АУЫЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДА ЖАҢАШЫЛ ЖОБАЛАР – ТҮРКІСТАН ӨҢІРІНІҢ АГРАРЛЫҚ САЛАДАҒЫ ТЕХНОЛОГИЯЛЫҚ БҰРЫЛЫСЫ
Ауыл шаруашылығы – ел экономикасының күретамыры ғана емес, азық-түлік қауіпсіздігінің, жұмыс орындарының, өңірлік дамудың және экспорттық әлеуеттің негізгі көзі.
Қазақстанда, әсіресе Түркістан облысында бұл саланы жаңа деңгейге шығару үшін соңғы жылдары көптеген инновациялық, технологиялық және кооперациялық жобалар қолға алынды. Жаңашылдықты басты ұстаным еткен бұл бастамалар ауылдағы тіршілікті қайта жандандырып, агроөнеркәсіптік кешеннің өнімділігін арттыруға ықпал етіп отыр.
СУ ҮНЕМДЕУ ТЕХНОЛОГИЯЛАРЫ – БОЛАШАҚТЫҢ БАСТАМАСЫ
Климаттың өзгеруі мен су ресурстарының тапшылығы ауыл шаруашылығында тиімділікті арттыру үшін жаңа тәсілдерді қажет етуде. Түркістан облысында осы бағытта заманауи тамшылатып суару, жаңбырлатып суару және топырақтың ылғалдылығын автоматты реттейтін смарт жүйелер енгізілуде. Мысалы, Мақтаарал мен Жетісай аудандарындағы диқандар алқаптарға цифрлық бақылау жүйелерін орнатып, суды 50%-ға дейін үнемдеуге қол жеткізді.
Аймақтағы “Ақылды ферма” жобалары да назар аударуға тұрарлық. Бұл жүйелер ауа райын, топырақтың жағдайын, өсімдіктердің өсу сатысын автоматты түрде бақылап, агротехникалық шараларды дер кезінде жүргізуге мүмкіндік береді. Мұндай тәсілдер шығынды азайтып қана қоймай, өнім көлемі мен сапасын арттырады.
ЦИФРЛЫ АГРОТЕХНОЛОГИЯЛАР МЕН ДРОН ҚОЛДАНУ ТӘЖІРИБЕСІ
Жаңашыл жобалардың ішінде дрондарды қолдану – ерекше серпінді бағыт. Түркістан облысында ауыл шаруашылығы алқаптарына тыңайтқыш шашу, зиянкестермен күресу және өнім көлемін болжау мақсатында агродрондар кеңінен қолданылып жатыр. Бұл технология адам еңбегін жеңілдетіп, өңдеу аумағын ұлғайтады және шығынды азайтады.
Сондай-ақ Түркістандағы бірқатар агрофермаларда AI-талдау жүйелері енгізілген. Бұл жүйелер өсімдіктің жағдайын камера арқылы бақылап, ауру немесе құрғақшылық белгілерін ерте кезеңде анықтай алады. Мұндай тәсіл аурудың таралуын болдырмай, егістікті сақтап қалуға мүмкіндік береді.
КООПЕРАЦИЯ МЕН АГРОИНДУСТРИЯЛЫҚ АЙМАҚТАРДЫ ДАМЫТУ
Ауыл шаруашылығындағы жаңашыл жобалар тек технологиямен шектелмейді. Түркістан облысында ауыл шаруашылық кооперативтері белсенді дамып келеді. Бұл – ұсақ шаруалардың басын біріктіріп, біртұтас өндіріс пен өңдеу жүйесіне көшуге мүмкіндік береді. Қазіргі таңда өңірде 300-ден астам кооператив жұмыс істейді, олардың көбі ет, сүт, бақша өнімдерін өндіру мен өткізумен айналысады.
Мысалы, Сауран ауданында ашылған агроиндустриялық аймақ жергілікті шаруаларға заманауи логистика, сақтау, буып-түю және экспорттау қызметтерін ұсынады. Мұндай аймақтар өнімді өткізуге, сапасын арттыруға және бағасын тұрақтандыруға тікелей әсер етеді.
МАЛ ШАРУАШЫЛЫҒЫНДА ИННОВАЦИЯЛАР
Жаңашыл жобалар мал шаруашылығы саласына да белсенді енгізілуде. Түркістан облысында ірі қара малды автоматты түрде бағып-күтетін роботты сүт фермалары мен ақылды бордақылау кешендері құрылып жатыр. Бұл кешендерде жем-шөпті өлшеп беру, салмақты күнделікті қадағалау, ветеринарлық тексеріс жүргізу цифрлық жүйе арқылы жүзеге асады.
Мысалы, Төлеби ауданындағы фермерлік шаруашылықтар RFID-белгілер арқылы әрбір ірі қара малдың денсаулығын, салмағын және сүт өнімділігін күнделікті тіркейді. Бұл – мал шаруашылығындағы өнім сапасын бақылау мен аурулардың алдын алуда тиімді әдіс.
ӨНІМДІ ӨҢДЕУ ЖӘНЕ ЭКСПОРТҚА ШЫҒАРУ ЖОБАЛАРЫ
Түркістан облысында ауыл шаруашылығы өнімін тек өсіру ғана емес, оны өңдеп, қосымша құн қалыптастыру бағытына да үлкен назар аударылып отыр. Жаңадан іске қосылған ет, сүт, көкөніс өңдеу зауыттары ішкі нарықтан бөлек, Өзбекстан, Қырғызстан, Қытай және Таяу Шығыс елдеріне өнім жөнелте бастады.
Сонымен қатар Түркістан қаласында қой етін өңдейтін және экспортқа дайындайтын логистикалық орталық құрылды. Бұл жоба облыстың ет шаруашылығы мен шетелге экспорттау әлеуетін арттыруға ықпал етуде.
АГРОБІЛІМ ЖӘНЕ ЖАС ФЕРМЕРЛЕР БАСТАМАСЫ
Жаңашыл жобалардың табысты болуы – кадрлық дайындық пен жастардың қатысуына тікелей байланысты. Осы мақсатта Түркістанда ауыл шаруашылығына арналған инновациялық оқу бағдарламалары енгізілуде. Түркістан жоғары аграрлық колледжі мен ХҚТУ жанынан ашылған агротехникалық орталықтар ауыл жастарын жаңа технологиямен жұмыс істеуге үйретіп, стартап жобаларға қолдау көрсетіп отыр.
«Жас фермер» жобасы аясында 300-ден астам жас өз кәсібін ашып, жылыжай, құс фермасы, ара шаруашылығы және көкөніс өсірумен айналысуда. Бұл жобалар ауыл жастарының елде қалуына, кәсіпкерлікке тартылуына және агробизнестің жаңаруына серпін беріп отыр.
Ауыл шаруашылығында жаңашыл жобаларды енгізу – Түркістан облысының аграрлық дамуындағы сапалы бұрылыс. Бұл бағыттағы бастамалар егін және мал шаруашылығынан бастап, өнімді өңдеуге, экспорттауға, білім беруге дейінгі бүкіл тізбекті қамтиды. Су үнемдеу, цифрландыру, кооперация, экспортқа бейімделу – бұлар ауыл өмірін жандандырып, аймақ экономикасын әртараптандыруға жол ашып отыр.
Мемлекет пен жергілікті биліктің, бизнес пен ғылымның үйлесімді жұмысы арқылы Түркістан облысы ауыл шаруашылығында жаңашылдық пен тұрақты даму моделін қалыптастыруда. Бұл – тек бір өңірдің жетістігі емес, бүкіл ел үшін үлгі боларлық тәжірибе.
