ӘЛЕУМЕТТІК-МӘДЕНИ СЕРВИС ЖӘНЕ ТУРИЗМДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТ-2

Біріншіден, оның технологиялық мазмұны жалпы менеджменттің барлық байлығы ашылады: жоғарыда айтылғандай, мәдениет саласында түрлі фирмалар жұмыс істейді. Екіншіден, басқалардың мәдениет саласымен ынтымақтастық мүмкіндіктерін түсіндіру, іскерлік белсенділік салаларын бұл қарастырудың болашағы маңызды. Менеджменттің негізгі ерекшелігі әлеуметтік-мәдени сала — бұл ақша осы салада олар негізінен қарапайым коммерция негізінде емес, ақша табады мүдделі іскер тұлғалардың қаражатын тарту негізі: демеушілік, патронаж, қайырымдылық.

Үшіншіден, басқарушылық талаптарға қойылатын талаптардың өсуі байқалады әлеуметтік-мәдени сала мамандары мен қызметкерлерінің салалары. Әлеуметтік-мәдени сала ішінде «Қозғалыс және салаларды дамыту локомотивтері» деп аталатындары бар» («Экономикалық өсу нүктелері») қызметтің басқа түрлерінің экономикалық дамуы. Мұндай «экономикалық өсу нүктелеріне» туризм жатады. Бұл салыстырмалы сервистік процестерді синтездейтін әлеуметтік-мәдени сервистің оқшауланған саласы жоғарыда қаралған индустрия және бір мезгілде олардың дамуы қозғаушы күші болып табылады. Әлеуметтік-мәдени сервистің жеке саласы ретінде туризмге қысқаша шолу жасаймыз. Туризм (франц. tourіsme, tour – серуендеу, жол жүру) – адамның бос уақытында негізінен айтқанда жұмыстық, не мәлім міндеттік мәжбүрлеумен емес, туысшылаумен емес, өз еркінше көңіл көтеру мен демалу үшін, тәуекел жасау үшін, көріп қызықтау үшін, яғни субъективті рухани қажеттілік бойынша басқа бір жерге ерікті саяхаттап, серуендеп баруы. Жақын жердегі қысқа мезетті орындалатыны — серуен делінсе, алыс жерге аттанған ұзақ мерзімдісі — саяхат делінеді.

Экономикалық тұрғыдан алғанда, туризм — бұл өндіріс саласы және түрлі ұйымдардың туристік қызметтер мен тауарларды өткізуі, туристік ресурстары бар. Туристік қызмет клиенттің (туристік қызметтерді сатып алушының) өзара қарым-қатынасын және турды (туристік өнімді) сатып алу және сату процесінде туристік ұйымның (туристік қызметтерді сатушының) қызметін жүзеге асырады.

Туризм — экономикалық категория, өйткені мемлекет жергілікті қызметтерді сатады, өз жұмыс орындарын жасайды азаматтар валюта әкелуден үлкен табыс алады. Көптеген елдерде туризм — экономикалық қызметтің негізгі түрі болып табылады.

Туризмнің салалық аспектісін қарастыра отырып, халық шаруашылығы салаларының қазіргі классификациясына сәйкес шаруашылық, туризм дербес сала ретінде бөлінбейді. Әлеуметтік-мәдени сервис пен туризмдегі менеджмент қызмет көрсету теориясы мен практикасы: экономика, әлеуметтік сала, технологиялар. Туризм денсаулық сақтау сияқты салалардың құрамына кіреді, дене шынықтыру, әлеуметтік қамсыздандыру. Осы айтылған маңызды халықтың денсаулығын нығайтудағы белсенді демалыстың рөлін, салауатты өмір салтын насихаттау.

Туризмнің дербес сала ретіндегі негізгі белгілері болып табылады:

• мамандандырылған материалдық-технологиялық база;
• ерекше табиғи-антропогендік ресурстар;
• қызмет көрсетудегі және қызмет көрсету технологияларындағы ерекшелік;
• қоғамдық маңызы жоғары, туризм әлеуметтік, саяси, экономикалық, этникалық және мәдени адамдар мен мемлекеттердің қарым-қатынасы.

Туризмнің әлеуметтік әсері рационализацияда көрінеді халықтың бос уақыты, рухани және физикалық халықтың қабілеттерін дамыту. Туризм оң әсер етеді экономиканың басқа салалары экономикалық дамуды ынталандырады жергілікті халықтың жұмыспен қамтылуын арттырады. Табиғатты пайдаланудың ең экологиялық таза түрлерінің бірі туризм болып табылады.

Осылайша, бүгінде туризм ең алдымен оның мәдениеті, елдегі бағыты, өңірлік дамудың қуатты факторы, өзінің ерекше географиялық орналасуымен, тарихи бай, мәдени мұрасы құрылған туристік маршруттар және тиімді және инновациялық туристік жобаларды перспективалық енгізу.

Туризмдегі инновациялар әлеуметтік — мәдени бағыттын дамытудағы жетістіктер  туристік  бизнесті  бүкіл  әлемде  шешуші  болып  табылады.

Болашақта мамандар туристік бизнесте пайда әкелетін өзгерістер жаңа заманауи технологияларды енгізген жағдайда ғана бағыттарын болжайды.

Қазіргі уақытта туризмнің рөлі артып келеді, өйткені ол, біріншіден, индустриалды пішінге ие, екіншіден, қызмет түрінде әрекет етеді, үшіншіден, жаңа жұмыс орындарын құрайды, төртіншіден жаңа аудандардың экономикалық дамуын, бесіншіден, жергілікті инфрақұрылымды дамыту мен өсудің жолсерігі болып табылады, алтыншыдан, жергілікті халықтың өмір сүру деңгейін, жергілікті инфрақұрылымды дамыту.

Жоғарыда айтылғандардан қорытынды жасауға болады, туризмді дамудың сапалы жаңа деңгейіне шығады. Тіпті алғашқы арнайы бөлімдер пайда болады – туристік тарихи тұрғыдан туристердің қауіпсіздігін қамтамсыз ету.

Қазіргі кезеңде заманауи технологияларды дамыту қажет. Ақпараттық технологиялар, ақпараттандыру және компьютерлендіру, мультимедиа, интернеттің мүмкіндіктерін игеру, қазірдің өзінде заманауи жарнама, басқа да бизнес-технологияларсыз өмір сүру мүмкін емес.

Қазіргі менеджменттің барлық ерекшеліктері ішкі үрдістердің әрекеті менеджменттің өзі оны мәдениет саласына айтарлықтай жақындатады және жалпы әлеуметтік-мәдени сала табиғи көрінісі болып табылады. Бұл біліктілікке және қазіргі заманғы кәсіби шеберлікке қойылатын жаңа талаптарды қояды. Технология ұйым білімінің дәстүрлі талаптарына, қаржылық бақылауына және маркетинг мәдениетіне гуманитарлық сипаттағы талаптарға қосылады.

Осылайша, заманауи менеджер, фирма қызметін, теориялық тұрғыдан ғана емес, сонымен қатар жалпы қолданбалы мәселелер бойынша мәдениеттанушылық, әлеуметтік психология, шет тілін білу, мәдени тұрғысынан ілгері жылжу, қазіргі заманмен таныс болу, оның ортасында болатын қоғамдардағы мәдени процестермен күресуге тура келеді.