ТУРИЗМ БРЕРНДІН ҚАЛЫПТАСТЫРУДЫҢ ТИІМДІ ТҰСТАРЫ

Бүкіләлемдік туристік қауымдастық (United Nations World Tourism Organization; UNWTO) брендтердің негізгі түрлерін ажыратып, оларды: тұтыну тауарларының бренді, қызметтер бренді, дестинациялар бренді, орындар (аумақтар) бренді деп бөлді және дестинациялар брендіне келесідей анықтама берді. Дестинациялардың мәдениет, тарих, тіл, мәдени мұраның және өмір тәртібінің тәжірибесінен құралғанын ескерсек, олар тауарлармен салыстырғанда өзгеріске икемсіз болып келеді.

Қазақстан далалары табиғат пен адамның ғасырлай бойғы тарихи байланысының көріністерін көрсетеді. Көшпенділердің саяси мәдениеті қазақстандық шенеуніктер үшін елдің бірегейлігін анықтаудағы басты бағыт болып келеді. Нео-көшпенділер тұрғысынан дәстүрлерді қайта жаңғыртудың бір көрінісі ретінде ауылды жерлерде қазақүйлер лагерлерін орнату жұмыстары жүргізілуде. Осы ретте, дәстүрлі көшпенділер мәдениеті мен келушілердің санын арттыруға бағытталған, мәдени-тарихи мұраларды қайта қалпына келтіру жұмыстарының арасындағы балансты сақтау да негізгі міндеттердің бірі болып табылады. Туризмді дамыту үшін қазақстандық көшпенділер мәдениетін жылжыту мен трансформациялау барлық мүдделі тараптардың қатысуымен және бірлесе жұмыс істеуімен іске асырылады. Десек те, саяхаттаушыларды қабылдайтын ауылды жерлердегі мәдени көріністер, келушілердің ойынан шығатынай, шынайы көшпенді мәдениетке сәйкес болуын жіті қадағалау керек. Дестинациядағы жалпы туризм саласының көрінісін, түрлі деңгейдегі шешім қабылдайтын басшылар мен тиімді талаптар негізінде қауымдастықтардың қатысуы арқылы анықтау қажет.

Дестинациялық брендтің міндеті – алдын-ала таңдалған нарыққа нақты брендтің тиісті, тиімді сипаттамаларын беру және орнықтыру болып табылады. Дестинациялық бренд ұзақ уақыт бойы тұрақты болуы керек. Егер оның құрылымының басқа элементтері брендтің идеясы мен маңыздылығын жеткізе алмаса, маршруттардың логотипін немесе жағымды айтылуын тек қана әзірлеу бағыттарды саралауда және таңдауда аз пайда әкеледі. Дестинациялық брендтер тиімді болуы үшін: сенімді, қол жетімді, алуан түрлі, күшті идеяларды жеткізетін, сауда серіктестерін ынталандыратын және тұтынушылар пікірін тудырушы болуы шарт.

Дестинациялық брендтер әлеуетті туристердің күтетін әсеріне, іс жүзіндегі саяхат тәжірибесіне сәйкес болуы үшін, өз құндылығын жағымды және бірізді түрде жеткізуі керек. Екіншіден, туристер межелі жерде не күтетіні жайлы хабарлап, көрсетіп, ой қалыптастырып дестинациялық брендтің басқа туристерге бағытталған брендинг процесіне қатысуы керек. Нәтижесінде, үйлесімді брендинг стратегиясын құру үшін дестинациялық брендинг сапардың үш кезеңінің әрқайсысында, яғни сапар алдында, сапар кезінде және одан кейін туристердің пікірлерін туындатуы қажет.

Дестинациялық брендинг дестинацияның бәсекелестермен салыстырғандағы дифференциациясына және оның уникалды сипатына негізделіп, тұтынушылармен байланыс құралы ретінде анықталуы мүмкін.

Сарапталған сұхбат ақпараттарына сәйкес, АО дестинациялық брендінің мінез-құлқын қалыптастыратын туристтік объектілері келесідей жеті санатқа топтастырылды: тарихи-мәдени ескерткіштер; таулар; ЮНЕСКО объектілері; өзендер мен көлдер, сарқырамалар; Ұлттық-табиғи парктер; мәдени — спорттық шаралар; этно ауылдар (салт-дәстүр, әдет-ғұрып, қолөнермен танысу, театрландырылған көріністер).

Кестеге сәйкес, АО туристтік объектілер қатарын тарихи-мәдени және табиғи ресурсты деп үлкен екі санатқа жіктеуге болады деп топшылаймыз. Оның тарихи-мәдени объектілер қатарына, «Алтын адам табылған Есік қорғандары», Бесшатыр қорғандары, Вознесенский кафедральный соборы (парк-Панфиловцев), Алматы қаласының орталық мемлекеттік мұражайы, Тамғалы тас петроглифтері, Жібек жолы бойындағы қалалар: Қаялық, Талхиз (Талғар), Қарамерген. Сонымен қатар осы санатқа, «Сиверс» алмасының гүлдеуін,  «Тойқазан»  ұлттық  асхана  фестивалін  және  де  «Nomad» этноорталығын, «Гунны» этно-ауылы, демалыс базасын қосу дестинацияның ортақ тарихи-мәдени активтерін қалыптастырады деп ойлаймыз.

Бүгінгі күні дестинациялық брендинг туризмді дамыту үшін инвестиция тарту құралы ғана емес, адамдардың тұрғылықты жерді таңдауында, бизнеске жаңа қызметкерлер тартуда, мәдени-спорттық шараларды өткізуге бастамашылық етудің алғышарты ретінде қолданылуда.

АО туризмі саласының мамандарынан алынған сұхбат пен оның талдамалары нәтижесінде алынған ақпаратқа сәйкес келесідей қорытындылар жасауға болады.

1. АО дестинациясы брендінің мінез-құлқын қалыптастырушы туристтік объектілер сипаты тарихи-мәдени және табиғи ресурсты болуына байланысты, дестинация брендінің мінез-құлқы тарихи-мәдени және табиғи ресурсты бағытты қамтиды деп тұжырымдаймыз. АО туристтік дестинациясына келген турист, аймақта орналасқан объектілерден тарихи-мәдени сипаттағы тәжірибе алуға мүмкіншілігі мол. Саяхаттаушы өзінің білімін Жібек жолы бойындағы қалалар мәдениетімен толықтырып, «Алтын адам» табылған Есік қорғандары мен Бесшатыр қорғандарын көріп, қазақ даласын мекендеген тайпалардың тарихымен мәдениетінен сыр шертетін құнды жәдігерлермен таныса алады. Нәтижесінде, туристтік дестинациядан алған әсері тарих-мәдени құндылықтарды қалыптастырады деуге болады. Сәйкесінше, тарихи-мәдени бағыт АО туристтік дестинациясы мінез-құлқының ажырамас бөлігі деп қорытындылауға болады.
2. Ұлттық табиғи парктің бір облыста орналасуы,

Осы ретте, АО туристтік дестинациясы брендінің мінез-құлқының қалыптасуында табиғи ресурстар үлкен рөл атқарады деп топшылаймыз.