СЫЗҒАН АУЫЛДЫҚ ОКРУГІНДЕГІ «ТАЗА ҚАЗАҚСТАН» АКЦИЯСЫ: ТАЗАЛЫҚ – ТҰРМЫС САПАСЫНЫҢ КӨРСЕТКІШІ

Бұл жоба азаматтардың экологиялық мәдениетін көтеріп, қоршаған ортаны қорғауға бағытталған нақты шараларды жүйелі түрде жүзеге асыруды көздейді. Аталған акция еліміздің барлық өңірлерінде, оның ішінде Түркістан облысы, Созақ ауданына қарасты Сызған ауылдық округінде де қарқынды түрде жүргізілуде.

Сызған – киелі Созақтың тарихымен астасқан, табиғаты шұрайлы, халқы ынтымақты ауылдық округтердің бірі. Мұнда ауыл өмірінің тынысы мен тұрғындардың табиғатқа деген құрметі ерекше сезіледі. Ел болашағы үшін маңызды саналатын «Таза Қазақстан» акциясы Сызған жұртшылығы үшін үлкен серпіліс тудырып, қоршаған ортаны жақсартуға бағытталған кешенді жұмыстардың басталуына түрткі болды.

ЖОСПАРЛЫ ЖҰМЫСТАР – ТИІМДІ ҰЙЫМДАСТЫРУДЫҢ НӘТИЖЕСІ

Акция аясында ауылдық округ әкімдігі арнайы жұмыс тобын құрып, нақты іс-шаралар жоспарын жасады. Бұл құжатта елді мекендерді санитарлық тазалау, табиғи нысандарды қалпына келтіру, экологиялық ағарту мен халықты жұмылдыру секілді басты бағыттар қамтылды. Ауыл аумағында орналасқан барлық мекемелер мен ұйымдар, мектептер мен қоғамдық кеңестер аталған жоспарды іске асыруға белсенді кірісті.

Қабылданған шаралар келесі бағыттар бойынша іске асты:

• Ауылішілік және маңайдағы аумақтарды күл-қоқыстан тазарту;

• Су арналары мен арық жүйелерін ретке келтіру;

• Жасыл белдеулерді қалыптастыру;

• Қалдықтарды басқару мен сұрыптау мәдениетін енгізу;

• Тұрғындарға экологиялық білім беру.

Сызған ауылындағы №16 жалпы орта мектебі экологиялық тәрбие беру бойынша тың бастамаларға ұйытқы болып келеді. Мектеп ұжымы оқушылармен бірге «Экология апталығын» ұйымдастырып, тақырыптық көрмелер, эссе байқаулары мен сенбіліктер өткізді. «Бір оқушы – бір ағаш» акциясы барысында мектеп ауласына 200-ден аса жасыл желек отырғызылды.

Мәдени шаралармен байланыс

Тазалық айы аясында ауылдық мәдениет үйінде «Таза табиғат – таза өнер» атты концерттік шара өтті. Онда ауыл жастары табиғатты қорғау тақырыбында көркемсөз оқып, музыкалық қойылымдар ұсынды. Сонымен бірге, «Жас суретші – жас эколог» атты сурет байқауы өтіп, үздік жұмыстар ауыл әкімдігіне көрме ретінде қойылды.

СЕНБІЛІКТЕР: ҰРПАҚ ТӘРБИЕСІНІҢ ҚҰРАЛЫ

Ауыл тазалығын сақтау – тек әкімдік пен мекемелердің ғана емес, барша тұрғынның ортақ міндеті. Осы орайда ауылда бірнеше мәрте ұйымдастырылған сенбіліктерге ауылдың жасы да, қарты да атсалысты. Әрбір сенбілік нақты жоспармен және нақты міндеттермен өтті.

Атқарылған жұмыстар:

• 30 тоннадан астам тұрмыстық қалдықтар арнайы полигонға шығарылды;

• 20 шақырым арық жүйесі қоқыстан тазартылып, су айналымы жақсарды;

• Жол жиегі, қоғамдық орындар, аялдамалар, мешіт және мектеп маңы тазаланды;

• Ауыл іргесіндегі тастанды аймақтар қайта қалыпқа келтіріліп, абаттандырылды.

Бұл жұмыстардың барлығы бірлік пен ынтымақтың нақты көрінісі болды. Ерекше атап өтерлігі, сенбілікке оқушылардан бастап ауыл ардагерлеріне дейін белсене қатысты. Бұл – өскелең ұрпаққа экологиялық жауапкершілікті ұлағаттау тәсілі.

«Ауылымыздағы зейнеткер Жақыпов Сейтхан атамыз әр апта сайын өз көше бойын өз еркімен тазалап, айналасына үлгі бола білді. Сонымен қатар, «Үлгілі аула – таза отбасы» номинациясымен марапатталған Төлегеновтер отбасы өз үйінің ауласын гүлдендіріп, балаларға арналған шағын ойын алаңын жасап берген болатын.»

Ауыл кәсіпкерлері мен шаруа қожалықтары да бұл бастамадан шет қалмады. «Бекназар» шаруа қожалығы өз қаражаты есебінен ауыл сыртындағы тастанды жерді қайта өңдеп, кішігірім баққа айналдырды. Сондай-ақ, жеке кәсіпкер А. Оспанов ауыл орталығына 5 орындық, 10 қоқыс жәшігін сыйға тартып, қоғамдық орындардың көркеюіне үлес қосты.

КӨГАЛДАНДЫРУ ЖӘНЕ АБАТТАНДЫРУ: ЖАСЫЛ ӨМІРГЕ ҚАДАМ

Ауылдың келбеті – ондағы жасыл желекпен де өлшенеді. Осы бағытта жүргізілген жұмыстардың нәтижесінде:

• Ауыл аумағында 5 000-нан астам жасыл желек отырғызылды;

• Қарағаш, арша, терек, үйеңкі, шырша сынды ағаш көшеттері таңдалып отырғызылды;

• Әлеуметтік нысандардың айналасы гүлзарлармен көркейтілді;

• Ауылдың кіреберісіне сәндік-белдеу жасалып, арнайы экосимволдық белгі орнатылды.

Көгалдандыру жұмыстары маусымдық науқанмен шектелмей, тұрақты түрде жүргізілуде. Ағаштарды суару және күтім көрсету жұмыстары ауыл жастары мен мекеме қызметкерлерінің кезекшілік жүйесімен жүзеге асуда.

ҚАЛДЫҚТАРМЕН ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУ – ТӘРТІП ПЕН ТӘРБИЕ НЕГІЗІ

Қоршаған ортаны қорғаудағы негізгі қадамдардың бірі – қалдықтарды дұрыс басқару. Осы бағытта Сызған ауылында келесі нәтижелерге қол жеткізілді:

• Ауылдың бірнеше нүктесіне арнайы қоқыс жәшіктері орнатылды;

• Қалдықтарды сұрыптап жинау ережелері түсіндіріліп, әр үйге жадынама таратылды;

• «Қалдықсыз үй – таза ауыл» атты арнайы акция өткізілді;

• Мектеп оқушылары арасында қалдықты қайта өңдеуге қатысты байқаулар ұйымдастырылды.

Бұл бастамалар тұрғындардың экологиялық сауатын арттырып қана қоймай, ауыл тазалығын сақтауға деген ішкі жауапкершілікті қалыптастырды.

СУ КӨЗДЕРІН САҚТАУ – ТАБИҒИ БАЙЛЫҚҚА ҚАМҚОРЛЫҚ

Ауыл үшін су көздері – тіршіліктің негізі. Осы бағыттағы жұмыстардың негізінде:

• Су арналары мен арықтар тазартылып, бітелген учаскелер ашылды;

• Табиғи өзен арналарының арнасын сақтау үшін бөгеттер мен арнайы өткелдер салынды;

• Су маңындағы өсімдіктер қалпына келтірілді, жайылым аумақтары реттелді;

• Су ішетін малдарға арналған арнайы су науалары мен қоршау жүйелері қойылды.

Су көздерін қорғау – ауыл шаруашылығын дамыту үшін де, табиғат тепе-теңдігін сақтау үшін де маңызды.

Таза ауыл – денсаулық кепілі

Ауыл тазалығы тек сыртқы сұлулық емес, ол тұрғындардың денсаулығы мен өмір сапасына тікелей әсер етеді. Мысалы, соңғы жылдары балалар арасында тыныс жолдары аурулары азайып, санитарлық жағдай жақсарғаны байқалады. Сауықтыру лагерьлеріне баратын оқушылар медициналық тексерістен өткенде бұрынғы жылдарға қарағанда таза көрсеткіштер анықталған.

ЖАСТАР – ЭКОЛОГИЯЛЫҚ ҚОЗҒАЛЫСТЫҢ КӨШБАСШЫСЫ

Ауыл жастарының белсенділігі кез келген бастаманың табысты болуына ықпал етеді. Сызған жастары бұл бағытта алда жүр:

• «Жасыл ел» жасағы құрамында 30-дан астам жас тіркеліп, нақты жұмыстарға қатысты;

• «ЭкоПатруль» қозғалысы құрылып, аптасына бір рет көшелер тексеріліп отырды;

• Әлеуметтік желіде #ТазаСызған хэштегімен ақпараттық акциялар жүргізілді.

Мектеп жасындағы балалар «таза қоршаған орта – өз қолыңда» ұранымен шығармашылық суреттер, макеттер, бейнежазбалар жасап, ауылда экологиялық атмосфера қалыптастыруға өз үлесін қосуда.

Ауыл әкімдігі мен мектеп ұжымы бірігіп, әлеуметтік желі арқылы экологиялық хабарламалар таратып отырды. «Таза ауыл – сенің таңдауың!» атты челлендж TikTok және Instagram платформаларында кеңінен тарап, жастардың қызығушылығын оятты. Бұл челленджге ауылдан бөлек, аудандағы басқа елді мекендер де қосылып, ауыл имиджін көтеруге себеп болды.

Эко-білім беру және ұрпақтар сабақтастығы

Жастар мен үлкен буын арасындағы байланыс – экологиялық тәрбиенің маңызды тұсы. Ауыл ақсақалдары мен аналар кеңесі мектеп оқушыларымен кездесу ұйымдастырып, «Біздің балалық шағымыздың табиғаты» атты естелік кеш өткізді. Бұл кездесулерде бұрынғы мен бүгінгі табиғат айырмашылығы, табиғатты қорғаудың мәні түсіндірілді.

ЭКОЛОГИЯЛЫҚ АҒАРТУ – ҚОҒАМ САНАСЫН ЖАҢАРТУ

Түсіндіру жұмыстары – сананы өзгертуге бағытталған ең маңызды қадам. Осыған байланысты:

• Діни уағыздарда табиғатты аялау туралы арнайы насихат айтылды;

• Мұғалімдер мен ауыл ақсақалдары тұрғындарға арнайы дәрістер өткізді;

• Үлгілі отбасылар мен үйлерге алғыс хаттар табысталып, олардың еңбегі еленді.

Ауыл әкімдігі, мектеп ұжымы, қоғамдық кеңес пен ардагерлер кеңесі бұл бағыттағы жұмыстарды үнемі бақылауда ұстап келеді.

БОЛАШАҚ ЖОСПАР – КЕЛЕШЕККЕ БАҒЫТ

Сызған ауылдық округі үшін «Таза Қазақстан» – бір реттік шара емес, тұрақты өмір салтына айналуы тиіс ұстаным. Осы мақсатта алдағы жоспарлар төмендегідей:

• Қайта өңдеуге жарамды қалдықтар жинайтын пункт ашу;

• Ауылда экотуризм бағытын дамыту;

• «Таза ауыл – үлгілі округ» байқауына қатысу;

• Әрбір мектеп түлектері аулаларына ағаш отырғызатын дәстүр енгізу.

Алдағы жылдарға арналған экологиялық даму тұжырымдамасы

Сызған ауылдық округінде 2025-2027 жылдарға арналған экологиялық даму жоспары жасалып жатыр. Бұл құжат ауыл тазалығы мен экологиясын сақтау бағытында тұрақты жұмыс істеуге негіз болады. Мақсат – ауылда 3 жылда толықтай цифрлық тұрмыстық қалдық картасын жасау, жасыл желектерді автоматты суару жүйесін орнату, және «Эко-Достық Аула» байқауын дәстүрлі жобаға айналдыру.

ТАЗА ОРТА – ЖАРҚЫН БОЛАШАҚ КЕПІЛІ

Сызған ауылдық округінде жүзеге асырылып жатқан «Таза Қазақстан» акциясы – табиғатты қорғауға, ұрпақ тәрбиесіне, ауылдың болашағына бағытталған ауқымды жұмыс. Бұл – тек тазалық шарасы емес, бұл – рухани, мәдени, әлеуметтік жаңғыру жолындағы нақты қадам.

Тазалық пен тәртіп – әрбір тұрғынның өмір салтына айналып, қоршаған ортаны сақтауға деген жауапкершілік жоғары деңгейге жеткенде ғана еліміз экологиялық тұрақты мемлекетке айналады. Сызғандықтардың бұл бағыттағы жұмысы – көпке үлгі боларлық.