ЖАРТЫТӨБЕ АУЫЛДЫҚ ОКРУГІНДЕ АҒАШ ЕГУ ШАРАСЫ ӨТТІ

Ауыл әкімдігі мен аудан басшысы Мұхит Тұрысбеков ұйымдастырған агроландшафтық мәдениетті дамыту шарасы аясында Қ. Кемелұлы атындағы мектептің жанында аудан басшысы, мектеп оқушылары, ауыл тұрғындары және мәслихат депутаты Ордабек Жәмиев бірлесіп 100 түп жеміс ағашын егуді қолға алды. Бұл шара оқушылардың бос уақытын тиімді өткізуімен қатар, экологиялық тәрбие мен әлеуметтік жауапкершілікті қалыптастыруға бағытталған маңызды қадам.

1. Игі бастаманың мәні мен оның нақтылығы

Шара бүгінгі таңда жиі айтылатын «табиғатқа қамқорлық көрсету» деген ұғымды іс жүзінде жүзеге асыруға бағытталған. Аудан әкімі Мұхит Тұрысбеков:

«Ағаш егу — бұл тек дәстүр емес, ұлттық мәдениеттің маңызды бір бөлігі. Бүгін отырғызған көшеттер ертең мектептің сәнін келтіреді, әрі балалардың саясына байланады. Ол ауыл халқын қуантатын жеміс береді»,

— деп атап өтті.

Осылайша, бұл шара педагогикалық тәжірибені оқушылардың іс‑әрекетімен байланыстырып, экологиялық білім мен жауапкершілікке негізделген нақты бастама болды.

Шараға ауыл тұрғындары, зейнеткерлер кеңесі, ата-аналар комитеті мен еріктілер тобы белсене қатысты. Әсіресе ардагер ұстаздар мен ауыл үлкендері ағаш отырғызу тәжірибесімен бөлісіп, жас буынға ақ батасын берді. Бұл шара ауылдастарды біріктіріп, ортақ мақсатқа жұмылдыруға себеп болды.

Жартытөбе ауылдық округінде ағаш отырғызу шарасы табиғаттың оянар шағына – көктемнің соңғы аптасына тұспа-тұс келді. Бұл мезгіл – топырақ ылғалдығының мол, ауа температурасының тұрақты болуымен ерекшеленеді. Мамыр айының аяғы көшет отырғызу үшін ең қолайлы уақыт болып табылады, себебі дәл осы кезеңде өсімдіктердің тамыр жаю процесі тиімді жүзеге асады.

2. Оқушылардың қатысуы: экологиялық тәрбие сезімі

Балалардың бұл шараға қатысуы — тек ағаш отырғызумен шектелмейді. Олар ағаш түбін әктеп, қоршау жасап, суарып, күтім көрсету ісіне белсене араласты. Оқушылардың айтуынша:

«Мен өз қолыммен отырғызған ағашты туған күніндей күтемін. Әр күні топырағын сумен суарып тұрамын»,

— дейді мектеп оқушысының бірі.

Осы сияқты іс‑әрекеттер балаларға теориядан гөрі тәжірибелік тұрғыдан үлгі көрсетуді қамтамасыз етеді. Бұл арқылы экологиялық мәдениетті қалыптастыруға бағытталған тәрбиенің маңызды әдісі іске асырылады.

3. Әлеуметтік-рухани мәні

Мұхит Тұрысбеков шара барысында ескері сөз етіп, қоғамдық жауапкершілік пен экологиялық сананы баса айтты:

«Тәрбие сөзбен емес, іспен беріледі. Ағаш отырғызу — болашақ ұрпаққа қалатын ізгі мұра. Балалар осы ағаштарға күтім жасап, мектеп ауласының көркін көтереді. Бұл — біздің әлеуметтік борышымыз»,

— деді аудан әкімі.

Айта кетейік, Ордабек Жәмиев те:

«Мұндай бастамалар мемлекет жүргізіп отырған экологиялық саясатқа толық сай келеді. Ол мектеп тәрбиесін қоғамдық іс‑әрекетпен біріктіреді»,

— деп қолдау көрсетті.

4. Тек ағаш егуде ғана емес: тәрбиелік мәні

100 түп жеміс ағашын отырғызу — ауылдың экологиясына әсер еткен ең бірден-бір іс болумен қатар, мектеп өміріне де жаңарту әкелді. Әр ағаш — балаларға табиғаттың құндылығын көрсететін, әлеуметтік жауапкершілік пен талапты қалыптастыратын символ. Бұл шара балаларға:

• Өсіру және күтіп-баптау жақтарын үйретеді;

• Экологиялық мәдениетті қалыптастырады;

• Қоғамдық ортада оң қабылдау қалыптастырады.

Акция аясында отырғызылған 100 түп жеміс ағашының ішінде алма, алмұрт, шие және өрік көшеттері бар. Бұл ағаш түрлері Жартытөбе ауылының топырағына бейім, әрі ауылдың климаттық жағдайына төзімді. Жеміс ағаштары келешекте балалар мен тұрғындарды экологиялық өніммен қамтамасыз етіп қана қоймай, мектеп ауласын көркейтуге де сеп болады.

Ағаштардың өсу процесін бақылау мақсатында мектеп әкімшілігі арнайы суару және күтім кестесін бекітті. Әр ағашқа жауапты оқушы тағайындалып, аптасына екі рет суару және ағаш түбін арамшөптен тазарту жұмыстары жүргізіледі. Сонымен қатар, мектеп биология пәнінің мұғалімі мен ауыл әкімінің эколог кеңесшісі аптасына бір рет мониторинг жүргізіп отырады.

5. Келешектегі жоспарлар

Аталған шарадан бастау алған жоба болашақта төмендегідей бағыттарға ұласады:

• Мектеп ауласын толық бақшаға айналдыра отырып, жеміс ағаштары мен гүлзарлар желісін кеңейту;

• Экоклубтар құрып, оқушыларға практикалық білім беру;

• Суару мен күтім технологияларын бірге жетілдіру;

• Экологиялық тақырыптарға шығармашылық кездесулер өткізу.

Осы жоспарлар арқылы мектеп пен округтің экологиялық мәдениеті дамытылады.

6. Әлеуметтік және қоғамдық әсері

Бұл шара мемлекеттік мекеме мен ауылдық әлеуеттің бірлесіп іске асырған нәтижелі жобасы:

• Мектеп — білім мен тәрбие мекені ғана емес, қоғамдық мәдени орталыққа айналуда;

• Жас ұрпақ — экологиялық мәдениетті меңгеріп, практикалық білім алады;

• Ауыл тұрғындары — ортақ еңбек арқылы қоғам бірлігін арттырып, табиғатқа қамқорлық жасайды.

Бұл бастама экологиялық білім беру жүйесіне тікелей ықпал етті. Мектепте экопәндер мен табиғатты зерттеу үйірмелері құрылып, оқушылар өздері отырғызған ағашқа жауапты болып бекітілді. Мұндай қадам оқушылардың экологиялық жауапкершілігін арттырып, табиғатқа деген сүйіспеншілігін қалыптастырады.

Қазақ халқы ежелден табиғатты аялауды өмір салтына айналдырған. «Атадан мал қалғанша, тал қалсын» деген аталы сөз осының дәлелі. Жартытөбедегі ағаш егу шарасы – ата-баба аманатын жаңғыртып, ауыл балаларына табиғатқа қамқор болу дәстүрін үйретудің нақты көрінісі.

7. Жергілікті мамандар пікірі

Аудан экология бөлімі мамандары:

«Әжетсіз ағаш түрлерін таңдап қою жиі кездеседі. Мұнда жеміс ағаштарын отырғызу — өте тиімді. Олар далаға жат емес және климатқа бейімделген»,

— деп айтады. Бұл шаралар қарқыны суару, күтім жұмыстарымен жалғасын табатын болады.

8. Аудан көлеміндегі экологиялық тренд

Жартытөбеде басталған бұл жұмыс — Созақ ауданындағы «Таза аула», «Таза мектеп», «Таза ауыл» жобаларының директ-өнімін көрсетеді. Бұлар:

• Ерекше бірлескен экожоба;

• Жас ұрпақтың әлеуметтік мәдениетін қалыптастыру тәсілі;

• Ауылдың көркем бейнесін қалыптастыру стратегиясы.

Ағаш отырғызу күні мерекелік сипатта өтті. Оқушылар «Менің экобақшам» атты сурет көрмесіне қатысып, табиғатты қорғау туралы өлеңдер оқыды. Кейбір оқушылар ағашқа өз аттарын беріп, арнау жазбаларын жапсырды. Бұл шығармашылық бастамалар балалардың эмоционалдық байланысын күшейтіп, олардың табиғатпен сырласуына жол ашты.

9. Болашақ үшін әлеуметтік инвестиция

Отырғызылған 100 жеміс ағашы — ағаштарға арналған уақыт қана емес, өсіп жатқан ұрпақ үшін білім мен жауапкершілік негізі. Бастама ауыл білім мекемелері арқылы инвестициялық тұрғыда әділ қабылданды.

1 ағаш = 1 жаһан → Осы принцип бүгінгі іс-шарада орындалды.

Жартытөбе ауылдық округіндегі ағаш егу акциясы — білім, қоғамдық тәрбие және табиғат қорғауға негізделген толыққанды жоба. Ол:

• балаларға – тәжірибелік тәрбие;

• мемлекетке – экологиялық саясат;

• әлемге – экологиялық жауапкершілік үлгісі.

Осы бастама алдағы уақытта ауыл мен мектептің дамуына үлкен серпін береді деп сенеміз. Экологиялық мәдениетті қалыптастыру — ұрпақтан-ұрпаққа берілетін мұра, бұл жолдағы ағаштардың саны мен сапасы болашаққа мүмкіндік ашатыны анық.