ДОМБЫРА – РУХТЫҢ ҮНІ АТТЫ МЕРЕКЕЛІК ІС-ШАРА ӨТТІ

Қазақстанда соңғы жылдары дәстүрлі өнерге деген қоғамдық ықылас ерекше артты. Соның айғағы ретінде Ұлттық домбыра күні еліміздің әр түкпірінде тойланып келеді. Бұл мереке тек бір аспапты ұлықтау шарасы емес, халқымыздың тарихи жадына, мәдени өзегіне бет бұруының нышаны. Домбыра – қазақтың жан серігі, көнеден жеткен шежіре. Оны құрметтеу – өткенге тағзым, келешекке аманат. Осы орайда Түркістан қаласындағы «Фараб» әмбебап ғылыми кітапханасында өткен «Домбыра – рухтың үні» атты мәдени кеш – бұл мерекенің шынайы мағынасына дәлел болды. Шара барысында ұлттық музыка, сөз өнері, көркем шығармашылық пен қоғамдық пікір тоғысып, кешті рухани биікке көтерді.

ІС-ШАРАНЫҢ АЙҚЫН МАҚСАТЫ – ӨНЕРДІ НАСИХАТТАУ, ҰРПАҚҚА ЖОЛ КӨРСЕТУ

Кештің басты мақсаты – қазақтың бай музыкалық мұрасын жастарға жеткізу, олардың ұлттық өнерге деген сүйіспеншілігін арттыру және рухани тұрақтылықты нығайту. Заманауи қоғамда жаһандану үдерісі дәстүрлі өнерге қысым жасай бастаған шақта, осындай шаралар ұлттық болмысымызды сақтап қалудың бірден-бір жолы болып табылады. Домбыра – әу бастан тәрбие құралы болған. Ол арқылы ерлік, батырлық, махаббат, қайғы мен үміт тақырыптары жеткізіліп отырған. Шара ұйымдастырушылары – кітапхана ұжымы – дәл осы идеяны негізгі арқау етіп алған. Бұл – рухани тәрбие мен мәдени дамудың үйлесімді үлгісі.

ТАРИХИ МӘДЕНИЕТ ОРДАСЫ – «ФАРАБ» КІТАПХАНАСЫНЫҢ ҮЛКЕН ҚАДАМЫ

Түркістандағы «Фараб» әмбебап ғылыми кітапханасы соңғы жылдары тек кітап қоры мен оқырмандар саны бойынша ғана емес, ұйымдастырылатын рухани-мәдени іс-шараларымен де алдыңғы қатардан көрініп жүр. Бұл мекеме бүгінде тек кітапханалық қызметпен шектелмей, өнер, әдебиет, ғылым және қоғамдық сана тоғысқан рухани алаңға айналды. «Домбыра – рухтың үні» кеші – осы үрдістің жалғасы іспетті. Кітапхана ішіндегі арнайы безендірілген сахна, көрермендерге арналған кең зал, ұлттық нақыштағы атмосфера – барлығы да кештің салтанаты мен маңызын арттыра түсті. Бұл кітапхана Түркістан жұртшылығы үшін тек оқу орны емес, рухани тынығу мекеніне айналып келеді.

КҮЙ КӨКТЕМІН ШАШҚАН «АҚЖАЙЫҚ» ӨНЕРПАЗДАРЫНЫҢ ТАРТУЫ

Бағдарлама барысында «Ақжайық» музыка мектебінің шәкірттері ұлттық күйлерді нақышына келтіре орындап, көрермендерді тәнті етті. Кішкентай орындаушылардың шеберлігі мен жүрекпен жеткізген туындылары ұлттық мұраға деген құрметтің айғағы болды. Олардың орындауындағы «Сарыарқа», «Ерке сылқым», «Көңіл ашар» күйлері залда отырған әрбір жанның жүрегіне жетіп, тебірентті. Әсіресе кішкентай қыздың орындауындағы Құрманғазының «Балбырауын» күйі көпшілікті ерекше әсерге бөледі. Бұл – жас өнерпаздардың ғана емес, ұстаздарының да еңбегінің жемісі. Балаларға күй үйрету – тек нота жаттау емес, ұлттың рухын бойына сіңіру екенін осы көріністер дәлелдеді.

АЙТЫСКЕР АҚЫНДАР – СӨЗДІҢ КҮШІМЕН ӨНЕРДІ ҰЛЫҚТАДЫ

Кештің рухани әсерін еселей түскен келесі бөлім – айтыскер ақындардың арнауы болды. Қазақтың сөз өнерін домбырамен астастыра жеткізе білген ақындар сахна төрінде ұлттық болмыс пен дәстүрдің өзара байланысын тереңнен қозғады. Бірі ата-бабаның аманатын жырға қосса, екіншісі бүгінгі буынның бойындағы жауапкершілік туралы жырлады. Айтыс – домбырамен ғана шектелмейтін, терең ой мен өткір тілдің аламаны. Ақындардың әр сөзі көрерменнің көңілін босатып, рухани шабыт сыйлады. Жастар айтысты тыңдай отырып, тек өлеңмен емес, тарихпен, салт-дәстүрмен сусындағандай әсер алды.

ҚҰТТЫҚТАУ СӨЗІ – ҚОҒАМДЫҚ КӨЗҚАРАСТЫҢ КӨРІНІСІ

Іс-шара барысында Түркістан қаласы әкімдігінің Мәдениет, тілдерді дамыту, дене шынықтыру және спорт бөлімінің басшысы Қадырболат Мұсағалиев құттықтау сөз сөйлеп, ұлттық өнердің ел болашағы үшін маңызын атап өтті. Ол домбыраның тек музыкалық аспап қана емес, ұлттың рухани діңгегі, тәрбиелік мектебі екеніне ерекше тоқталды. Бұл күн – мемлекеттің дәстүр мен жаңашылдықты үйлестіру жолындағы нақты қадамы екенін де баса айтты. Оның сөзінен тек құрмет емес, нақты қолдаудың, жүйелі жұмыстың, ұрпақ тәрбиесіне бағытталған жауапкершіліктің лебі сезілді.

ҰЛЫ ДӘСТҮРДІҢ ЖАҢҒЫРУЫ – ӨНЕРДІҢ ӨРІСІН КЕҢЕЙТЕДІ

Қазақ қоғамында домбыра әрдайым басты орында болған. Ол жәй ғана аспап емес, бүтін бір мәдениеттің, таным мен философияның көрінісі. «Домбыра – рухтың үні» шарасы дәл осы терең тамырлы дәстүрді жаңғыртып, көпшіліктің жадын жаңартты. Бұл – өнердің ұрпақ сабақтастығындағы орнын айқындай түскен қадам. Аспапты ұлықтау – қазақты ұлықтаумен тең. Себебі, домбыраның шанағынан елдің шежіресі төгіледі. Іс-шара аясында бұл үн тағы да жаңғырып, сахнадан әр жүрекке жол тартты. Мәдени сана мен халықтық жады осы кеште қайта түлегендей болды.

ЖАС ӨНЕРПАЗДАРДЫҢ ЖЕТІСТІГІ – ҰСТАЗ ЕҢБЕГІНІҢ НӘТИЖЕСІ

Кешке қатысқан жас орындаушылардың шеберлігі кездейсоқ пайда болған жетістік емес. Бұл – ұзақ жылдық еңбектің, тәрбие мен шыдамның, шығармашылық ізденістің нәтижесі. Музыка мектебі ұстаздары – нағыз ұлттық өнердің жанашырлары. Олар тек күй үйретіп қана қоймай, балалардың бойындағы ұлттық болмысты қалыптастырады. Домбыраға деген сүйіспеншілікті сіңіріп, әр нотаның мағынасын түсіндіреді. Бұл – тәрбиенің ең озық үлгісі. Ұстаз бен шәкірт арасындағы рухани байланысты көрермен де айқын сезінді. Бұл – сабақтастықтың жарқын көрінісі.

МАРАПАТТАУ СӘТІ – ҚОЛДАУДЫҢ ЖӘНЕ МОТИВАЦИЯНЫҢ КӨРІНІСІ

Шара соңында белсенді өнерпаздарға арнайы марапаттар табысталды. Бұл сәт – олардың еңбегінің еленуі ғана емес, алдағы шығармашылық жолына серпін беретін үлкен рухани қолдау болды. Марапаттау – кез келген өнер иесі үшін маңызды кезең. Ол шабыттандырады, жетелейді. «Фараб» кітапханасы бұл қадамымен балалар мен жастарға деген шынайы қамқорлықты көрсетті. Сонымен қатар, жас таланттардың артында тұрған ата-аналар мен ұстаздарға да алғыс білдіру – кештің адамгершілік мәнін айшықтай түсті. Әділ марапат – шынайы құрметтің көрінісі.

ҰЛТТЫҚ МҰРА – БОЛАШАҚ ҰРПАҚҚА АМАНАТ

Кеш барысында айтылған негізгі ой – домбыра тек өткеннің емес, болашақтың да аманаты екені. Ол – ұрпақтан ұрпаққа берілетін рухани қазына. Осы кеште сахнаға шыққан әр өнерпаз сол аманатты арқалап тұрғандай әсер қалдырды. Жас орындаушылардың шынайылығы, айтыскерлердің өткір сөзі, көрерменнің ерекше ықыласы – бәрі де осы ұлттық мұраның маңызын дәлелдей түсті. Бұл шара – болашаққа сеніммен қарауға мүмкіндік беретін рухани көпір болды. Домбыра арқылы елдік санамыз бен мәдени діңгегіміз беки түсті.

КІТАПХАНАНЫҢ РУХАНИ АЯСЫ КЕҢЕЙІП КЕЛЕДІ

«Фараб» әмбебап ғылыми кітапханасы өз миссиясын заманға сай жаңа мазмұнмен толықтырып келеді. Бұрын кітаппен ғана шектелген кеңістік енді көркем өнердің, ұлттық дәстүрдің, қоғамдық ойдың ордасына айналып отыр. Әсіресе, осындай ұлттық мейрамдар аясында ұйымдастырылатын іс-шаралар – оның тек ақпараттық емес, тәрбиелік орда екенін дәлелдейді. Бұл кітапхана – Түркістан жұртшылығының рухани тыныс алу кеңістігіне айналған, жүректі қозғайтын тірі мекен. Оның атқарып отырған рөлі жылдан-жылға ұлғайып келеді.

ҚАТЫСУШЫЛАРДЫҢ ПІКІРІ – ШАРАНЫҢ ӘСЕРІН КҮШЕЙТТІ

Кеш соңында қатысушылар мен көрермендердің пікірлері де кештің шынайы маңызын көрсетіп берді. Көптеген ата-аналар балаларын домбыра үйірмесіне беріп жатқандарын мақтанышпен айтты. Жастар жағы ұлттық өнерге деген қызығушылығының артып келе жатқанын жеткізді. Ал аға буын бұл кештің тәрбиелік маңызы зор екенін ерекше атап өтті. Қатысушылардың көзіндегі шынайы қуаныш, жүрекке жеткен әсер – бұл шараның сәтті өткенін айқын көрсетті. Яғни, «Домбыра – рухтың үні» тек атаулы шара ғана емес, жұрт жүрегінен орын алған мәдени оқиғаға айналды.

ДОМБЫРА КҮНІ – ЕЛДІК РУХТЫҢ МЕРЕКЕСІ

Ұлттық домбыра күні – жай ғана мереке емес, ұлт ретінде өзімізді танудың, болмысымызды айқындаудың күні. Бұл күнде тек ән мен күй ғана емес, ұлттық намыс пен мәдени сана оянады. Домбыра – қазақ халқының жүрек үні. Оны қадірлеу – елге, тарихқа, рухқа құрмет білдіру. Түркістандағы «Домбыра – рухтың үні» кеші осы рухтың бүгінгі көрінісі болды. Жас ұрпаққа жол көрсеткен, өткен мен болашақты жалғаған, өнер мен руханиятты тоғыстырған осындай мерекелік кештер ел ішінде көп болғай.

РУХАНИ ҚҰНДЫЛЫҚТАРДЫҢ САҚШЫСЫ – ӨНЕР

Бүгінгі күннің шындығы – рухани құндылықтарсыз мемлекеттің де, қоғамның да келешегі тұманды. Осы тұрғыдан алғанда ұлттық өнерді, оның ішінде күй мен домбыраны насихаттау – аса маңызды. Ол жеке адамның рухын күшейтіп қана қоймай, тұтас ұлттың иммунитетін қалыптастырады. «Фараб» кітапханасының бастамасы осы жолда жасалған игі қадам болды. Бұл шара – тек өнер мерекесі емес, елдік сана мен қоғамдық жауапкершілікті оятатын маңызды іс. Осы рух сақталған ел – мәңгі жасайды.

ТҮРКІСТАННЫҢ МӘДЕНИ КЕЛБЕТІ ЖАҢҒЫРУ ҮСТІНДЕ

Қазіргі таңда Түркістан қаласы – рухани астана мәртебесіне толық сай келеді. Мұнда өткізілетін мәдени шаралар ұлттық өнерге деген құрмет пен жаңашылдықты тоғыстырып отыр. «Домбыра – рухтың үні» кеші де осының дәлелі. Ол қала халқының өнерге деген сұранысын өтеп, рухани қажеттілігін қамтамасыз етті. Келешекте осындай кештердің саны артып, Түркістан тек тарихи емес, мәдени прогресс орталығына айналуы тиіс. Бұл – руханият пен мәдениетке негізделген жаңғырудың белгісі.

БАЛАЛАР ӨНЕРІ – ҰЛТ КЕЛЕШЕГІНІҢ КӨРІНІСІ

Сахнада өнер көрсеткен жас өнерпаздардың талпынысы, бойларындағы сенім, сахнадағы өз-өзіне сенімділік – бұл елдің ертеңіне деген үмітті еселеген көрініс болды. Күй тартқан кішкентай қыздың ішкі тебіренісі, залдың тыныштығы – бәрі де ұлттық өнердің жаңа буынмен өмір сүріп жатқанының айғағы. Балалардың өнерге араласуы – отбасындағы тәрбиенің, мектеп пен қоғамдағы жүйелі жұмыстың жемісі. Бұл кеш – келешек ұрпақтың рухани қалыптасуына жол ашқан маңызды сәт болды.

КҮЙ – ҰЛТТЫҢ ТІЛІ, ХАЛЫҚТЫҢ ДІЛІ

Домбыра арқылы жеткізілген күй – көркем тіл, рухани байланыс, әрі үнсіз философия. Күймен сөйлейтін халық – өзінің ішкі жан дүниесін өнер арқылы бейнелей білген ерекше ел. Шарада орындалған күйлер – халықтың қуанышы мен мұңын, жеңісі мен армандарын жеткізді. Әр күйде тарих, тағдыр, сана, тәрбие жатыр. Сондықтан бұл кеш – күй арқылы қазақты танытқан, домбыра арқылы жүрек тербеген, өнер арқылы ұлтты биікке жетелеген нағыз рухани салтанатқа айналды.