ОТБАСЫ МЕН ҚОҒАМҒА КЕЛЕТІН ЗИЯН: ОЙЫНҚҰМАРЛЫҚТЫҢ САЛДАРЫ

Құмар ойын – тек қаржылық шығын емес, ол отбасылық сенім мен тұрақтылыққа тікелей қауіп. Түркістан өңірінде құмар ойынның салдарынан бірнеше жанұя шаңырағы ортасына түскені туралы нақты оқиғалар тіркеліп отыр. Отағасы букмекерлік кеңселерге қарызға кіріп, көлік пен үйді кепілге қойған жағдайлар көбейіп келеді. Мұндай әрекеттер отбасы мүшелерінің психологиялық жағдайына ауыр соққы береді. Балалар тәрбиесіз қалады, ерлі-зайыптылар арасында сенім бұзылады. Құмарлық отбасы ішіндегі қарым-қатынасты улайды, сенім мен сыйластықты жоқ етеді.

Несиеден құтыла алмау: қаржылық тәуелділіктің тірегі

Құмар ойындарға тәуелділік адамның қаржылық жағдайын күйретеді. Түркістан облысындағы көптеген азаматтар ойында ұтылып, банктер мен микроқаржы ұйымдарынан бірнеше несие алған. Кейбіреулері бір қарызды жабу үшін екінші қарыз алған. Бұл қаржылық тығырық тек ойыншының ғана емес, бүкіл отбасының берекесін кетіреді. Үйдегі азық-түлікке жетпей қалу, баланың оқу ақысын төлей алмау, коммуналдық қарыздың жиналуы – осылардың бәрі ойыннан басталады. Көбіне әйел адамдар бұл қиындықтың салмағын көтеріп, әрі отбасын, әрі күйеуін құтқаруға тырысады.

Жасырын құмарлық: қоғамның ішінен іріту

Лудомания көбінесе жасырын түрде өрбиді. Ойынға берілген адам бұл әрекетін отбасы мен достарынан жасыруға тырысады. Бірақ уақыт өте келе оның мінез-құлқы өзгереді, өтірік айту, шығындарды жасыру әдетке айналады. Түркістан өңірінде соңғы жылдары әлеуметтік қызметкерлер осы сипаттағы мінез-құлыққа байланысты кеңес сұраған отбасылар саны артқанын айтады. Қоғамдық орта да ойынқұмар адамдарды түсініп, көмек көрсету орнына, кінәлауға бейім. Бұл – мәселені ушықтыра түседі. Үнсіздік пен оқшаулану – ойынға батудың ең қауіпті кезеңі.

Ажырасу және жалғызбасты ана санының артуы

Облыстағы неке бұзылу статистикасы соңғы жылдары өсіп келеді. Түркістан облыстық Әділет департаментінің мәліметінше, 2024 жылы тіркелген ажырасулардың бір бөлігі отбасындағы қаржылық жауапсыздық пен ойынқұмарлықпен байланысты болған. Жас аналар балаларын жалғыз тәрбиелеуге мәжбүр. Мұның өзі жаңа әлеуметтік мәселелер тудырып отыр: баланың психологиялық тұрақсыздығы, материалдық тапшылық, мемлекеттік қолдауға мұқтаждық. Бұдан бөлек, жалғызбасты аналардың көпшілігі уақыт өте күйзеліс пен жалғыздыққа тап болады, бұл – тағы да терең әлеуметтік жара.

Әлеуметтік қызметкерлердің байқауы

Облыстық әлеуметтік қорғау саласында жұмыс істейтін мамандар лудоманияның отбасыға әсерін жақсы біледі. Олар соңғы жылдары құмар ойынға байланысты кеңес алушылардың көбеюін айтып отыр. Мамандар бұл мәселенің жай ғана әуестік емес, жүйелі әлеуметтік дерт екенін мойындайды. Әсіресе жастар арасында ойынқұмарлық – болашақ отбасы институтының әлсіреуіне алып келетін қауіп екенін ескертеді. Қызметкерлердің айтуынша, кейде ата-аналар баласының ойынқұмар екенін кеш біліп, кеш әрекет етеді. Бұл кезде тәуелділіктен шығару әлдеқайда қиынға соғады.

Қоғамдық және діни ұйымдардың рөлі

Лудоманиямен күресте тек мемлекеттік емес, қоғамдық және діни ұйымдардың да рөлі зор. Түркістандағы бірқатар мешіттерде имамдар жамағатпен кездесулерде құмар ойынның зияны туралы уағыз оқиды. Кейбір қоғамдық қорлар арнайы тренингтер мен дәрістер ұйымдастырып жүр. Бірақ бұл бастамалар әлі де жүйелі қолдауды қажет етеді. Әр аудан мен ауылдық округтерде жастарға арналған түсіндіру жұмыстары жиі жүргізілуі керек. Сонымен қатар, әйелдер ұйымдары да отбасын сақтап қалуға бағытталған психологиялық қолдау жобаларын көбейтуі қажет.

Кешенді жүйелі жұмыс қажет

Мәселені шешу үшін тек жеке шаралар жеткіліксіз. Мектептерде қаржылық сауаттылық пен психологиялық тұрақтылықты дамыту бағытында арнайы пәндер енгізілуі керек. Жастар арасындағы бос уақытты тиімді ұйымдастыру, спорттық және мәдени іс-шараларды арттыру, ата-аналарға арналған семинарлар өткізу — барлығы бір бағытта жұмыс істеуі тиіс. Сонымен қатар, онлайн бәс тігуге заңмен шектеу қою, жарнамаларды азайту, әлеуметтік желілердегі бақылауды күшейту – нақты әрі пәрменді шешімдер қатарында болуға тиіс.