ҚОНАҚ ҮЙ БИЗНЕСІНІҢ ТУРИЗМГЕ ӘСЕРІ

Қонақ үй бизнесін қонақжайлылық, туризм, экскурсиятану, басқару мектебі және басқа да бағыттар зерттейді. Қонақ үй бизнесінің көп өлшемділігі, біріншіден, құрама тұжырымдама болумен қатар, көптеген эндо-және экзогендік факторлардың әсеріне ұшырайтындығын және өз кезегінде қоршаған ортаның әртүрлі аспектілеріне әсер ететіндігін білдіреді.

Екіншіден, қонақ үй бизнесі – тұрақты динамикадағы құбылыс, яғни ол үнемі өзгеріп, дамып келеді. Әр түрлі факторлардың әсерінен қонақ үй бизнесінің бұрыннан бар формаларының табиғи комбинациясы және жаңа нұсқалары пайда болады.

Үшіншіден, қонақ үй бизнесі салыстырмалы түрде «жас» құбылыс болып табылады, бұл бүкіл әлемдегі ғылымның назарын осы күрделі, бірақ қызықты және перспективалы бағыттарға салыстырмалы түрде кеш аударуға әкелді, оның барлық жағымсыз салдары бар, мысалы:

• зерттеуге арналған әлсіз құралдар жиынтығы;
• қонақ үй бизнесін зерттеумен айналысатын ұйымдардың ғылыми зерттеулеріндегі елеулі бытыраңқылық;
• тиісті статистикалық деректердің жеткіліксіздігі және сәйкес келмеуі. Қонақ үйлерді меншік түріне, қызмет түріне, туристік тартымдылыққа және қосымша қызметке бөлуге болады.

Ұйым мен жеке кәсіпкерлердің сервистік қызметі мемлекет экономикасына үлкен үлес қосады. Өнеркәсіптік дамыған елдерде сервистік қызмет саласына жалпы ішкі өнімнің жартысынан көбі келеді. Сервистік қызмет елдің экономикалық әлеуетінің өсуін, халықтың еңбекпен қамтылуын қамтамасыз етеді.

Сервистік қызметті және көрсетілетін қызметтерге сұранысты дамыту, ең алдымен, өнеркәсіптік өндірістің өсуіне және халықтың сатып алу қабілетінің артуына негізделеді. Өнеркәсіптік кәсіпорындар сервистік ұйымдарды жөндеу және техникалық қызмет көрсету қызметтерінің объектісі болып табылатын өнімді шығарады. Өндірістік және сауда ұйымдарының қызметі аудиторлық, заңдық, ақпараттық, медициналық қызмет көрсетуді талап етеді. Өндірістің дамуы сервистік қызметтің дамуын ынталандырады. Қазақстандағы жаңа экономикалық қатынастар сервистік қызметті дамыту үшін қолайлы жағдай қалыптастырды. Экономиканы реформалау сервистік ұйымдардың жұмысын жетілдіруге және қызмет көрсетудің жаңа формаларының пайда болуына алғышарттар берді [3].

Соңғы онжылдықта Қазақстанда қызмет көрсетудің прогрессивті нысандары мен әдістері, қызмет көрсету сапасына қойылатын талаптар туралы ақпарат түсе бастады. Осы ақпаратты белсенді пайдалану және шетелдік тәжірибені енгізу қызметтерге сұранысты арттырды, тұтыну нарығының құрылымын өзгертті. Халықтың жекелеген топтарының әл-ауқатының өсуіне байланысты жаңа қажеттіліктері мен қызмет көрсету талаптары бар тұтынушылар санаттары пайда болды.

Материалдық тұрғыдан қамтамасыз етілген тұтынушылар жоғары сатып алу қабілетіне және олардың өмірінің жайлылығын арттыратын қызметтердің кең ассортиментіне үлкен қажеттілікке ие. Сервистік ұйымдар тұтынушылардың жеке қажеттіліктеріне көп көңіл бөле бастады, қызмет көрсету сапасына қойылатын қатаң талаптарға бейімделе бастады. Қазақстандық нарыққа енгізілетін отандық және шетелдік ұйымдар арасында бәсекелестік қатынастар пайда болды. Қызмет көрсету саласындағы бәсекелестік өте жылдам. Бәсекелестік жағдай Қазақстанның сервистік кәсіпорындарының жұмысын дамыту және жетілдіру, жаңа тұтынушыларды іздеу, халықтың ауқатты және тұрмысы төмен топтары үшін қызметтердің тиісті бағаларымен қызметтердің түр-түрін қалыптастыру үшін қосымша ынталандыру болып табылды. Сервистік қызмет қажет, өйткені ол мемлекет экономикасына үлкен үлес қосады, өндірісті дамытуға, жұмыс пен қызмет көрсету сапасын арттыруға ықпал етеді.

Қонақ үй индустриясын дамытуда және қызмет көрсету сапасының жоғарғы деңгейі жөнінен алдыңғы қатарлы елдердің бірі – Түркия. Түрік қонақ үйлері өз қонақтарына көрсетілетін қызмет ассортименттерінің кең спектрін ұсына алады. Елде жоғарғы сападағы қызмет көрсететін бесжұлдызды қонақ үйлердің саны жеткілікті. Мұндай қонақ үйлер орналастыру және тамақтандыру орындарымен қатар көптеген қосымша қызметтер де ұсынады.

Түркияда туризмді дамытуға да, онымен байланысты қызмет салаларына да, ең алдымен мейрамхана мен қонақ үй бизнесіне үлкен мән беріледі. Қонақ үй бизнесіне қаржы салу әлемнің әртүрлі елдерінің инвесторлары үшін өте тартымды көрінеді. Теңіз жағалауының, дамыған инфрақұрылымның және көптеген көрнекті орындардың арқасында қонақтар бұл елге кез-келген маусымда келеді. Түркия ұзақ уақыт бойы нағыз туристік «Мекке» деп танылды, онда үлкен қонақ үй кешендері де, бутиктік қонақ үйлер, лагерьлер немесе пансионаттардың да саны жеткілікті.

Туристік бизнес — түрік экономикасының басым бағыттарының бірі, сондықтан барлық қонақ үйлер қонақтарды барынша қуантуға тырысады. Мұнда тіпті эконом-кластағы қонақ үйлерде жайлы тұру үшін қажеттінің бәрі бар: жайлы бөлмелер, сумен жабдықтау, кәріз, мінсіз тазалық және ресепшендегі орыс тілді қызметкерлер. Түрік қонақ үйлерінің көпшілігі «all inclusive» немесе «барлығы қосылған» қызмет көрсету жүйесін пайдаланады, онда тұру, тамақтану (буфет), сусындар және қосымша қызметтердің әр түрлі түрлері билеттің бағасына кіреді. Тамақтану сапасы қонақ үйдің жұлдызына тікелей байланысты. Үш жұлдызды қонақ үйде сізге ыстық тағамдардың 2-3 нұсқасын, ал бес жұлдызды қонақ үйде — 10-15 таңдау ұсынылады. Үш жұлдызды қонақ үйде тегін минералды немесе тәтті газдалған сусындар ұсынылады. Бес жұлдызды қонақ үйлерде көптеген шырындар, жеміс сусындары, концентраттар, минералды су және тәтті содалардың кең таңдалымы беріледі. «All inclusive» қызмет көрсету жүйесі бар түрік қонақ үйлерінің барларында жергілікті өндірілген арзан алкоголь ұсынылады.

Түрік қонақ үйлерінің ерекшелігі — анимацияның болуы. Күндіз олар туристер үшін спорттық-сауықтыру іс-шараларын және балаларға арналған ойын-сауықтарды өткізеді, ал кешке олар сол контингентті концерттер мен театрландырылған қойылымдарға шақырады.

Сонымен қатар, бейресми түрде Түркияның қонақ үйлері VIP, 6 жасқа дейінгі балалары бар отбасыларға арналған қонақ үйлер, 6 жастан кейінгі балалары бар отбасыларға арналған қонақ үйлер, жастар қонақ үйлері болып бөлінеді. Бұл VIP қонақ үйге 6 жасқа дейінгі баламен жас жұбайларды жібермейді дегенді білдірмейді, бұл тек осы жерде жасалған жағдайларға байланысты осы қонақ үйде кім ыңғайлы болатынын айтады.

Жоғары сұранысқа ие түріктің танымал қонақ үй желілерінің бірі – «Rixos Hotels» болып табылады. Қонақ үйлер тек «барлығы инклюзивті – барлығы эксклюзивті» жүйесі бойынша жұмыс істейді, бұл Rixos Hotels брендінің визит карточкасы болып табылады. Rixos Group компаниясы соңғы жылдары қарқынды жұмыс, сондай-ақ белсенді және икемді стратегиялық басқару нәтижесінде айтарлықтай өсуді бастан кешуде. Дамудың осы кезеңінде Rixos қонақ үйлер желісінің алдында біздің қонақ үйлерімізде дәстүрлі жоғары сапалы сервисті сақтай отырып, қонақжайлық саласындағы инновациялық идеяларды интеграциялау мақсаты тұр.

«Rixos Hotels» – әлемнің 5 еліндегі 16 қонақ үйден тұратын халықаралық қонақ үй желісі. Алғашқы қонақ 2000 жылы Түркияда пайда болды. Rixos қонақ үйлерін басқаруды Rezidor Hotel Group компаниясы жүзеге асырады, штаб- пәтері Түркияда орналасқан. Компанияның нарықтық орны – сәнді қонақ үйлер, сондай-ақ ірі қонақ үй курорттық кешендері. Қонақ үй желісі инновациялық дизайнмен және ерекше қонақ үй сәулетімен тез танылды. Бұл қонақ үй желісінің тұжырымдамасы экологиялық таза, әдемі жерде тамаша орналасуды, алдыңғы қатарлы сәулет және дизайн шешімдерін, ең талапшыл қонақтардың тыныш демалысы үшін жан-жақты идеяны қамтиды.

Rixos қонақ үйлерін бүгінде Түркияның, Дубайдың барлық танымал курорттарынан табуға болады, сонымен қатар қонақ үйлер желісі бүкіл әлем бойынша белсенді өсуде. Осындай қонақ үй желілері біздің елімізде де орналасқан. Бүгінгі күні Rixos қонақ үйлері белсенді жұмыс атқаруда.

Rixos дәстүрлі стилінде, ауданы 52.000 ш.м. «Rixos Almaty» премиум класты қонақ үй, 2006 жылы бұзылған Пионерлер сарайының орнында салынған. Қонақ үйдің қасбеті қонақ үй дің беделі мен брендін баса көрсетеді, ал ғимараттың өзі эстетикалық, экологиялық, техникалық және санитарлық нормаларға сәйкес келеді. Rixos Almaty қонақ үйі бүгінгі таңда талғампаз сәулет пен талғампаз интерьер дизайнының ең жақсы үлгісі болып табылады. «Rixos Almaty» қонақ үй кәсіпорнында персоналды басқару және жұмыстарды орындау процесі қонақ үйдің, мейрамхананың немесе қонақжайлылық саласындағы басқа кәсіпорынның ұйымдық құрылымы шеңберінде жүреді. Бұл қонақ үй кәсіпорнында құрылым компанияның қызметі жоспарланған, ұйымдастырылған, басқарылатын және бақыланатын бұйрықтардың сызбасын анықтайды. Демек, құрылым компанияға белгілі бір пішін (құрылым) береді және оны ұйымдастыру процесі мен жұмысты орындау үшін тиісті базамен қамтамасыз етеді.

Rixos Almaty қонақ үйінде қызметтердің кең спектрі бар, оған мыналар кіреді:

Жалпы: мейрамхана, бар, тәулік бойы тіркеу тағаны, темекі шекпейтіндерге арналған нөмірлер, мүмкіндігі шектеулі қонақтарға арналған нөмірлер, лифт, кіру/шығуды жедел тіркеу, дыбыс өткізбейтін нөмірлер, жылыту, багажды сақтау камерасы, кондиционер, мейрамхана (мәзір). Негізгі спорт және демалыс: сауна, фитнес-орталық, солярий, спа және сауықтыру орталығы, массаж, гидро массаждық ванна, жабық бассейн (жыл бойы жұмыс істейді), сұлулық салоны.

Сервистер: нөмірлерге қызмет көрсету, конференц-зал банкет залы, бизнес-орталық, кір жуу, химиялық тазалау, шаштараз сұлулық салоны, нөмірдегі таңғы ас, киім үтіктеу қызметтері, жас жұбайларға арналған люкс, валюта айырбастау, аяқ киімді тазалау, оралған ланч, экскурсиялық бюро, факс ксерокөшірме, билет сату қызметтері, қонақ үй аумағындағы банкомат, консьерж қызметтері, трансфер (қосымша ақыға). «Rixos Almaty» қонақ үйінде 262 люкс, 2 Presidential Suites, 34 Duplex Deluxe, 18 Deluxe Corner, 6 Suites және мүгедектерге арналған 2 нөмір бар.

Нөмірлерді брондау бөлімі ыңғайлы тұруды қамтамасыз ете алады, сонымен қатар тұрақты қонақтарға төмен бағалар немесе қосымша қызметтер көрсетілетін ұзақ мерзімді келісім-шарт ұсына алады. Мұндай келісімге бір жыл мерзімге қол қойылады және компания қонақүйге белгілі бір түн беруге міндеттенеді. Бұл келісімді екі тараптың заңгерлері мұқият тексереді.

Қорытындылай келе айтқанда, Қазақстанда туризм және қонақжайлылық саласы белсенді қалыптасу үстінде және одан әрі дамудың кең болашағы бар екенін атап өту керек. Қонақ үй бизнесіндегі жұмыстың қаралған нәтижелері еліміздің қонақжайлылық саласындағы қызмет көрсету сапасының енді ғана тұрақтана бастағанын көрсетеді.

Қазақстанның экономикасы және туризм жақсы дамыған ірі 6 қаласында орналасқан «Rixos» қонақ үй желілері қызметтердің кең ассортиментін ұсынатын жалғыз кәсіпорын болып табылады. Еліміздегі өзге орналастыру кәсіпорындарының қызмет көрсету сапасы ғана емес, сонымен қатар ұсынылатын қызметтер тізімі де шектеулі. Алайда, осы факторларға қарамастан жаңа технологияларды және қызмет көрсетудің оңтайлы әдіс-тәсілдерін қолданатын түрік қонақ үйлерінің тәжірибесін пайдалану – еліміздегі қонақ үй индустриясының қарқынды дамуына және сервистік қызмет көрсету деңгейінің артуына ықпал етеді деп болжауға болады.