусылды. Түркістанда сауда-логистикалық орталық 2015 жылдың маусым айында ресми түрде ашылды. Содан кейін кешеннің ауданы 24 мың шаршы метрді құрады. Бірінші жылы орталық басшылығы Түркия, Қытай және Өзбекстаннан тікелей жеткізушілермен келісімшарттар жасасты.Сонымен қатар, делдалдарсыз өз өнімдерін бүкіл аймақтан өндірушілер жеткізді. Кәсіпкерлер өнімді тәулік бойы белсенді түрде сата бастады. Бұл аймақтың азық-түлік қауіпсіздігін қамтамасыз етуге және азық-түлік бағасын тұрақтандыруға мүмкіндік берді. Бүгінде кәсіпкерлер мұнда тағы бірнеше көліктік-логистикалық терминал салуға ниетті. Олар әсіресе оңтүстіктің дехкане КЛО-ның ашылуына қуанды.Кәсіпкерлер өнімді тәулік бойы сата бастады, тіпті түнде де елдің басқа аймақтарынан келген кәсіпкерлер сатып алулар жасайды.Батыс-Еуропа-Батыс Қытай тас жолының бойында бөлінген 20 гектар жерде теміржол және автомобиль жолдары терминалдар сала бастады. Жобаны тұтастай іске асыру 5 мыңға жуық жаңа жұмыс орнын құруға мүмкіндік береді.Түркістан қаласын дамытудың 1 кезеңі аяқталғаннан кейін негізгі әлеуметтік инфрақұрылым салынды. 123 нысан салынып, оның ішінде жаңа халықаралық әуежай, әкімшілік-іскерлік және мәдени-рухани орталықтар, Б.Саттарханов даңғылы қайта жаңартылды, арнайы экономикалық және индустриялық аймақтар құрылды. Түркістан қаласы толығымен газдандырылды, 13 мың гектарға жасыл белдеу құрылды. Түркістан қаласын дамытудың II кезеңін іске асыру ұсынылды және қолдау көрсетілді.   Түркістан қаласын дамытудың II кезеңі аясында 109 жоба іске асырылды. Осы мақсаттарға 1,3 трлн теңге инвестиция бағытталды. 10 мың бас ІҚМ бордақылау кешені, 1 200 басқа арналған тауарлық-сүт фермасы салынды. Әкімшілік-іскерлік орталықта 57 жоба іске асырылып, жаңа теннис орталығы, Мұз сарайы, есу каналы, демалыс аймақтары салынып, қажетті инфрақұрылым тартылды. Бекзат даңғылының аумағында. Саттарханов спорт кешенінің, Яссы желілік паркінің, ірі сауда орталықтарының, ауданы 182 гектар Ботаникалық бақтың, «Парк Лайн» коттедж кешенінің жобалары іске асырылды. Мәдени-рухани орталықта тарихи нысандар қалпына келтірілді. Кешенді жоспарды іске асыру нәтижесінде 2025 жылы облыстың жалпы өңірлік өнімінің көлемі 3,6 трлн. деңгейге жетіп, 40 мың жаңа жұмыс орны құрылады, халықтың әл-ауқаты жақсарады.